Tạo lực đẩy tăng vốn cho doanh nghiệp
Với định hướng hỗ trợ, thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân phát triển, nhiều chính sách hỗ trợ đang được triển khai, đặc biệt là chính sách kích thích tăng vốn của doanh nghiệp.
Bên cạnh mục tiêu niêm yết để tăng vốn, nhiều chuyên gia cho rằng cần đảm bảo cho doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận được nhiều nguồn vốn.
Khiêm tốn về quy mô vốn
Trên 3 sàn niêm yết có tổng cộng 2.734 doanh nghiệp tính đến hết tháng 9/2025, trong đó có 1.535 doanh nghiệp trên sàn HoSE, 309 doanh nghiệp trên sàn HNX, 890 doanh nghiệp trên sàn UPCoM. Trên thực tế, tỷ lệ doanh nghiệp lớn vẫn còn khiêm tốn, đặc biệt so với quy mô vốn của các doanh nghiệp niêm yết trên các thị trường mới nổi và phát triển.
Thống kê sơ bộ của SHS cho thấy, 930.000 doanh nghiệp đang họat động (2023). Trong đó, doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) chiếm áp đảo với nguồn vốn gia đình và tự có. Chỉ có 28% tiếp cận được tín dụng ngân hàng. Mặc dù theo nghiên cứu của McKinsey, doanh nghiệp gia đình vượt trội về hiệu quả tài chính và sức bền so với doanh nghiệp không thuộc sở hữu gia đình, nhưng các doanh nghiệp này hầu hết có hạn chế về vốn, quản trị, vấn đề kế thừa, pháp lý và minh bạch.
Trong đó, dẫn đầu là hạn chế về vốn do phụ thuộc vào nguồn vốn tự có của gia đình, các doanh nghiệp kiểu cũ thường thiếu vốn để mở rộng sản xuất kinh doanh. Việc tiếp cận nguồn vốn bên ngoài gặp khó khăn do doanh nghiệp không muốn chia sẻ quyền kiểm soát hoặc thiếu tài sản thế chấp. Hạn chế này sẽ dẫn đến tăng hạn chế kia. “Đó là lý do các SMEs Việt Nam chậm lớn hoặc “mãi nhỏ”, khó đáp ứng được yêu cầu hội nhập quốc tế”, ông Nguyễn Minh Hạnh, Giám đốc SHS nhìn nhận.
Cơ chế hỗ trợ vốn qua sàn niêm yết
Với các hộ kinh doanh gia đình (ước tính có 5 triệu hộ kinh doanh, thuộc nhóm micro - siêu nhỏ), chính sách bỏ thuế quan là bước đầu tiên để tăng tính minh bạch và quản trị tài chính hiện đại của khối này, tăng cơ hội tiếp cận tín dụng, nở quy mô và hiệu quả, tiến đến chuyển thành doanh nghiệp. Ở khối SME chưa niêm yết, các chính sách khuyến khích doanh nghiệp thực hiện các lộ trình với sự cởi mở, tiếp nhận, thẩm định hồ sơ, rút ngắn thời gian IPO - niêm yết đang vô cùng thuận lợi. Nghị định số 245/2025/NĐ-CP với hàng loạt quy định đơn giản hóa thủ tục liên quan chào bán, phát hành chứng khoán, giảm thời hạn phải đưa chứng khoán vào giao dịch từ 90 ngày còn 30 ngày kể từ ngày Sở giao dịch chứng khoán chấp thuận đăng ký niêm yết... đang tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp lẫn nhà đầu tư.
Ông Vũ Hữu Điền, Chủ tịch Công ty Chứng khoán VPBank (mã VPX) cho biết ngay sau đợt IPO (diễn ra đến hết 31/10/2025), VPX sẽ lên sàn ngay, sẽ là cổ phiếu đầu tiên trên thị trường áp dụng quy định IPO-niêm yết chỉ 30 ngày theo Nghị định 245/2025. Đây sẽ là tiền lệ mở ra một thời kỳ IPO, huy động vốn, niêm yết đến giao dịch thứ cấp sôi động.
Theo các chuyên gia, khi doanh nghiệp được giảm rào cản chi phí thời gian, chi phí cơ hội, giúp hoạt động huy động vốn trở nên đơn giản, đây thực sự là liều “tăng lực” quan trọng nhất để thị trường được gia tăng sức mạnh nội sinh và tính hấp dẫn với dòng vốn. Bản thân doanh nghiệp ở sân chơi mới, chuẩn mới, cũng sẽ phải tự vận động để có năng lực, quản trị chuẩn quốc gia.
“Đây là lợi ích dài hạn mà quá trình ‘lớn hóa’ mang lại. Doanh nghiệp có thêm vốn để bứt phá, giá trị tăng cao, thương hiệu vững mạnh; đội ngũ quản trị tinh anh hơn, hệ thống vận hành bền vững và tuổi thọ doanh nghiệp được kéo dài; rủi ro tài chính, pháp lý được kiểm soát tốt hơn”, ông Nguyễn Minh Hạnh nhấn mạnh.
Tiếp cận đa nguồn vốn
Bên cạnh mục tiêu niêm yết để tăng vốn, ông Tim Evans, Tổng Giám đốc, HSBC Việt Nam cho rằng điều quan trọng là phải đảm bảo cho doanh nghiệp Việt tiếp cận được nhiều nguồn vốn. Các thị trường vốn quốc tế có lợi thế về chi phí vay thấp, đa dạng và thúc đẩy tăng trưởng với nhiều kênh và công cụ tài chính khác nhau. Theo ông, những tập đoàn lớn, doanh nghiệp tầm trung với khả năng linh hoạt cao và những tên tuổi trong lĩnh vực kinh tế mới đầy sức sáng tạo có tình hình tài chính vững mạnh, quản trị minh bạch và có khả năng mở rộng quy mô sẽ là những đơn vị có năng lực tiếp cận nguồn vốn này.
Trong thời gian qua, đã và đang có những tên tuổi tiếp nhận được hàng trăm triệu USD từ vốn nợ, vốn góp, vay hợp vốn... Mới nhất, VPBankS được vay 200 triệu USD do SMBC thu xếp, tiếp nối thành công thương vụ 125 triệu USD hồi tháng 5 cho thấy uy tín của doanh nghiệp và lợi thế đối tác…
Tổng Giám đốc HSBC khuyến nghị 2 vấn đề để doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn này. Thứ nhất, doanh nghiệp tiên phong xây dựng những yếu tố nền tảng vững mạnh như nâng cao chất lượng báo cáo tài chính theo tiêu chuẩn quốc tế, củng cố bảng cân đối kế toán, duy trì tính đồng bộ và minh bạch, đồng thời áp dụng những thông lệ bền vững vốn hấp dẫn trong mắt các nhà đầu tư quốc tế. Thứ hai, có thể tận dụng các mối quan hệ đối tác với các tổ chức tài chính quốc tế để đạt được uy tín thông qua hỗ trợ thẩm định, củng cố tín dụng và kết nối với mạng lưới người cho vay và nhà đầu tư toàn cầu.