Kinh tế toàn cầu cuối năm (Kỳ II): Nhiều nền kinh tế vẫn giảm tốc
Các nền kinh tế chủ chốt trên thế giới có thể sẽ tiếp tục giảm tốc, dù không rơi vào tình trạng suy thoái.
Kinh tế Mỹ tăng trưởng chậm lại, kinh tế EU chống chịu tốt hơn, kinh tế Trung Quốc đối mặt nhiều thách thức, trong khi các nền kinh tế khác vẫn chịu tác động mạnh từ thuế quan…
Nền kinh tế Mỹ chậm lại
Lạm phát có nguy cơ tăng trở lại do chính sách thuế quan mạnh tay của chính quyền Trump. Do đó, FED đã phải duy trì lãi suất cao, bất chấp áp lực từ Tổng thống Trump. Chỉ số chi tiêu tiêu dùng cá nhân (PCE) tháng 8 tăng lên mức 2,9%, so với mức 2,7% trong tháng 6 và 7, và 2,3% trong tháng 4.
Tuy nhiên, thị trường lao động Mỹ không còn mạnh, thậm chí mức tạo mới việc làm suy giảm khiến FED giảm lãi suất 0,25% để hỗ trợ thị trường lao động, dù cơ quan này vẫn lo lắng lạm phát sẽ tăng mạnh. Số việc làm mới khá ít ỏi, chỉ khoảng 15.000 việc làm/tháng từ tháng 6 đến tháng 8 (so với mức trung bình 100.000 việc làm/tháng trong thời gian trước đây) đã khiến nhiều người lo ngại nền sản xuất của Mỹ đang yếu đi. Tính đến tháng 8, tỷ lệ thất nghiệp đã tăng lên 4,3%, mức cao nhất kể từ sau đại dịch Covid-19.
Quan trọng, chính sách sa thải dân nhập cư mạnh tay của chính quyền Trump vừa làm suy yếu thị trường lao động, vừa làm mất động lực trong ngành công nghiệp chế tạo. Lĩnh vực nông nghiệp và chế tạo do một phần lớn lao động nhập cư đảm nhiệm. Việc sa thải dân nhập cư khiến nhiều công ty trong các lĩnh vực này khó tìm kiếm lao động, nên đã phải tạm ngừng hoạt động. Điều này buộc các công ty phải cắt giảm sản xuất, kéo theo cắt giảm việc làm hơn nữa.
Về tăng trưởng GDP của Mỹ, nhập khẩu để tránh thuế quan trong quý I đã tăng mạnh khoảng gần 30%, khiến GDP tăng trưởng âm 0,5%. Sang quý II, tăng trưởng GDP đạt mức cao 3,8% vì nhập khẩu giảm mạnh trên 20%. Xét tổng thể, tốc độ tăng trưởng của cả nửa đầu năm nay của Mỹ ở mức 1,65% vẫn thấp hơn nhiều so với mức trung bình của các năm trước từ 2,5% đến 2,8%.
Bước sang quý III, chỉ số PMI trong tháng 8 đạt 48,7 điểm, tăng so với tháng 7 là 48 điểm, nhưng vẫn thấp hơn 50 điểm cho thấy sản xuất quý III của Mỹ vẫn yếu và kém hơn quý II.
Từ tháng 7, nhập khẩu tăng trở lại với mức tăng 5,9%. Trong tháng 8, mức nhập khẩu tính theo số container vẫn tăng 1,6% so với tháng 7. Như vậy, nhập khẩu vẫn tăng cùng với chỉ số PMI dưới 50 điểm và thị trường lao động ảm đạm là những dấu hiệu cho thấy tốc độ tăng trưởng GDP của quý III/2025 của Mỹ sẽ giảm sút. Dự báo tăng trưởng cả năm 2025 của nền kinh tế Mỹ chỉ ở mức 1,6% so với mức 2,8% của năm 2024.
EU chống chịu tốt hơn
Nền kinh tế khu vực EU lại tỏ ra có sức chống chịu tốt hơn trước những bất ổn toàn cầu, đặc biệt trước chính sách thuế quan của Mỹ. GDP quý III của EU được dự báo tăng nhẹ và duy trì mức tăng trưởng hàng năm là 0,5% so với mức 0,4% trong quý II và mức tăng 2,3% của quý I. Như vậy, dù tăng trưởng chậm nhưng nền kinh tế EU vẫn không rơi vào suy thoái trong năm 2025.
Mức tăng trưởng đáng kể này là do lạm phát được duy trì ở mức mục tiêu của ECB là 2%/năm, giúp Ngân hàng trung ương châu Âu (ECB) đã có 4 lần giảm lãi suất từ mức 2,9% hồi đầu năm nay xuống còn 2,15% vào ngày 5/6/2025, hỗ trợ tích cực cho nền kinh tế. Dự báo tăng trưởng GDP cả năm 2025 cho khu vực này đã được điều chỉnh tăng từ mức 1% hồi đầu năm lên 1,2%.
Trung Quốc đối mặt nhiều khó khăn
Trung Quốc phải đối mặt với nhiều thách thức cả bên trong lẫn bên ngoài, như tình trạng giảm phát vẫn dai dẳng, khu vực bất động sản và kinh tế tư nhân khó khăn, xung đột thương mại với Mỹ chưa chấm dứt…
Tỷ lệ lạm phát trong tháng 7 của Trung Quốc là 0%, số liệu tháng 8 tồi tệ hơn khi đạt mức âm 0,4%, so với nửa đầu năm có mức trung bình là âm 0,1%. Chỉ số PMI công nghiệp chế tạo càng phản ánh rõ tình trạng yếu kém trong sản xuất công nghiệp và cả nền kinh tế khi nó luôn ở dưới mức 50 điểm kể từ tháng 4 năm nay.
Kết quả, tăng trưởng GDP trong quý III của Trung Quốc dự báo sẽ chậm lại, chỉ đạt khoảng 4,5% so với mức tăng trưởng nửa đầu năm nay là 5,3%.
Thách thức vẫn còn lớn
Các nền kinh tế đang phát triển bị rào cản thuế quan của Mỹ nên đã và đang chịu ảnh hưởng nặng nề. Báo cáo của Euromonitor cho biết các nước như Brazil, Ấn Độ, Việt Nam, Indonesia và Mexico đang gặp nhiều thách thức. Tuy nhiên, các nền kinh tế này vẫn là những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất nhờ cầu tiêu dùng trong nước và các chính sách kích thích từ chính phủ.
Chính sách thuế quan của Mỹ vẫn là yếu tố gây trở ngại lớn nhất cho kinh tế toàn cầu trong quý III và sẽ cả quý IV/2025. Theo đó, thương mại và tăng trưởng GDP có thể sẽ tiếp tục tăng trưởng chậm lại trong quý IV. Tuy nhiên, nền kinh tế toàn cầu không rơi vào suy thoái, ít nhất là tính đến hết 2025.
Trước thực trạng trên, Việt Nam cần có chính sách phản ứng thận trọng nhằm giảm thiểu các cú sốc từ thuế quan của Mỹ, như tiếp tục đàm phán tốt nhất, hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, hỗ trợ người thất nghiệp và các doanh nghiệp nhỏ và vừa.