Nhãn hiệu hybrid đang bị nhiều hãng ô tô lạm dụng?

Mới đây, ông Sean Hanley, Giám đốc bán hàng và tiếp thị của Toyota Úc có phát ngôn, chỉ trích việc nhiều hãng xe đang “lạm dụng” nhãn hiệu hybrid, cho những mẫu xe chỉ trang bị hệ thống điện 48V.

Ông Hanley cho rằng gọi những xe này là hybrid là “sai bản chất”, có thể làm lu mờ những thành tựu của các dòng xe hybrid tiết kiệm nhiên liệu thực thụ. Hanley nhấn mạnh: “Toyota không xem hệ thống 48V là hybrid. Hanley lấy ví dụ, các mẫu Toyota Hilux 48V và Land Cruiser Prado 48V đang bán tại thị trường Úc chỉ được xem là xe có hỗ trợ điện, chứ không phải xe hybrid.

Những khác biệt

Hybrid Electric Vehicle (HEV), hay còn gọi là hybrid tự sạc, là công nghệ phổ biến nhất trên thị trường hiện nay. Đây là công nghệ lai giữa động cơ đốt trong và động cơ điện. Hai động cơ này có thể hoạt động độc lập hoặc kết hợp với nhau tuỳ từng điều kiện vận hành. Khi vừa khởi động, xe chỉ vận hành ở chế độ thuần điện, khi đạp ga tăng tốc nhanh hoặc pin lưu trữ gần hết điện thì động cơ xăng mới hoạt động bù vào để bứt tốc hoặc sạc điện.

Chạy trên cao tốc hoặc đường trường, khi xe đạt đến một tốc độ nhất định từ 50-60 km/h, động cơ điện sẽ ngắt, chuyển sang sử dụng chủ yếu bằng động cơ đốt trong. Khi đạp phanh động năng thừa sẽ chuyển hoá thành điện năng để sạc vào pin. Ưu điểm của dòng xe này là tiết kiệm nhiên liệu hơn so với xe xăng dầu truyền thống và không cần phải bận tâm đến việc cắm sạc; lý tưởng khi đi trong thành phố. Nhược điểm là không tiết kiệm khi chạy dài trên đường cao tốc, giá bán cao hơn xe sử dụng động cơ đốt trong, chi phí thay thế pin không rẻ.

Mild Hybrid Electric Vehicle (MHEV), hay còn được gọi là hybrid nhẹ. Đây là công nghệ bị Sean Hanley chỉ trịch. Trong khi một chiếc xe HEV có thể chỉ chạy hoàn toàn bằng nguồn năng lượng điện thì một chiếc xe MHEV lại không thể làm được điều đó, bởi động cơ điện chỉ đóng vai trò hỗ trợ cho động cơ đốt trong. Hệ thống mild hybrid chỉ hoạt động cùng với động cơ đốt trong để hỗ trợ khi tăng tốc mạnh, duy trì gia tốc khi đã ngắt xi-lanh, hoặc khởi động lại sau khi xe tắt máy. Đồng thời, việc sử dụng bộ pin 48V giúp cải thiện khả năng tiết kiệm 10-15% cho động cơ xăng, dầu. Ưu điểm: Giá xe MHEV rẻ hơn xe HEV do cấu tạo đơn giản, không phải cắm sạc, cải thiện khả năng tăng tốc, bảo trì sửa chữa dễ dàng. Nhược điểm là phát thải CO2 nhiều hơn xe HEV vì không có chế độ chạy thuần điện, khả năng tiết kiệm nhiên liệu cũng không bằng xe HEV do động cơ xăng luôn hoạt động.

Plug-in hybrid electric vehicle (PHEV), hay còn gọi là xe hybrid sạc ngoài. Công nghệ này cũng kết hợp giữa động cơ đốt trong với động cơ điện. Ô tô dòng này cổng sạc và bộ sạc, dùng để nạp điện như xe thuần điện. Xe có thể chạy hoàn toàn bằng điện với quãng đường dài lên tới hàng trăm km nhờ bộ pin dung lượng lớn nhưng phải sạc điện thường xuyên. Khi đạp phanh động năng thừa sẽ chuyển hoá thành điện năng để sạc vào pin giống như xe HEV. Xe cũng có thể chạy hoàn toàn bằng động cơ đốt trong khi không nạp điện. Ưu điểm, linh hoạt trong sử dụng năng lượng, không hòa toàn phụ thuộc vào xăng hay điện; phát thải khí CO2 thấp nhất trong các loại xe hybrid nếu thường xuyên sạc đầy pin. Nhược điểm: công nghệ phức tạp, giá bán cao, chi phí sửa chữa và thay pin tốn kém; nếu chỉ dùng động cơ đốt trong thì tốn nhiên liệu, phát thải cao.

Đề nghị quy định rõ ràng

Tại thị trường Việt Nam hiện có khoảng 20 mẫu xe hybrid các loại từ phổ thông đến cao cấp đang bán, bao gồm Mild Hybrid Electric Vehicle (MHEV), Hybrid Electric Vehicle (HEV) và Plug-in Hybrid Electric Vehicle (PHEV).

Hiện chỉ có xe PHEV được hưởng thuế tiêu thụ đặc biệt ưu đãi, bằng 70% mức thuế suất đối với xe động cơ đốt trong thông thường, còn xe HEV, MHEV không được hưởng ưu đãi thuế. Tức là thuế tiêu thụ đặc biệt của xe HEV, MHEV ngang bằng xe chạy xăng, dầu thông thường.

Theo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), được Quốc hội thông qua ngày 14/6/2025, có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, xe chạy xăng kết hợp điện (hybrid), sẽ được áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt bằng 70% mức thuế suất đối với xe động cơ đốt trong thông thường, không còn sự phân biệt giữa các loại xe hybrid nữa.

Góp ý cho Dự thảo Nghị định, quy định chi tiết một số điều của Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã có một số đề xuất và kiến nghị nhằm đảm bảo tính thống nhất, khả thi và khuyến khích đúng đối tượng trong chính sách ưu đãi thuế cho phương tiện sử dụng năng lượng sạch.

VCCI kiến nghị sửa đổi, bổ sung quy định theo hướng bám sát phân loại kỹ thuật hiện hành, bao gồm Xe hybrid điện nhẹ (MHEV – Mild hybrid electric vehicle) là xe hybrid điện; động cơ (mô-tơ) điện có chức năng hỗ trợ động cơ đốt trong khởi động, hỗ trợ tăng tốc, phanh tái tạo và cung cấp năng lượng cho hệ thống phụ trợ. Xe không có khả năng nạp điện được từ nguồn điện bên ngoài.

Xe hybrid điện hoàn toàn (FHEV- Full hybrid electric vehicle hoặc SHEV- Strong hybrid electric vehicle) là xe hybrid điện có khả năng di chuyển hoàn toàn chỉ bằng năng lượng điện trong những điều kiện nhất định (như bắt đầu di chuyển từ trạng thái đứng yên, di chuyển ở tốc độ thấp…). Xe không có khả năng nạp điện được từ nguồn điện bên ngoài.

Xe hybrid nạp điện ngoài (PHEV – Plug-in hybrid electric vehicle) là xe hybrid điện có khả năng nạp điện được từ nguồn điện bên ngoài.

Theo VCCI, quy định cụ thể, rõ ràng từng loại hình xe hybrid sẽ giúp đảm bảo sự minh bạch, dễ áp dụng giữa các bộ ngành, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp khi làm thủ tục đăng ký, kiểm định, kê khai và nộp thuế.

HẢI LINH