Thay đổi tư duy sản xuất để “xanh” hơn

Bà Nguyễn Minh Giang – Giám đốc Phát triển bền vững Biti’s:

Trong chuỗi giá trị truyền thống, sản phẩm thường đi theo một tiến trình tuyến tính: từ nguyên liệu thô, được sản xuất, bán ra thị trường, và sau đó trách nhiệm dường như thuộc về người tiêu dùng và cộng đồng. Tuy nhiên, với những vấn đề môi trường hiện nay, nhà sản xuất không thể né tránh trách nhiệm suy nghĩ xem sản phẩm của mình sau khi bị thải bỏ sẽ đi đâu, về đâu và sẽ chuyển thành gì. Đó là lý do tại sao các nhà sản xuất cần phải chuyển sang tư duy về kinh tế tuần hoàn, để khép lại vòng tròn sản phẩm và kéo dài vòng đời của chúng. Hiện nay, chúng tôi tập trung vào hai hướng chính: chọn lựa nguyên liệu mới và tăng hiệu quả trong việc thiết kế sản phẩm.

Để hiện thực hóa điều này, chúng tôi đã đưa ra các giải pháp tập trung vào cải tiến tư duy thiết kế. Một trong những sáng kiến nổi bật đã được triển khai và bán trên thị trường là bộ sưu tập "Còn gì dùng đó". Mục tiêu của bộ sưu tập này rất đơn giản: tận dụng tối đa những mảnh vật tư thừa, vật tư dư sau quá trình sản xuất đơn hàng mà lẽ ra sẽ bị thải bỏ hoặc bán rẻ làm ve chai.

Chúng tôi thu gom, tổng hợp các vật tư thừa, và cung cấp dữ liệu cho đội ngũ thiết kế để họ phối màu, tạo mẫu nhằm tận dụng tối đa lượng vật tư này. Tính đến nay, Biti's đã sản xuất và tái sử dụng vật tư thừa để tạo ra hơn 11.500 đến 11.600 đôi giày. Bộ sưu tập này mang thông điệp xanh và còn tạo ra sự độc đáo: do vật tư còn lại rất ít, mỗi phối màu chỉ có một số lượng nhỏ thành phẩm, mang lại tính độc đáo cho người tiêu dùng.

Đặc biệt, đối với phần thân trên (upper) của giày, chúng tôi đã tận dụng tối đa 90% da thải bỏ. Đối với simili và vải, tỷ lệ tận dụng còn khiêm tốn hơn (khoảng 23% và 1% tương ứng), bởi vì vải dùng để lót bên trong cần phải đảm bảo các đặc tính cơ lý như thấm hút để giữ trải nghiệm tốt nhất cho khách hàng.

Một hướng đi khác trong tư duy thiết kế là phát triển bộ sưu tập Modular (lắp ghép). Đây là một xu hướng quốc tế mà Biti's muốn thử thách bản thân mình. Bộ sưu tập này đang trong giai đoạn nghiên cứu và phát triển (R&D) nhằm nâng cao tính ứng dụng và thẩm mỹ. Ý tưởng là tạo ra đôi giày cho phép người tiêu dùng thay thế các bộ phận hư hỏng, ví dụ như chỉ cần thay phần vớ lót trong và giữ lại phần vỏ ngoài EVA còn tốt. Giải pháp này đòi hỏi công nghệ mới, phức tạp hơn và thời gian R&D dài hơn, nhưng chúng tôi hy vọng điều đó không phải là rào cản.

Song song với việc cải tiến thiết kế, chúng tôi còn cải tiến việc lựa chọn và ứng dụng vật liệu. Ngoài bộ sưu tập "Còn gì dùng đó," chúng tôi cũng đang cố gắng ứng dụng vật tư thừa xuyên suốt các sản phẩm khác. Những rìa phế và vật tư thừa này được nghiền nhỏ ra để tạo thành các chi tiết trang trí hoặc đóng góp vào công năng của sản phẩm. Ví dụ, rìa phế cao su nghiền nhỏ được ốp vào phần đế để tăng độ bám, hoặc vật tư da bò thừa được sử dụng cho phần thân trên của sản phẩm. Chúng tôi cũng tận dụng cao su thừa làm cho Sandal và EVA thừa làm insole cho Sandal, tùy thuộc vào cơ hội tận dụng được với từng sản phẩm.

Cuối cùng, chúng tôi đang giải quyết một công đoạn quan trọng nhưng thường bị bỏ ngỏ, đó là giai đoạn sau khi sản phẩm đã được sử dụng và bị thải bỏ. Chúng tôi hợp tác với Reshare, một doanh nghiệp xã hội chuyên thu gom rác thải thời trang. Reshare sẽ tiến hành phân loại để cho tặng, bán lại (nếu còn tốt), hoặc sử dụng công nghệ đồng xử lý đối với lượng rác không thể tái sử dụng được nữa. Chúng tôi gọi đây là giải pháp “giao hàng ngược”, giao ngược từ người tiêu dùng đến nhà sản xuất.

Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, với việc đặt 10 thùng thu gom tại 10 cửa hàng, Biti's đã thu gom được 25 tấn rác thải thời trang. Con số này cho thấy vấn đề lãng phí nguyên vật liệu và rác thải là rất lớn, và đây là một vấn đề mà chúng ta cần phải chú ý và xử lý nhiều hơn trong tương lai.

Chúng tôi hy vọng những chia sẻ về các sáng kiến và cố gắng này của Biti's sẽ truyền thêm cảm hứng cho cộng đồng và mở ra những cơ hội trao đổi thêm về việc xanh hóa sản phẩm và chuỗi cung ứng.

Quân Bảo