Phát huy vai trò nòng cốt của MTTQ Việt Nam trong thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội trong kỷ nguyên vươn mình

Bà Hà Thị Nga, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam; ông Vũ Văn Tiến, Ủy viên Đoàn Chủ tịch, Trưởng Ban Tuyên giáo Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam chủ trì Hội thảo.

Đáp ứng sự mong mỏi và kỳ vọng của nhân dân

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Hà Thị Nga nhấn mạnh, Mặt trận Dân tộc Thống nhất Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, lãnh đạo, trải qua 95 năm hình thành và phát triển với những tên gọi khác nhau, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam không ngừng phát huy tinh thần yêu nước, truyền thống đoàn kết của dân tộc Việt Nam - một nhân tố quyết định thắng lợi của sự nghiệp giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Viện dẫn nội dung cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011); Nghị quyết Đại hội XII, XIII của Đảng; Hiến pháp năm 2013, Luật MTTQ Việt Nam năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2025) có đề cập đến vai trò, trách nhiệm của MTTQ Việt Nam, Phó Chủ tịch Hà Thị Nga nhấn mạnh, với những chủ trương, đường lối và quy định pháp luật thể hiện nhất quán quan điểm của Đảng, Nhà nước về vai trò của MTTQ Việt Nam, có thể thấy, một trong những yêu cầu, nhiệm vụ quan trọng hàng đầu đặt ra trong giai đoạn hiện nay là MTTQ Việt Nam phải khẳng định được vai trò nòng cốt của mình trong đời sống chính trị - xã hội của đất nước, nhất là trong thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội như Văn kiện Đại hội Đảng và Hiến pháp, Luật MTTQ Việt Nam đã nêu, đồng thời mọi hoạt động của Mặt trận đều phải đóng góp ngày càng thiết thực vào đời sống xã hội, đáp ứng lòng mong mỏi và sự kỳ vọng của nhân dân và được nhân dân ghi nhận.

Theo Phó Chủ tịch Hà Thị Nga, thực tiễn hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thời gian qua cho thấy, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp luôn nỗ lực phấn đấu phát huy vai trò, trách nhiệm của mình trong hệ thống chính trị và đời sống xã hội. Vai trò, vị trí của MTTQ Việt Nam ngày càng được nâng cao với những đóng góp tích cực trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước.

Trong thực hiện dân chủ, MTTQ Việt Nam các cấp đã thể hiện vai trò nòng cốt để phát huy quyền làm chủ của nhân dân trên nhiều lĩnh vực, tích cực thực hiện dân chủ ở cơ sở, chú trọng nâng cao chất lượng hoạt động của Ban Thanh tra Nhân dân, Ban giám sát đầu tư của cộng đồng. Nhiệm vụ nắm bắt, tập hợp, phản ánh ý kiến, kiến nghị của Nhân dân đến các cơ quan Nhà nước được MTTQ Việt Nam các cấp thực hiện nền nếp.

Kết quả xử lý các ý kiến, kiến nghị, nguyện vọng của nhân dân được tập hợp, báo cáo và phản hồi lại với Nhân dân qua các kênh thông tin của Ủy ban MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và các tổ chức thành viên. Nhiệm vụ giám sát, phản biện xã hội, tham gia xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước của MTTQ Việt Nam các cấp được thực hiện ngày càng thực chất, đã chủ động phối hợp và duy trì thực hiện quy định người đứng đầu cấp ủy, chính quyền đối thoại trực tiếp với Nhân dân để kịp thời giải quyết các kiến nghị, phản ánh của Nhân dân…

Để tăng cường đồng thuận trong xã hội, Ủy ban MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên đã phối hợp với chính quyền tích cực tuyên truyền, vận động thực hiện công tác giảm nghèo, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần Nhân dân, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn. Các cuộc vận động, phong trào thi đua yêu nước tiếp tục được đổi mới về nội dung và phương thức thực hiện. Mặt trận và các tổ chức thành viên tích cực thực hiện nhiệm vụ đại diện, chăm lo, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của các tầng lớp Nhân dân, đồng bào dân tộc, tôn giáo; công tác tuyên truyền, vận động, tập hợp, đoàn kết người Việt Nam ở nước ngoài được tổ chức bằng nhiều hình thức phong phú, đa dạng; duy trì tổ chức hiệu quả Ngày hội đại đoàn kết toàn dân tộc ở khu dân cư; phát huy truyền thống “tương thân tương ái”, Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp và các tổ chức thành viên đã kịp thời triển khai các hoạt động cứu trợ, nhân đạo từ thiện, vận động ủng hộ giúp đỡ người có hoàn cảnh khó khăn, bị thiệt hại do dịch bệnh, thiên tai, hoạn nạn…

“Gần đây nhất, ngày 02/10/2025 Đoàn Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam đã tổ chức lễ phát động ủng hộ nhân dân các tỉnh khắc phục hậu quả do cơn bão số 10 gây ra, hưởng ứng lời kêu gọi của Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, rất nhiều cơ quan, doanh nghiệp tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước đã ủng hộ thông qua Ban Vận động cứu trợ Trung ương, tính đến 17h00 ngày 09/10/2025 các tổ chức, cá nhân đã đăng ký ủng hộ gần 848 tỷ đồng.”, Phó Chủ tịch Hà Thị Nga thông tin và khẳng định với những cố gắng, nỗ lực và kết quả cụ thể, vai trò của MTTQ đã được các ngành, các cấp và Nhân dân ghi nhận, đánh giá cao. Qua đó góp phần tạo sự đồng thuận trong xã hội, xây dựng, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc ngày càng thêm vững chắc.

Phó Chủ tịch Hà Thị Nga đề nghị đại biểu tham dự cùng tập trung thảo luận, đánh giá thực trạng, đề ra các giải pháp nhằm phát huy vai trò nòng cốt của MTTQ Việt Nam trong thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội, góp phần cụ thể hóa chủ trương của Đảng về vai trò của MTTQ Việt Nam trong giai đoạn mới.

Giải pháp nhằm phát huy vai trò của MTTQ Việt Nam trong giai đoạn mới

Tại Hội thảo, đại biểu tham dự đã cùng phân tích làm rõ thêm một số vấn đề lý luận về vai trò nòng cốt của MTTQ Việt Nam trong thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội; Đánh giá thực trạng việc phát huy vai trò nòng cốt của MTTQ Việt Nam các cấp trong thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội trong giai đoạn hiện nay đặc biệt là chỉ ra những những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân và đề xuất các giải pháp nhằm phát huy hiệu quả hơn vai trò nòng cốt của MTTQ Việt Nam trong thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội trong kỷ nguyên mới của đất nước.

Chia sẻ mong muốn phát huy vai trò nòng cốt chính trị của Mặt trận tổ quốc trong thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã, GS.TS Trần Ngọc Đường, Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn Dân chủ và Pháp luật cho rằng, MTTQ Việt Nam các cấp cần tiếp tục thu hút đông đảo các chuyên gia, các nhà khoa học, các nhà quản lý tham gia xây dựng và hoàn thiện chính sách, pháp luật; đồng thời tham gia kiểm soát quyền lực đối với chính sách, pháp luật trước và sau khi ban hành.

Cùng với đó, tham gia quy trình bầu cử đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND theo các quy định của Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp như: Chủ trì các hội nghị hiệp thương; giám sát việc thực hiện bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND các cấp; Lắng nghe, tập hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri để chuyển đến cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.

“Với vai trò nòng cốt trong thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội, MTTQ Việt Nam ngày càng trở thành ngôi nhà chung đại đoàn kết dân tộc và phát huy dân chủ - mục tiêu và động lực phát triển của đất nước ta”, GS.TS Trần Ngọc Đường nhấn mạnh.

Là người luôn dành nhiều trăn trở, đề xuất và có những đóng góp thiết thực trong việc đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của MTTQ Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực giám sát và phản biện xã hội, ông Ngô Sách Thực – Nguyên Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam cho rằng, để tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt của MTTQ Việt Nam trong thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội, MTTQ các cấp phải xác định nhiệm vụ tham gia hoạch định và thực thi chính sách, hoàn thiện thể chế về phát huy quyền làm chủ, vai trò chủ thể của nhân dân là trọng tâm. Tăng cường các hình thức dân chủ trực tiếp; hoàn thiện dân chủ đại diện và phát huy vai trò của các thiết chế dân chủ trong xã hội.

Theo ông Ngô Sách Thực, cần quan tâm tổ chức hình thức giám sát thường xuyên của Mặt trận, các tổ chức các đoàn thể và người dân ở cơ sở. Đặc biệt cần giải quyết các việc liên quan đến nhu cầu của nhân dân của chính quyền cấp xã về hành chính, dân sự, tư pháp, giải quyết ý kiến, nguyện vọng của người dân, các vấn đề liên quan đến trình tự, thủ tục, thời gian và sự hài lòng của người dân với việc giải quyết việc cho dân của chính quyền.

Đồng thời giúp người dân tiếp cận và thụ hưởng qua bình dân học vụ số, thông qua việc giúp đó giúp cho Mặt trận, đoàn thể thấy rõ vướng mắc, bất cập để đề nghị kịp thời giải quyết các vướng mắc, tồn đọng. Đây cũng là đổi mới nhận thức về giám sát nhân dân, giám sát ngay trong quá trình tổ chức thực hiện, không phải đợi thực hiện xong mới giám sát.

Từ góc độ cơ sở, bà Đặng Thị Kim Chung, Phó Chủ tịch Liên đoàn Lao động tỉnh Quảng Ninh cho biết, một trong những điểm nhấn mà tỉnh Quảng Ninh và Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh Quảng Ninh thời gian qua đã đạt được là thực hiện mô hình các tổ chức hội trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Vừa trực thuộc nhưng cũng vừa đảm bảo hoạt động tương đối. Đây chính là căn cứ để trong thời gian tới tỉnh tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt của Mặt trận trong việc chủ trì, phối hợp với các tổ chức trong triển khai hoạt động giám sát, phản biện xã hội, tham gia xây dựng Đảng, xây dựng Chính quyền.

Cùng với đó là các hoạt động liên quan đến công tác tham gia xây dựng nông thôn mới; thực hiện chuyển đổi số ở trong hoạt động của Mặt trận với nhiều nét đổi mới để phù hợp với thực tiễn hiện nay.

Bà Đặng Thị Kim Chung cũng kiến nghị thời gian tới cần tăng cường việc tham gia xây dựng, hoàn thiện các chế độ, các chính sách pháp luật liên quan đến công tác dân chủ ở cơ sở để tăng cường sự đồng thuận trong nhân dân.

“Cần kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền đề xuất sửa đổi, bổ sung hoặc xây dựng mới các văn bản quy phạm các luật về thực hiện dân chủ cơ sở, đây chính là căn cứ cho sự đồng thuận của xã hội trong kỷ nguyên mới; đồng thời cần nghiên cứu xây dựng luật giám sát của nhân dân.”, bà Đặng Thị Kim Chung nêu ý kiến và cho rằng, từ việc sửa đổi sẽ thể chế hóa kịp thời và đầy đủ quyền, trách nhiệm của các bên liên quan trong thực hiện dân chủ ở cơ sở, tạo sự đồng thuận xã hội.

Đặc biệt là cần quy định rõ hơn nữa trách nhiệm của cơ quan có thẩm quyền trong việc phối hợp tạo điều kiện để phát huy vai trò giám sát trực tiếp cũng như giám sát gián tiếp của nhân dân thông qua Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội; cần đề xuất cấp có thẩm quyền xây dựng cơ chế, chế tài cụ thể, rõ ràng hơn nữa về trách nhiệm của các bên trong việc giải trình, trả lời, giải quyết và khắc phục các kiến nghị sau giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

“Cần nâng cao hơn nữa chất lượng của cán bộ MTTQ Việt Nam ở cấp cơ sở để đảm bảo đội ngũ cán bộ vừa có trình độ, vừa có kỹ năng, vừa có kiến thức thực tiễn để đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn hiện nay”, bà Đặng Thị Kim Chung chia sẻ.

Tiếp thu ý kiến của đại biểu tham dự Hội thảo, Phó Chủ tịch Hà Thị Nga khẳng định, với những đóng góp tâm huyết, trách nhiệm của các chuyên gia, nhà khoa học và của các đại biểu, Hội thảo sẽ giúp cho Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam có thêm cơ sở khoa học, cơ sở thực tiễn cũng như các giải pháp căn cơ, có tính khả thi cao, góp phần cụ thể hóa chủ trương của Đảng, Nhà nước thực hiện hiệu quả quyền và trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đồng thời có thêm các căn cứ khoa học đóng góp cho việc xây dựng nội dung Chương trình hành động của MTTQ Việt Nam trong nhiệm kỳ 2026 - 2031, nhiệm kỳ đầu thực hiện mô hình tổ chức mới, cũng là nhiệm kỳ cùng cả nước bước vào kỷ nguyên phát triển giàu mạnh của dân tộc.

Hương Diệp - ảnh Hoài Nam