“Siêu đô thị” logistics: Cơ hội vàng cho TP HCM
Việc sáp nhập TP HCM là “cú hích” chiến lược cho logistics miền Nam: từ một loạt vùng phân mảnh thành một siêu đô thị có tiềm lực xuất khẩu, sản xuất và dịch vụ điều phối tích hợp.
Diễn đàn Doanh nghiệp đã có cuộc trò chuyện cùng ông Nguyễn Hoài Chung - Nhà sáng lập kiêm Giám đốc Sàn giao dịch logistics Phaata, để làm rõ hơn về vấn đề này.
.jpg)
- Thưa ông, việc hợp nhất TP HCM, Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu là bước đi mạnh mẽ để phát triển thành một “siêu đô thị” logistics toàn cầu. Ông chia sẻ về cơ hội lớn mà sự hợp nhất này mang lại cho ngành logistics Việt Nam?
Theo tôi, việc hợp nhất TP HCM, Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu không chỉ là thay đổi về địa giới mà còn mở ra một cơ hội chiến lược vô cùng quan trọng. Đây là ba mảnh ghép quan trọng trong chuỗi giá trị logistics của khu vực phía Nam, mỗi địa phương đều có lợi thế riêng với TP HCM là đầu tàu kinh tế, Bình Dương là trung tâm sản xuất, còn Bà Rịa – Vũng Tàu sở hữu cửa ngõ biển cả có giá trị toàn cầu.
Sự hợp nhất này không chỉ giúp chúng ta tối ưu hóa quy trình logistics mà còn tạo ra một hệ thống kết nối liền mạch, từ sản xuất đến xuất khẩu, mở ra cơ hội thu hút làn sóng FDI mới và tăng trưởng mạnh mẽ trong tương lai.
- Với tầm nhìn này, TP HCM đang đối mặt với những thách thức gì trong việc xây dựng một siêu đô thị logistics, thưa ông?
Trên thực tế, các thách thức là không nhỏ. Trước tiên, vấn đề hạ tầng giao thông là một “cổ chai” của sự phát triển. Các tuyến cao tốc, vành đai, đặc biệt là Vành đai 3, 4, cần được triển khai nhanh chóng. Thêm vào đó, cảng Cát Lái hiện đang hoạt động vượt công suất, gây tắc nghẽn trong chuỗi cung ứng, trong khi cảng Cái Mép – Thị Vải vẫn chưa phát huy hết tiềm năng do thiếu hạ tầng kết nối.
Mặt khác, ngành logistics Việt Nam vẫn đang thiếu hụt nhân lực chất lượng cao, đặc biệt là các chuyên gia về công nghệ, phân tích dữ liệu, tự động hóa và quản lý chuỗi cung ứng. Ngoài ra, thủ tục hành chính và thể chế vẫn còn rất nhiều rào cản, tạo nên chi phí “ngầm” cho các doanh nghiệp.
- Vậy theo ông, giải pháp nào sẽ giúp TP HCM và các địa phương liên quan vượt qua những thách thức này?
Theo tôi, để hiện thực hóa tầm nhìn về một siêu đô thị logistics, chúng ta cần một quy hoạch tổng thể kết nối toàn diện giữa các trung tâm sản xuất, tiêu thụ và cửa ngõ xuất khẩu. Cần đẩy nhanh tiến độ xây dựng các tuyến cao tốc, đường sắt chuyên dụng và các cảng cạn trọng điểm. Cùng với đó, việc xây dựng các siêu trung tâm logistics tại Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu sẽ giúp giảm tải cho TP HCM, đồng thời tối ưu hóa việc vận chuyển hàng hóa ra thế giới.
Đặc biệt, cần chú trọng đến đào tạo nhân lực 4.0, hợp tác giữa các trường đại học và doanh nghiệp để tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành logistics. Cuối cùng, cải cách thể chế, đơn giản hóa thủ tục và giảm chi phí hành chính cho doanh nghiệp là điều cần thiết để ngành logistics có thể nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.
- Bên cạnh đầu tư vào hạ tầng “phần cứng”, ông có đề xuất nào mang tính đột phá về thể chế, một “cú hích phần mềm” để thực sự thay đổi cuộc chơi và đưa siêu đô thị mới cạnh tranh sòng phẳng với các trung tâm hàng đầu khu vực không?
Đây là một câu hỏi rất hay. Hạ tầng chỉ là điều kiện cần. Để tạo ra sức cạnh tranh vượt trội, chúng ta cần một giải pháp đột phá chiến lược, đó là thí điểm thành lập Khu Thương mại Tự do (FTZ) tại Cái Mép Hạ. Đây chính là giải pháp có thể thay đổi hoàn toàn vị thế của chúng ta trên bản đồ logistics thế giới.
Chúng ta cần học hỏi các mô hình thành công như Jebel Ali Free Zone (JAFZA) ở Dubai hay Singapore và kiến nghị Chính phủ ban hành một nghị quyết đặc thù cho phép FTZ Cái Mép Hạ có những cơ chế cạnh tranh nhất khu vực: từ miễn thuế thu nhập doanh nghiệp, cho phép 100% vốn nước ngoài, đến cơ chế hải quan một cửa và luân chuyển vốn tự do.
Với cơ chế đột phá này, chúng ta sẽ không chỉ giải quyết được bài toán nguồn hàng cho cụm cảng Cái Mép-Thị Vải mà còn thu hút được các tập đoàn đa quốc gia đặt trung tâm phân phối khu vực, nhà máy lắp ráp và các hoạt động logistics giá trị gia tăng cao ngay tại hậu cảng . Đó mới là động lực tăng trưởng bền vững và thực chất nhất.
- Ông vừa đề cập đến vấn đề phát triển hạ tầng giao thông và các đề xuất quan trọng. Điều này có thể tốn rất nhiều thời gian và nguồn lực. Liệu TP HCM có thể rút ngắn được hành trình từ giấc mơ đến hiện thực như Singapore đã làm trước đây?
Đây chính là thách thức lớn nhất. Singapore đã mất hàng chục năm để trở thành một trung tâm logistics hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, với sự hợp nhất này cùng với chiến lược phát triển mạnh mẽ, tôi tin rằng chúng ta có thể rút ngắn hành trình đó.
Điều quan trọng là phải tận dụng “thời điểm vàng” này, khi mà chiến lược “China + 1” đang được áp dụng mạnh mẽ. Các doanh nghiệp FDI đang tìm kiếm những thị trường thay thế, và chúng ta phải nhanh chóng đưa ra những giải pháp đồng bộ để thu hút đầu tư. Nếu chúng ta có một quy hoạch chuẩn xác, một hệ thống hạ tầng đồng bộ và một cơ chế cởi mở, tôi tin rằng TP HCM sẽ trở thành một trung tâm logistics sáng giá trên bản đồ kinh tế toàn cầu.
Trân trọng cảm ơn ông!