Trung Quốc giảm phát 3 năm liên tiếp, doanh nghiệp đổ xô tìm đường xuất khẩu

Giảm phát kéo dài

Giá hàng hóa xuất xưởng của Trung Quốc tiếp tục giảm trong tháng 9, kéo dài chuỗi giảm phát tròn ba năm vì nhu cầu nội địa suy yếu, trong bối cảnh cơn khủng hoảng bất động sản chưa có dấu hiệu kết thúc.

Theo dữ liệu từ Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc, chỉ số giá sản xuất (PPI) tháng 9 - một thước đo về giá bán buôn - giảm 2,3% so với cùng kỳ năm ngoái, đánh dấu chuỗi ba năm sụt giảm liên tiếp. Diễn biến này cho thấy các biện pháp của chính phủ nhằm hạn chế cạnh tranh giá vẫn chưa đạt hiệu quả mong muốn.

Trong khi đó, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 9 giảm 0,3% so với cùng kỳ năm ngoái, cải thiện nhẹ so với mức giảm 0,4% của tháng 8, nhưng vẫn chịu ảnh hưởng từ giá thực phẩm giảm, đặc biệt là thịt heo và rau tươi. Tính theo tháng, CPI chỉ tăng 0,1%.

Trong khi đó, CPI cơ bản (tức giá sau khi đã loại trừ giá thực phẩm tươi sống và năng lượng) tăng 1%, mức cao nhất trong 19 tháng qua. Tuy nhiên, chuyên gia kinh tế Zichun Huang của Capital Economics cho rằng mức tăng này chủ yếu do giá vàng tăng và các biến động tạm thời từ chương trình đổi hàng tiêu dùng cũ lấy mới, chứ không phản ánh sự phục hồi thực chất của tiêu dùng.

Để hạn chế cạnh tranh giá khốc liệt, Bắc Kinh đã phát động chiến dịch chống cạnh tranh không lành mạnh nhằm chấn chỉnh tình trạng hạ giá hỗn loạn trong các ngành từ ô tô, pin mặt trời, giao đồ ăn đến giao nhận. Mặc dù vậy nhiều chuyên gia ví các chính sách chỉ đem đến hiệu quả trong ngắn hạn. Họ cho rằng về lâu về dài, Trung Quốc phải thúc đẩy tiêu dùng nội địa và chuyển mô hình tăng trưởng từ đầu tư sang chi tiêu hộ gia đình để có thể đạt sự tăng trưởng bền vững.

Quan điểm này tương đồng với khuyến nghị gần đây của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), trong đó IMF đề nghị Trung Quốc tăng chi tiêu cho an sinh xã hội, giải quyết triệt để khủng hoảng bất động sản và cắt giảm các khoản hỗ trợ quá mức cho công nghiệp.

Từ năm 2020, Trung Quốc đã siết chặt thị trường nhà ở, khiến giá bất động sản lao dốc, kéo theo rủi ro giảm phát kéo dài tương tự như thứ mà Nhật Bản từng trải qua sau khi bong bóng bất động sản của nước này bị vỡ đầu thập niên 1990.

Trong tình hình này, giới quan sát đang chờ đợi Hội nghị Trung ương 4 của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Diễn ra vào tuần tới, hội nghị này là nơi có thể công bố các chính sách hỗ trợ tiêu dùng trong kế hoạch phát triển 5 năm tiếp theo, bắt đầu từ năm 2026.

Đổ xô tìm thị trường mới ngoài Mỹ

Trong khi nhu cầu trong nước còn yếu, hàng nghìn doanh nghiệp Trung Quốc đang nỗ lực mở rộng thị trường xuất khẩu.

Theo dữ liệu từ Bộ Thương mại Trung Quốc, Hội chợ Thương mại Xuất Nhập khẩu Trung Quốc tại Quảng Châu lần thứ 138 tuần này đã ghi nhận quy mô kỷ lục khi có 32.000 công ty tham gia và hơn 200.000 người mua quốc tế đăng ký. Khu hội chợ rộng 1,55 triệu m² dày đặc người mua từ khắp thế giới tìm kiếm điện thoại thông minh, xe điện, máy công cụ và thiết bị công nghiệp.

Tuần trước, Bắc Kinh mở rộng kiểm soát xuất khẩu đất hiếm, còn Tổng thống Mỹ Donald Trump đe dọa tăng 100% thuế quan bổ sung với toàn bộ hàng Trung Quốc từ ngày 1/11. Cả hai bên cũng vừa áp phí cảng đối ứng lên tàu của nhau, khiến triển vọng thương mại song phương càng thêm bất ổn.

Mặc dù chịu thuế cao hơn, xuất khẩu của Trung Quốc vẫn tăng 8,3% trong tháng 9, vượt dự báo. Trung Quốc giảm 27% trong xuất khẩu sang Mỹ, nhưng bù lại họ tăng xuất khẩu sang châu Âu, châu Phi và Đông Nam Á.

Tuy nhiên, việc mở rộng sang các thị trường khác không hề dễ dàng. Wang Weigang, Giám đốc công ty sản xuất bộ sạc Baide Electronic ở Chiết Giang, cho biết doanh nghiệp bị ảnh hưởng nặng bởi thuế Mỹ hơn 50%. Ông đã chuyển một phần sản xuất sang Việt Nam, nơi đang bị Mỹ áp thuế 20%.

Trong khi đó, một nhân viên của Staxx Material Handling Equipment - nhà sản xuất xe nâng hàng cũng ở Chiết Giang - nhận định châu Phi rất tiềm năng, song thị trường này hiện chủ yếu chuộng xe đẩy thủ công, không phải dòng xe điện cao cấp của công ty.

Mặc dù vậy, các doanh nghiệp vẫn rất xem trọng Hội chợ Thương mại Xuất Nhập khẩu lần này. Tại hội chợ, nhiều gian hàng thuê nhân viên người Nga hoặc châu Phi để giao dịch trực tiếp với khách từ các khu vực này. Sản phẩm được dán nhãn bằng tiếng Ả Rập, tiếng Nga hoặc tiếng Pháp thay vì chỉ tiếng Anh như trước.

Chính phủ Trung Quốc cũng tăng hỗ trợ cho nhà xuất khẩu khi giảm 50% phí gian hàng và siết quản lý trung gian cho thuê gian hàng. Theo các chuyên gia, giữ được đà xuất khẩu là yếu tố sống còn với Bắc Kinh trong bối cảnh sản xuất dư thừa và nhu cầu trong nước yếu đang kéo giá hàng hóa xuống, khiến lợi nhuận doanh nghiệp suy giảm.

Kỳ hội chợ mùa xuân trước đó diễn ra từ 15/4–5/5 thu hút hơn 228.000 khách quốc tế, trong đó lượng khách từ các nước BRICS (Brazil, Nga, Ấn Độ, Nam Phi) tăng 24,1%, vượt xa mức tăng 3,4% của khách Mỹ và châu Âu.

Quân Bảo