Tăng mức phạt vi phạm trong bảo hiểm: Cần nhưng chưa đủ
Tăng mức phạt vi phạm bảo hiểm lên 100 triệu đồng là cần thiết để siết quản lý, nhưng chỉ tiền phạt liệu có đủ sức răn đe thị trường?
Bộ Tài chính đang lấy ý kiến dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 174/2024 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm. Điểm đáng chú ý là mức phạt tối đa dự kiến sẽ tăng gấp đôi. Cụ thể, thay vì 50 triệu đồng như hiện nay, sẽ nâng lên 100 triệu đồng đối với nhiều hành vi vi phạm, đặc biệt trong bảo hiểm nhân thọ và bảo hiểm sức khỏe. Đồng thời, thẩm quyền xử phạt cũng được mở rộng cho nhiều cơ quan và chức danh có trách nhiệm quản lý.
Động thái này được đánh giá là cần thiết trong bối cảnh thị trường bảo hiểm những năm gần đây liên tục ghi nhận phản ánh tiêu cực: quảng cáo sai lệch, tư vấn thiếu minh bạch, chi trả quyền lợi chậm trễ, hợp đồng mập mờ… Dư luận đã nhiều lần đặt câu hỏi: với mức phạt tối đa 50 triệu đồng, doanh nghiệp bảo hiểm có coi đó là “cái giá quá rẻ” so với khoản lợi bất chính hàng chục, hàng trăm tỷ đồng mà họ có thể thu được?
Tăng mức phạt vì thế trước hết mang ý nghĩa “tín hiệu chính sách”. Nhà nước sẽ mạnh tay hơn, không để vi phạm bị coi là “chi phí kinh doanh”. Tuy nhiên, nhìn ở chiều ngược lại, nhiều chuyên gia lo ngại rằng nếu chỉ dừng ở tăng tiền phạt, mà không siết chặt cơ chế giám sát, thì hiệu quả răn đe vẫn hạn chế. Đặc biệt, trong bảo hiểm nhân thọ, lĩnh vực gắn trực tiếp đến đời sống, sức khỏe của hàng triệu người, chỉ phạt tiền thôi có thể chưa đủ để làm các doanh nghiệp e ngại.
Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp, Luật sư Lê Thị Nhung - Giám đốc L&A Legal Experts nhận định, tăng mức phạt là cần thiết, nhưng quan trọng hơn là phải gắn việc xử phạt với cơ chế buộc công khai thông tin và trách nhiệm của người đứng đầu.
“Nếu doanh nghiệp sai phạm, cần công bố rõ trên phương tiện thông tin đại chúng, để khách hàng nhận diện và cân nhắc khi lựa chọn. Ngoài ra, với những vi phạm gây hậu quả nghiêm trọng, phải xem xét chuyển sang xử lý hình sự thay vì chỉ hành chính”, Luật sư Nhung nói.
Theo bà Nhung, khung phạt mới có thể khiến doanh nghiệp thận trọng hơn, nhưng phải song hành với cải cách thủ tục giám sát và trao thêm quyền cho cơ quan thanh tra. Chẳng hạn, cần quy định cụ thể hơn về trách nhiệm chi trả đúng hạn, về việc tư vấn hợp đồng bảo hiểm phải ghi âm, lưu trữ để làm bằng chứng nếu có tranh chấp. Đây mới là những “rào chắn” thực chất để bảo vệ người tiêu dùng.
Nhiều ý kiến chuyên gia cũng nhấn mạnh với Diễn đàn Doanh nghiệp rằng, mức phạt dù cao đến đâu cũng khó ngăn chặn triệt để nếu cơ chế kiểm tra, phát hiện vi phạm còn chậm và thiếu minh bạch. Nhiều trường hợp khách hàng khiếu nại hợp đồng bảo hiểm kéo dài hàng tháng, thậm chí nhiều năm, trong khi quy trình xử lý còn lòng vòng. Trong hoàn cảnh đó, nâng mức phạt lên 100 triệu đồng chỉ là một bước đi ban đầu.
Vì vậy, điều quan trọng là song hành với việc tăng mức phạt, cần thiết lập cơ chế giám sát độc lập, tăng quyền tiếp cận thông tin cho người dân, và quan trọng nhất là xử lý nghiêm minh các trường hợp tái phạm, vi phạm có hệ thống. Khi ấy, người mua bảo hiểm mới thực sự cảm thấy được bảo vệ, và niềm tin vào thị trường bảo hiểm mới có cơ hội được khôi phục.