Sửa Luật Đầu tư: Không để thủ tục trở thành rào cản mới
Dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) được kỳ vọng tháo gỡ điểm nghẽn về thủ tục, nhưng theo chuyên gia, các quy định liên quan đến chấp thuận chủ trương đầu tư vẫn còn chồng chéo, thiếu rõ ràng.
Dự thảo Luật Đầu tư sửa đổi (Dự thảo) đang được lấy ý kiến rộng rãi. Nhiều chuyên gia pháp lý cho rằng, việc sửa đổi cần đi đúng tinh thần cải cách thủ tục hành chính, phân cấp, phân quyền mạnh mẽ, nhưng đồng thời phải đảm bảo tính rõ ràng, minh bạch, tránh chồng chéo gây khó khăn trong thực thi.
Trong quá trình lấy ý kiến cho Dự thảo, nhiều luật sư và tổ chức đại diện doanh nghiệp đã chỉ ra những điểm bất cập trong các điều khoản liên quan đến chấp thuận chủ trương đầu tư. Luật sư Vũ Tuấn Anh, Tập đoàn KN cho rằng việc quy định chấp thuận chủ trương đầu tư hiện còn thiếu rõ ràng, dễ dẫn đến bỏ sót hoặc gây nhầm lẫn trong thực tiễn áp dụng.
Theo ông Vũ Tuấn Anh, Dự thảo hiện quy định cả các trường hợp loại trừ theo Điều 26 và các trường hợp thuộc diện chấp thuận chủ trương đầu tư, nhưng cách thiết kế lại thiếu sự nhất quán. Điều này khiến cho doanh nghiệp lúng túng trong việc xác định dự án của mình có thuộc diện phải chấp thuận chủ trương đầu tư hay không. Do đó, ông đề nghị cần xem xét lại cách tiếp cận, nên tiếp cận trường hợp chấp thuận chủ trương đầu của Thủ tướng Chính phủ và chấp thuận chủ trương đầu tư của Chủ tịch UBND cấp tỉnh và các trường hợp không thuộc diện chấp thuận chủ trương đầu tư trong các điều này.
Một điểm vướng khác được ông Vũ Tuấn Anh nhấn mạnh nằm ở Điều 28 của Dự thảo. Cụ thể, tại khoản 1, Điều 28 Dự thảo quy định Chủ tịch UBND cấp tỉnh có thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư đối với các dự án không thuộc diện Thủ tướng Chính phủ xem xét. Tuy nhiên, ngay tại điểm a khoản 1 lại loại trừ các dự án quy định tại điểm c cùng khoản này, tức là các dự án công trình hạ tầng quan trọng, quy mô lớn, có tác động lớn đến môi trường, an ninh, quốc phòng. Điều này dẫn đến nghịch lý, dự án tại điểm c không thuộc thẩm quyền của Thủ tướng, cũng không thuộc thẩm quyền của Chủ tịch UBND tỉnh, mà Dự thảo lại không giao cho bất kỳ cấp nào khác.
“Đây là một lỗ hổng pháp lý cần sớm được khắc phục, bằng cách đưa điểm c khoản 1 Điều 28 vào Điều 27 để thuộc diện chấp thuận chủ trương đầu tư của Thủ tướng Chính phủ. Đồng thời cần sửa đổi lại điểm a và điểm c cho thống nhất, tránh quy định vừa trừ vừa bổ sung gây mâu thuẫn nội bộ trong cùng một điều khoản”, luật sư nhấn mạnh.
Ở một góc nhìn khác, Luật sư Nguyễn Đức Mạnh, Phó Giám đốc, Luật sư thành viên cấp cao Công ty Luật TNHH Bizlink cho rằng, việc bổ sung quy định tại Điều 26 về các dự án không thuộc diện chấp thuận chủ trương đầu tư là không thực sự cần thiết. Theo ông, thay vì liệt kê các trường hợp không thuộc diện, Dự thảo chỉ nên tập trung quy định rõ các trường hợp phải chấp thuận chủ trương đầu tư; còn lại mặc nhiên không cần.
“Cách tiếp cận này vừa đơn giản, minh bạch, vừa phù hợp với tinh thần cải cách hành chính, giảm thiểu chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp. Nếu giữ quy định liệt kê như hiện tại, doanh nghiệp sẽ phải chứng minh dự án của mình thuộc diện được miễn thủ tục, từ đó phát sinh thêm giấy tờ, thời gian và chi phí”, ông Mạnh phân tích.
Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cũng vừa có văn bản góp ý Dự thảo và có ý kiến về vấn đề này. VCCI cho rằng cách thiết kế các điều khoản trong Dự thảo còn chưa thực sự mạch lạc. Theo VCCI, Dự thảo đã có bước tiến khi bỏ thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Quốc hội, đồng thời bổ sung thêm quy định về các dự án không thuộc diện chấp thuận. Tuy nhiên, việc tồn tại song song Điều 26 (về dự án không phải chấp thuận) và Điều 27, 28 (về dự án thuộc diện chấp thuận) lại dễ gây rối khi áp dụng. Đặc biệt, nhiều trường hợp nếu dự án không thuộc Điều 27, 28 nhưng cũng không nằm trong Điều 26 thì sẽ khó xác định có cần thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư hay không.
Ngoài ra, VCCI cũng lưu ý đến sự chồng chéo giữa các điều khoản. Ví dụ, điểm a khoản 1 Điều 28 quy định dự án đầu tư sử dụng đất thuộc diện Chủ tịch UBND cấp tỉnh chấp thuận, nhưng lại loại trừ dự án tại điểm c. Trong khi đó, điểm c quy định về dự án hạ tầng quan trọng, quy mô lớn. Nếu điểm c bị loại trừ khỏi Điều 28 mà không được bổ sung vào Điều 27, thì rốt cuộc dự án này sẽ không biết ai có thẩm quyền phê duyệt. Hay tại khoản 3 Điều 28, Dự thảo quy định các dự án trong khu công nghiệp, khu chế xuất, khu kinh tế vẫn phải chấp thuận chủ trương đầu tư, nhưng Điều 29 lại nêu rằng các dự án này chỉ cần thực hiện thủ tục đầu tư đặc biệt, không phải qua bước chấp thuận. Điều này tạo ra sự mâu thuẫn nội tại, cần được chỉnh sửa để thống nhất.