Giảm gánh nặng thuế để mở rộng cơ hội thu hút nhân tài

Việc sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân đang thu hút sự quan tâm lớn của người lao động cũng như giới chuyên gia. Không chỉ liên quan trực tiếp đến thu nhập và đời sống của hàng triệu người, chính sách thuế còn là “đòn bẩy” quan trọng trong cuộc cạnh tranh nhân lực chất lượng cao giữa Việt Nam và các quốc gia trong khu vực.

Tại Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi (Dự thảo) mới nhất, Bộ Tài chính trình Chính phủ phương án 2, tức đề xuất biểu thuế mới gồm 5 bậc, với mức thuế tối thiểu 5%, tương ứng với thu nhập tính thuế trong tháng sau khi giảm trừ gia cảnh và các chi phí tính thuế khác là 10 triệu đồng. Thuế suất tối đa là 35% với thu nhập tính thuế trên 100 triệu đồng/tháng thay vì mức 80 triệu đồng/tháng như trước đây.

Trong bối cảnh Việt Nam hội nhập sâu rộng, cạnh tranh nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao ngày càng gay gắt, nhiều chuyên gia cho rằng, chính sách thuế đóng vai trò quyết định. PGS, TS Trần Văn Tùng, Trưởng khoa Tài chính - Thương mại, Trường đại học Công nghệ TP HCM (HUTECH) nhận định, biểu thuế hiện hành có các bậc quá gần nhau ở nhóm thu nhập thấp và trung bình, khiến người lao động nhanh chóng bị nhảy sang bậc thuế cao hơn khi được tăng lương một chút.

Ông so sánh mức thuế suất tối đa của Malaysia là 30%, Philippines và Thái Lan đều ở mức 35%, còn Singapore chỉ áp dụng 24% nhưng ngưỡng thu nhập chịu thuế cao hơn nhiều so với Việt Nam.

Với đề xuất tại Dự thảo, theo PGS, TS Trần Văn Tùng, việc rút gọn từ 7 xuống 5 bậc là hợp lý, song cần tiếp tục nới rộng khoảng cách thu nhập ở từng bậc để giảm áp lực cho người lao động. Đặc biệt, thay vì duy trì mức thuế suất tối đa 35%, Việt Nam nên cân nhắc hạ xuống còn 30% để tăng tính cạnh tranh trong thu hút nhân tài, chuyên gia nước ngoài và lao động chất lượng cao so với các nước trong khu vực.

Đồng tình với quan điểm nêu trên, bà Vũ Thu Hà, Phó Tổng giám đốc Dịch vụ Tư vấn thuế Deloitte Việt Nam cho rằng, với thuế suất 35% áp dụng cho thu nhập tính thuế từ 100 triệu đồng/tháng trở lên, có thể ảnh hưởng tới khả năng thu hút và giữ chân nhân tài.

Theo bà Hà, nếu có nhiều ưu đãi hơn về thuế thu nhập cá nhân, Việt Nam sẽ thu hút được nhiều chuyên gia và lao động nước ngoài đến làm việc, đồng thời hạn chế tình trạng nhân lực chất lượng cao dịch chuyển sang các nước láng giềng. Về thuế suất, cũng có thể xây dựng một lộ trình điều chỉnh trung hạn, hướng tới mức tương đồng với các nước trong khu vực, chẳng hạn Malaysia đang áp dụng 30% và Singapore là 24%.

“Ngoài thu hút và giữ chân nhân tài, một chính sách thuế hấp dẫn với biểu thuế hợp lý còn là một yếu tố then chốt trong quyết định đầu tư của các doanh nghiệp nước ngoài, đồng thời tạo động lực làm giàu chính đáng, hạn chế trốn thuế và chuyển giá”, đại diện này nhấn mạnh.

Bên cạnh những vấn đề đã nêu , TS Trần Trung Kiên, Đại học Kinh tế TPHCM cũng cho rằng, chính sách miễn, giảm thuế thu nhập cá nhân cho các nhà khoa học tham gia nhiệm vụ khoa học - công nghệ trọng điểm quốc gia là bước đi đúng đắn.

“Chính sách này vừa giảm gánh nặng tài chính, vừa tạo động lực đổi mới và cống hiến, đồng thời thể hiện sự trân trọng và đãi ngộ xứng đáng với đội ngũ trí thức. Đây cũng là một tín hiệu chính sách quan trọng nhằm thu hút và giữ chân nhân tài, trong đó có cả Việt kiều trở về đóng góp xây dựng đất nước”, ông Kiên phân tích.

Có thể thấy, các ý kiến đều thống nhất rằng, một chính sách thuế thu nhập cá nhân hợp lý vừa đảm bảo công bằng xã hội, vừa là động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Biểu thuế phù hợp không chỉ giúp người lao động yên tâm gắn bó mà còn góp phần nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế, khuyến khích làm giàu chính đáng, hạn chế tình trạng trốn thuế và chuyển giá. Trong bối cảnh mới, việc sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân cần hướng đến một hệ thống đơn giản, minh bạch, hài hòa lợi ích giữa Nhà nước và người dân, đồng thời tạo môi trường hấp dẫn để thu hút và giữ chân nhân lực chất lượng cao – yếu tố then chốt cho sự phát triển bền vững của Việt Nam trong giai đoạn tới.

Yến Nhung