Quốc gia khởi nghiệp
Khi nhìn lại những con số thống kê của nền kinh tế sẽ hiểu được lý do tại sao Việt Nam đặt mục tiêu trở thành “quốc gia khởi nghiệp”, đổi mới sáng tạo vào năm 2030.
Sinh viên giới thiệu sản phẩm tại Ngày hội Khởi nghiệp quốc gia do Trung ương Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, UBND TP HCM chủ trì, phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Tài chính và VCCI tổ chức.
Đã từ lâu, các nhà lãnh đạo, quản lý, chuyên gia nêu ra vấn đề: Làm sao để Việt Nam có thêm những doanh nghiệp tầm cỡ thế giới? Làm sao để nền kinh tế có số lượng doanh nghiệp hoạt động lên đến vài triệu? Câu trả lời ngắn nhất và trực tiếp nhất đó là “khởi nghiệp” và “quốc gia khởi nghiệp”.
Thực tế là sau 4 thập kỷ đổi mới tổng tài sản của 12 tập đoàn tư nhân lớn nhất Việt Nam rơi vào khoảng 70 tỷ USD - tương đương một tập đoàn cỡ trung bình ở nước ngoài. Với 1 triệu doanh nghiệp/100 triệu dân, tỷ lệ khởi nghiệp vẫn còn rất ít.
Vậy, bài toán đặt ra, để đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế 2 con số trong thập kỷ tới - phong trào khởi nghiệp mới là mũi nhọn xung phong để tạo ra động lực mới mẻ hơn cho nền kinh tế.
Ở Israel có 9 triệu dân nhưng sở hữu hơn 7.000 công ty khởi nghiệp, mật độ cao nhất thế giới tính theo đầu người, có nhiều kỳ lân trong lĩnh vực công nghệ, an ninh mạng, y sinh, trí tuệ nhân tạo,… được hỗ trợ bởi quỹ đầu tư khổng lồ như Yozma Fund, hệ thống vườm ươm công nghệ.
Năm 2024 Việt Nam có 3.800 công ty khởi nghiệp trên 100 triệu dân, trong đó có những startup đã vươn tầm khu vực như Momo, VNG, Sky Mavis. Vậy đâu là sự khác biệt có thể coi là bài học kinh nghiệm từ Israel cho Việt Nam?
Theo nhận định, so với thế giới chúng ta không thua kém về mức độ hiện đại, linh hoạt của chính sách và quyết tâm từ cấp lãnh đạo cao nhất, nhưng lại thiếu hệ sinh thái hỗ trợ đi kèm, cụ thể ở đây là nguồn vốn. Israel có hơn 1.000 quỹ đầu tư mạo hiểm, tức là sẵn sàng chấp nhận rủi ro về tài chính.
Mặt khác điều cần học hỏi ở quốc gia Do Thái là đầu tư cho nghiên cứu và phát triển (R&D) vào khoảng trên 5% GDP, thu hút các công ty hàng đầu Google, Intel, Apple đặt trung tâm nghiên cứu phát triển sáng tạo, kéo theo các công ty trong nước.
Kinh nghiệm từ các quốc gia khởi nghiệp hàng đầu như Hoa Kỳ, Singapore, Phần Lan, Ấn Độ cho thấy, nhà nước hỗ trợ ban đầu bằng chính sách, bơm vốn thông qua quỹ đầu tư mạo hiểm - nhưng không can thiệp quá mức làm biến dạng thị trường, khi hệ sinh thái đủ mạnh sự hỗ trợ của nhà nước tập trung vào R&D.
Việt Nam trên con đường chuyển đổi, có tiềm năng khởi nghiệp lớn nhờ lực lượng trẻ, dân số đông, thị trường nội địa rộng lớn và hội nhập quốc tế sâu rộng. Nếu duy trì tốc độ như hiện nay, Việt Nam có thể trở thành quốc gia khởi nghiệp của khu vực Đông Nam Á vào năm 2030.
Theo ông Nguyễn Trung Chính, Chủ tịch CMC Group: “Việt Nam cũng cần hướng tới làm chủ công nghệ, tạo ra sản phẩm trí tuệ và xây dựng thương hiệu quy mô quốc tế, thay vì mãi quen với vai trò “người làm thuê”.
Mong muốn này được hiện thực hóa nếu Việt Nam chuyển đổi thành công “quốc gia khởi nghiệp”, là tiến tới làm chủ, tạo ra chuỗi cung ứng, chứ không chỉ tham gia chuỗi cung ứng.