Cùng cả nước đẩy nhanh tiến độ gỡ "thẻ vàng" IUU

Để hiện thực hóa quyết tâm chính trị này, Quảng Ninh đã và đang triển khai đồng bộ, quyết liệt một loạt các giải pháp trọng tâm nhằm siết chặt quản lý, khắc phục các tồn tại mà EC đã cảnh báo. Trong đó, tỉnh tập trung cao độ vào ba nhóm vấn đề cốt lõi: kiểm soát chặt chẽ đội tàu và quản lý dữ liệu, truy xuất nguồn gốc thủy sản và tăng cường thực thi pháp luật. Những hành động này không chỉ thể hiện trách nhiệm quốc gia mà còn hướng đến một nền ngư nghiệp bền vững cho tương lai.

Nỗ lực “gỡ”

Tại phiên họp thứ 16 của Ban Chỉ đạo Quốc gia về IUU, ông Nguyễn Văn Công – PCT UBND tỉnh Quảng Ninh cho biết: Thực hiện các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại phiên họp thứ 15 của Ban Chỉ đạo Quốc gia về IUU, tỉnh Quảng Ninh đã ban văn bản Chỉ đạo các sở, ngành, địa phương tập trung cao điểm thực hiện các giải pháp chống khai thác IUU trên địa bàn tỉnh đến 15/10/2025 (Văn bản 3506/UBND-NLN1 ngày 27/9/2025, văn bản số 3589/UBND-NLN1 ngày 02/10/2025).

Cụ thể: Thành lập tổ công tác rà soát, xác minh, hướng dẫn các chủ tàu cá hoàn thiện các thủ tục hồ sơ và xử lý dứt điểm việc đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép, hoàn thành trước ngày 15/10/2025 đối với 77/4.156 tàu cá chưa cấp phép khai thác và 88 tàu cá chưa đăng kiểm;

Trong đó, kiểm tra, giám sát chặt chẽ toàn bộ tàu cá xuất, nhập tại các bến, cảng, khu neo đậu, tuyệt đối không cho tàu cá hoạt động khai thác khi chưa đủ điều kiện theo quy định; báo cáo kết quả thực hiện hàng tuần (trước 10h ngày thứ 2 hàng tuần) về Bộ Nông nghiệp và Môi trường, UBND Tỉnh để phục vụ cho cuộc họp Ban Chỉ đạo quốc gia về IUU hàng tuần. Lập danh sách cụ thể (rõ tên chủ tàu, theo từng xã, phường), trên cơ sở đó giao tổ chức làm việc với các chủ tàu cá; tổ chức quản lý để đảm bảo các tàu cá này không thể tham gia hoạt động khai thác;

Khẩn trương nghiên cứu ban hành quy chế phối hợp quản lý tàu cá trên địa bàn, đảm bảo chặt chẽ, rõ nội dung, rõ trách nhiệm; hoàn thành trong tháng 10/2025. Tổ chức thường trực 24/24 hệ thống giám sát hành trình tàu cá (VMS) để kịp thời cảnh báo các tàu cá hoạt động tại vùng biển giáp ranh có nguy cơ vi phạm vụ biển nước ngoài; chia sẻ dữ liệu, kiểm soát hoạt động tàu cá ra vào cảng, xuất nhập bến, tàu cá tham gia hoạt động khai thác trên biển, giám sát sản lượng thủy sản khai thác; kiên quyết xử lý trách nhiệm Ban quản lý cảng cá, Văn phòng kiểm soát nghề cá tại cảng cá để tàu cá vi phạm khai thác IUU ra vào cảng, bốc dỡ sản phẩm thủy sản khai thác mà không xác minh, xử lý theo quy định.

Đẩy nhanh tiến độ điều tra, xác minh các vụ việc vi phạm quy định pháp luật về chống khai thác IUU từ năm 2024 đến nay đối với các hành vi (mất kết nối VMS, vượt ranh giới khai thác trên biển, vi phạm vùng biển nước ngoài, không đăng ký, đăng kiểm, hoạt động sai vùng…), kể cả trường hợp chủ tàu, thuyền trưởng không có mặt tại nơi cư trú; củng cố hồ sơ đưa ra truy tố, xét xử công khai các vụ việc vi phạm quy định pháp luật về chống khai thác IUU từ năm 2024 đến nay theo Nghị quyết số 04/2024/NQ-HĐTP của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, để tạo sự răn đe, giáo dục trong cộng đồng cư dân ven biển…

Tính đến ngày 06/10/2025, tỉnh Quảng Ninh có 4.116 tàu cá từ 06m trở lên đã đăng ký và cập nhật 100% trên hệ thống Vnfishbase. Tổ chức cập nhật dữ liệu thông tin 100% chủ tàu cá lên hệ thông Vnfishbase đạt 100,0%; Trong đó, tỷ lệ cấp Giấy phép khai thác đạt 99,2% tăng 0,7% so với cuộc Họp lần thứ 15 của BCĐ IUU Quốc gia (còn 34 tàu đang rà soát cấp phép và quản lý tại bến bằng hình ảnh, tọa độ đối với các tàu cá chưa thực hiện). Tỷ lệ đăng kiểm còn hạn đạt 93,1% tăng 5,0% còn 6,9% tàu đang thực hiện đăng kiểm.

Trong đó, kết quả khắc phục theo chỉ đạo Văn bản số 90 của Bộ NN&MT, số tàu cá không đủ điều kiện giảm từ 579 xuống còn 85 tàu (giảm 494 tàu). Công tác tuần tra, kiểm soát, xử lý vi phạm trên biển được tăng cường.

Siết chặt quản lý

Theo báo cáo, từ đầu năm 2025 đến nay đã phát hiện, xử lý trên 449 trường hợp vi phạm, xử phạt số tiền trên 6,29 tỷ đồng, trong đó xử phạt 06 trường hợp vi phạm VMS). Hiện đã hoàn thiện hồ sơ khởi tố 01 vụ việc gửi thiết bị giám sát hành trình trên tàu cá (02 bị can). Đã kịp thời kiện toàn Ban Chỉ đạo IUU tỉnh Quảng Ninh.

Tuy nhiên, quá trình triển khai nhiệm vụ, vẫn còn một số tồn tại, hạn chế, khó khăn như: Tỷ lệ kiểm soát tàu cá, sản lượng qua cảng cá, bến cá trên hệ thống eCDT còn thấp; Vẫn còn tàu cá mất kết nối VMS, hoạt động sai vùng, vẫn còn một số chủ tàu chưa thực việc cấp giấy phép khai thác thủy sản, đăng kiểm theo quy định. Một số khu neo đậu chưa đủ điều kiện về cơ sở vật chất để công bố Cảng cá theo quy định.

Nguyên nhân các địa phương còn lúng túng trong việc triển khai các nhiệm vụ được chuyển tiếp từ cấp huyện trước đây. Thêm nữa địa bàn quản lý rộng, trong khi lực lượng quản lý mỏng, đặc biệt tỉnh Quảng Ninh có đường biển dài, ngư dân thường tập trung khai thác gần đường phân định dẫn đến nguy cơ xâm phạm vùng biển nước ngoài cao. Trong đó, thiếu cơ chế trong việc thu hút đầu tư đối với các cảng cá/khu neo đậu. Các hệ thống phần mềm liên quan đến quản lý tàu cá chưa được liên thông đồng nhất (phần mềm VNFISHBASE, ECDT, dữ liệu xử phạt, VMS,...).

Tỉnh Quảng Ninh nhận thức rõ về tầm quan trọng đối với công tác chống khai thác IUU, phòng chống dịch bệnh coi đây nhiệm vụ quan trọng, tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo, hành động quyết liệt thực hiện nghiêm túc đầy đủ, có hiệu quả các nội dung chỉ đạo Trung ương và các nội dung chỉ đạo của UBND tỉnh đã ban hành đồng thời tập trung xử lý dứt điểm các tồn tại, hạn chế được Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đảm bảo hoàn thành các nhiệm vụ cấp bách, trọng tâm về chống khai thác hải sản bất hợp pháp (IUU) trên địa bàn, trong đó tập trung thực hiện các nội dung sau:

Tiếp tục ra quân tổng truy quét xử lý 34 tàu cá chưa cấp phép, 51 trường hợp hết hạn đăng kiểm và các trường hợp mất kết nối VMS trên 6 giờ, giao Sở Nông nghiệp và Môi trường là đầu mối chủ chỉ triển khai thực hiên tổ chức quản lý để đảm bảo các tàu cá này không thể tham gia hoạt động khai thác;

Tăng cường kiểm soát tàu cá, sản lượng qua hệ thống eCDT giao Sở Nông nghiệp và Môi trường tổng hợp kết quả, các địa phương, Biên phòng, Công an tổ chức ra quân lồng ghép vào hoạt động tuần tra, kiểm tra để tuyên truyền, hướng dẫn người dân cài đặt và khai báo.

Kiểm điểm trách nhiệm của các sở, ngành, đơn vị đến từng cá nhân trong triển khai nhiệm vụ; trong đó nêu rõ trách nhiệm về nhiệm vụ tổng hợp, cáo cáo; nhiệm vụ xử lý vi phạm VMS; nhiệm vụ cấp phép; nhiệm vụ đăng kiểm tàu cá,...

Sắp xếp khu vực neo đậu cho tàu cá tại vùng nước cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão hoặc khu vực được phép neo đậu khoa học, hợp lý để đảm bảo neo đậu tập trung an toàn, dễ quản lý; kịp thời áp dụng các biện pháp nghiệp vụ, trinh sát kịp thời ngăn chặn, xử lý ngay từ trong bờ và trên biển đối với ngư dân, tàu cá có dấu hiệu vi phạm.

Tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến quy định pháp luật thủy sản, các chỉ đạo của trung ương và của Tỉnh về chống khai thác IUU, đặc biệt Nghị quyết số 04/2024/NQ-HĐTP ngày 12/6/2024 của Hội đồng thẩm phán Toà án nhân dân tối cao. Thực hiện đồng bộ có hiệu quả các giải pháp quản lý, nắm chắc địa bàn, kịp thời phát hiện từ sớm, từ xa, kiên quyết khắc phục, xử lý tàu cá vi phạm, có nguy cơ vi phạm khai thác IUU. Trong đó khẩn trương hoàn thành khởi tố 01 trường hợp vi phạm VMS.

Những hành động quyết liệt, đồng bộ từ cấp tỉnh đến cơ sở, cùng với sự tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các vi phạm đã thể hiện rõ ý chí chính trị cao của Quảng Ninh trong cuộc chiến chống khai thác IUU.

Nỗ lực này không chỉ đơn thuần là hoàn thành nhiệm vụ quốc gia để sớm gỡ bỏ "thẻ vàng" của EC, mà còn là bước đi chiến lược nhằm thiết lập nền tảng vững chắc cho một ngành thủy sản minh bạch, có trách nhiệm và phát triển bền vững tại địa phương. Quảng Ninh đang tích cực góp phần vào mục tiêu chung, khẳng định vị thế của nghề cá Việt Nam trên trường quốc tế và mở ra cánh cửa rộng lớn hơn cho sản phẩm hải sản sạch của đất nước.

Lê Cường