Chuyển đổi kép - động lực cho tăng trưởng kinh tế: Góc nhìn từ chính sách đến thực tiễn

Hiện nay, chuyển đổi kép không chỉ là xu hướng, mà đã trở thành động lực chiến lược để Việt Nam hướng tới tăng trưởng nhanh, bền vững và bao trùm. Mặc dù định hướng và cam kết của Chính phủ đã rất rõ ràng nhưng khoảng cách giữa chính sách và quá trình thực hiện vẫn còn nhiều khoảng trống và vướng mắc.Với mong muốn tìm ra giải pháp để chuyển đổi kép thực sự trở thành chìa khóa cho doanh nghiệp phát triển nhanh và bền vững, được sự chỉ đạo của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức Diễn đàn:

CHUYỂN ĐỔI KÉP - ĐỘNG LỰC CHO TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ:

GÓC NHÌN TỪ CHÍNH SÁCH ĐẾN THỰC TIỄN

Thời gian: Từ 13h30 - 17h00, ngày 30 tháng 10 năm 2025

Địa điểm: Tầng 7, toà nhà VCCI, số 9 Đào Duy Anh, Hà Nội

Tham dự Chương trình, về phía lãnh đạo Trung ương và các sở ban ngành địa phương, có: Ông Nguyễn Hồng Hiển - Vụ trưởng Vụ KHCN, ĐMST và Chuyển đổi số thuộc Ban Chính sách, chiến lược Trung ương; Ông Phạm Hồng Quất - Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp Công nghệ thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ; Ông Nguyễn Việt Hùng - Phó Giám đốc Sở Khoa học Công nghệ TP HCM.

Về phía khách mời là diễn giả, có: Ông Vũ Hoàng Liên - Chủ tịch Hiệp hội Internet Việt Nam; Ông Trương Văn Cẩm, Phó chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam; Ông Nguyễn Đình Thắng - Phó Chủ tịch Hội Tin học Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân Tư nhân Việt Nam; Ông Mạc Quốc Anh - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa thành phố Hà Nội; Ông Đỗ Văn Định - Phó Chủ tịch Hội doanh nhân trẻ tỉnh Tuyên Quang; Ông Nguyễn Phương Nam - Uỷ viên BCH Hiệp hội Doanh nghiệp Xanh TP HCM; Ông Ngô Đức Lưu - Quyền Tổng giám đốc Tổng công ty Xi măng Việt Nam; Thượng tá Nguyễn Đình Tuấn - Phó Tổng Giám đốc, Tổng Công ty Viễn thông Mobifone; Bà Trần Tố Loan, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Sao Đỏ; Ông Nguyễn Đoàn Kết - Phó Chủ tịch HĐQT, Phó TGĐ Công ty Cổ phần Bóng đèn Phích nước Rạng Đông; Ông Hà Văn An - Chủ tịch HĐQT Công ty CP A&B Eco Green; Bà Phạm Bích Hồng - Phó Tổng Giám Đốc, Tổng Công Ty May 10 - CTCP; Ông Vũ Thanh Thắng - Chủ tịch HĐQT Công ty AIZ; Ông Nguyễn Phú Hiển - Giám đốc Công ty TNHH PM CONSULTING; Bà Đinh Thị Thúy - Phó Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần MISA.

Về phía đơn vị chỉ đạo và tổ chức Diễn đàn, có: Ông Hoàng Quang Phòng - Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI); Nhà báo Nguyễn Tiến Dũng - Phó Tổng Biên tập Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp.

Ban tổ chức cảm ơn đại diện các sở ngành, Sở Khoa học và Công nghệ các tỉnh/thành, Sở Công thương các tỉnh thành, sở nông nghiệp và môi trường các tỉnh thành... cùng các chuyên gia từ các Viện, trường, cơ quan nghiên cứu, Lãnh đạo các Hiệp hội doanh nghiệp, lãnh đạo các doanh nghiệp đã đến tham dự chương trình.

Xin được cảm ơn các nhà báo, phóng viên, biên tập viên các cơ quan thông tấn, báo chí đã tham dự và đưa tin về sự kiện.

Điểm tựa cho doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh

Phát biểu tại diễn đàn, Phó Chủ tịch VCCI Hoàng Quang Phòng nhấn mạnh rằng trong bối cảnh toàn cầu hóa và Cách mạng công nghiệp 4.0, chuyển đổi kép – bao gồm chuyển đổi số và chuyển đổi xanh – đang trở thành yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và hướng tới phát triển bền vững.

Theo Bộ Công Thương, việc ứng dụng công nghệ số và hệ thống quản lý năng lượng thông minh có thể giúp doanh nghiệp giảm 10–15% chi phí vận hành, tăng 20% năng suất và giảm 5–8% phát thải CO₂ mỗi năm. McKinsey & Company cũng ước tính rằng chuyển đổi số trong sản xuất có thể nâng năng suất lao động lên tới 30% và cắt giảm chi phí chuỗi cung ứng từ 15–20%.

Thực tế cho thấy, quá trình chuyển đổi số và chuyển đổi xanh đang diễn ra mạnh mẽ trong khu vực sản xuất, không chỉ giúp tăng năng lực nội tại của doanh nghiệp mà còn đóng góp vào việc thực hiện các cam kết quốc gia về phát triển bền vững và mục tiêu Net Zero.

Về mặt chính sách, Nghị quyết số 57-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị đã xác định rõ định hướng thúc đẩy phát triển khu vực kinh tế tư nhân thông qua đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và kinh doanh bền vững – nhằm hướng tới mục tiêu Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao vào năm 2045. Các nghị quyết này đã và đang được cụ thể hóa bằng nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến tại diễn đàn cũng cho rằng khoảng cách giữa chủ trương, chính sách và việc triển khai thực tế vẫn còn tồn tại. Để chuyển đổi kép thực sự trở thành động lực cho tăng trưởng, cần có sự vào cuộc mạnh mẽ hơn từ cộng đồng doanh nghiệp – không chỉ với vai trò thực thi mà còn là chủ thể kiến tạo và đổi mới.

"Diễn đàn được kỳ vọng là cơ hội để các cơ quan quản lý, chuyên gia và doanh nghiệp cùng trao đổi, đề xuất các giải pháp nhằm tháo gỡ vướng mắc, giúp quá trình chuyển đổi kép của Việt Nam diễn ra nhanh, hiệu quả và toàn diện hơn.

Những kiến nghị, đề xuất từ sự kiện sẽ được VCCI tổng hợp, trình lên Chính phủ và các bộ ngành liên quan nhằm hoàn thiện chính sách, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp trong tiến trình phát triển bền vững". - Phó Chủ tịch VCCI Hoàng Quang Phòng nói.

Phát biểu tại Diễn đàn, ông Nguyễn Hồng Hiển, Vụ trưởng Vụ KHCN, ĐMST và Chuyển đổi số, Ban Chính sách, chiến lược Trung ương cho biết, bài học của nhiều doanh nghiệp cho thấy tốc độ tăng trưởng chỉ thực sự có giá trị khi được nâng đỡ bởi nền tảng bền vững thông qua "chìa khoá" chuyển đổi kép.

Ông Hiển nhấn mạnh, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh giúp Việt Nam không chỉ tăng tốc, mà còn phát triển vững chắc, hướng tới tăng trưởng hai con số một cách bền vững dựa trên năng suất, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Với doanh nghiệp, chuyển đổi số là công cụ để tăng hiệu suất, giảm chi phí, mở rộng thị trường và nâng cao trải nghiệm khách hàng; trong khi chuyển đổi xanh giúp tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải, tối ưu tài nguyên và đáp ứng các tiêu chuẩn ESG đang ngày càng khắt khe của thị trường toàn cầu.

Theo báo cáo về “Số hóa và Tăng trưởng xanh” của OECD năm 2023, việc áp dụng công nghệ số, đặc biệt là IoT, dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo (AI) có thể giúp doanh nghiệp giảm tử 10 đến 20% mức tiêu thụ năng lượng và phát thải CO2, đồng thời nâng cao đáng kể năng suất và hiệu quả vận hành trong toàn chuỗi giá trị.

Điều đó cho thấy, chuyển đổi số không chỉ tạo ra tăng trưởng về sản lượng, mà còn thúc đẩy tăng trưởng xanh và bền vững – 2 mục tiêu vốn được coi là tách biệt, nay lại bổ trợ cho nhau.

Ở cấp độ ngành, sự kết này tạo ra hiệu ứng lan tỏa, giúp hình thành các chuỗi sản xuất, logistic và năng lượng thông minh, giảm chi phí đầu vào, nâng chất lượng đầu ra và gia tăng khả năng cạnh tranh xuất khẩu.

Ở cấp độ quốc gia, chuyển đổi kép mở ra cơ hội nâng tầm năng lực cạnh tranh quốc gia. Khi doanh nghiệp Việt Nam đồng thời số hóa và xanh hóa, chúng ta không chỉ sản xuất hiệu quả hơn, mà còn tiến gần hơn đến chuẩn mực toàn cầu về quản trị, môi trường và công nghệ.

Ông Hiển cho biết: "Với lợi thế về vị trí địa lý, tốc độ phát triển hạ tầng số, cùng lực lượng lao động trẻ và khả năng thích ứng cao, Việt Nam có đầy đủ điều kiện để trở thành trung tâm sản xuất thông minh, xanh và số của khu vực".

"Đó không chỉ là cơ hội để nâng cao vị thế “Make in Vietnam” trên bản đồ giá trị toàn cầu, mà còn là nền tảng để Việt Nam bứt phá trong chuỗi cung ứng mới, nơi giá trị không còn nằm ở nhân công rẻ, mà ở năng suất, công nghệ và trách nhiệm với môi trường", ông Hiển nhấn mạnh.

Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị (năm 2024) khẳng định: “Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính của tăng trưởng năng suất”.

Đến năm 2030, Nghị quyết đặt ra các mục tiêu rất cụ thể: Năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) đóng góp trên 55 % vào tăng trưởng GDP; Kinh tế số chiếm tối thiểu 30 % GDP; Trên 40 % doanh nghiệp có hoạt động đổi mới sáng tạo; Việt Nam thuộc nhóm 3 nước dẫn đầu Đông Nam Á, nằm trong top 50 quốc gia thế giới về năng lực cạnh tranh số.

Tầm nhìn đến năm 2045, Việt Nam phấn đấu đạt quy mô kinh tế số tối thiểu 50 % GDP, thuộc nhóm 30 quốc gia dẫn đầu thế giới về đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Dự thảo văn kiện Đại XIV đang lấy ý kiến các tầng lớp nhân dân cũng nhấn mạnh cần xác lập mô hình tăng trưởng mới, lấy KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là động lực chính; hoàn thiện thể chế phát triển gắn với thực hiện đồng bộ 4 chuyển đổi: chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, chuyển đổi năng lượng, chuyển đổi cơ cấu và chất lượng nguồn nhân lực.

Do đó, để tối ưu nguồn lực và biến chuyển đổi kép thành động lực tăng trưởng, làm sao để chuyển đổi kép không tốn gấp đôi chi phí, mà tạo ra gấp đôi giá trị, ông Hiển chỉ ra, có bốn hướng hành động để thực hiện.

Thứ nhất là “Một hạ tầng – hai mục tiêu”; các hạ tầng thiết yếu của Nhà nước hay doanh nghiệp đều giải quyết đồng thời vừa phục vụ số hóa, vừa phục vụ xanh hóa. Ví dụ trung tâm dữ liệu xanh, nền tảng điện toán đám mây tiết kiệm năng lượng, hay hệ thống quản trị ESG tích hợp dữ liệu vận hành.

Thứ hai là "Chiến lược hai trong một". Mỗi dự án chuyển đổi số phải gắn liền với tiêu chí xanh; mỗi dự án xanh phải dựa trên công nghệ số để đo lường và quản trị hiệu quả.

Thứ ba là nguồn nhân lực lai gắn với kỹ năng số và kỹ năng xanh: Đào tạo đội ngũ vừa hiểu công nghệ số, vừa am hiểu quy trình sản xuất xanh. Ông Hiển cho rằng, đây sẽ là “vốn con người kép”, yếu tố quyết định lợi thế cạnh tranh lâu dài.

Thứ tư là tài chính xanh và đổi mới sáng tạo. Tận dụng tín dụng xanh, quỹ đổi mới sáng tạo, quỹ khoa học – công nghệ để giảm chi phí đầu tư, giúp doanh nghiệp đi nhanh và tối ưu chi phí đầu tư.

Ông Hiển nhấn mạnh, chuyển đổi kép - số hoá và xanh hoá - không chỉ là khẩu hiệu, mà là hướng đi tất yếu để doanh nghiệp Việt Nam đạt tăng trưởng hai con số và vươn ra toàn cầu; đồng thời giúp doanh nghiệp tăng năng suất, giảm chi phí, mở rộng thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh, đồng thời góp phần thực hiện cam kết Net Zero 2050 của Việt Nam.

Ở góc độ quốc gia, đó cũng chính là tinh thần xuyên suốt của Nghị quyết 57, phát triển nhanh, bền vững dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, động lực đột phá để GDP Việt Nam có thể tăng trưởng hai con số bền vững trong kỷ nguyên mới.

Phát biểu tại Diễn đàn, ông Phạm Hồng Quất - Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) đồng thuận với quan điểm: chuyển đổi kép trong doanh nghiệp cần thực hiện song hành 4 nội dung quan trọng liên quan đến cơ chế, nhân lực, giải pháp và tài chính.

Đề cập đến những cơ chế, chính sách cho chuyển đổi kép, theo Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ, Chính phủ đã ban hành Chiến lược chuyển đổi xanh, Chương trình chuyển đổi số quốc gia. Thực tế cho thấy, hai chuyển đổi số - xanh cần thực hiện song hành mới đạt được mục tiêu tối ưu hoá nguồn lực tăng trưởng và phát triển bền vững. Trên nhiều diễn đàn hiện nay, chuyển đổi kép được đề cập rất nhiều nhưng về mặt thể chế, chưa có cơ chế, chính sách cho chuyển đổi song hành này.

Chuyển đổi xanh và chuyển đổi số gắn liền với đổi mới sáng tạo. Theo ông Phạm Hồng Quất, thực hiện chuyển đổi kép thực chất là chuyển đổi mô hình kinh doanh, chứ không đơn giản chỉ là ứng dụng công nghệ. Đặc biệt, chuyển đổi số hiện nay chuyển dịch sang chuyển đổi AI – công nghệ nền tảng, mô hình kinh doanh hệ sinh thái, đặt ra nhiều vấn đề về mô hình kinh doanh tăng trưởng trong doanh nghiệp, đòi hỏi phải thay đổi trước hết là tư duy, quan điểm, mô hình kinh doanh mới nâng cao năng lực nội tại, đáp ứng yêu cầu cạnh tranh khu vực và toàn cầu ngày càng gay gắt.

Với quan điểm như vậy, Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ nhấn mạnh đến yếu tố con người đóng vai trò quan trọng, có tính quyết định trong chuyển đổi kép, trong khi công nghệ chỉ đóng vai trò là công cụ thực hiện. Vì vậy, trước khi nói đến chuyển đổi kép ở doanh nghiệp, phải đề cập đến những chuyển đổi trong tư duy, nhận thức của doanh nhân. Từ thực tế gọi vốn của các doanh nghiệp khởi nghiệp thời gian qua, ông Phạm Hồng Quất chia sẻ: các nhà đầu tư nhìn vào tư duy, năng lực của doanh nhân, những người đứng đầu doanh nghiệp để rót vốn.

“Công nghệ mới cần tư duy mới, doanh nhân chuyển đổi tư duy, chuyển đổi mô hình kinh doanh trước, sau đó mới tìm kiếm công nghệ phù hợp để tối ưu hoá nguồn lực. Trong đó, số phải đi với xanh và ngược lại, xanh phải đồng hành cùng số. Trong cơ chế về dữ liệu lớn, AI, blockchain, năng lượng mới… doanh nghiệp sẽ đạt được chuyển đổi kép” - ông Phạm Hồng Quất nhấn mạnh.

Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ nhìn nhận, chuyển đổi kép thực chất mang đến cơ hội cho doanh nghiệp chứ phải là thách thức. Doanh nghiệp Việt Nam vốn rất năng động, thích ứng nhanh, sáng tạo trong việc tìm kiếm các giải pháp, ứng dụng kiến tối ưu hoá nguồn lực với cách đi mới phù hợp với thực tiễn phát triển của từng doanh nghiệp, ngành nghề, lĩnh vực.

Bên cạnh đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm hàng hoá truyền thống, chuyển đổi kép, chuyển đổi mô hình kinh doanh ở nhiều ngành nghề, lĩnh vực còn mở ra nhiều cơ hội mới, mang lại nguồn thu mới từ sản phẩm xanh như tín chỉ carbon. Dưới góc nhìn đó, doanh nghiệp cùng nhau xây dựng mô hình gọi vốn từ bên ngoài, từ các quỹ tài chính xanh tạo lợi nhuận kép, nhất là từ các mô hình kinh tế tuần hoàn, giảm rác thải nhựa, giảm phát thải carbon – nguồn tài nguyên quý giá của doanh nghiệp. Doanh nghiệp nào mạnh dạn tiên phong thực hiện chuyển đổi kép sẽ tạo các lợi thế.

Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ thông tin về các cơ chế, chính sách thể chế hoá Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị cũng như các ưu đãi về nguồn lực từ ngân sách cho phát triển khoa học công nghệ, chuyển đổi kép, đổi mới sáng tạo, đầu tư R&D… cho doanh nghiệp.

Chuyển đổi kép - Chính sách và thực tiễn

Phát biểu tại phiên thảo luận với chủ đề "Chuyển đổi kép - Chính sách và thực tiễn", ông Trương Văn Cẩm – Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam cho biết, ngành dệt may sử dụng lao động rất lớn, kim ngạch xuất khẩu 45-46 tỷ USD trên 130 thị trường và chủ yếu tập trung vào thị trường Mỹ, EU, Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc, ASEAN,… Trên 90% các thị trường chính đều là các thị trường khó tính, yêu cầu rất khắt khe. Do đó, chuyển đổi kép là con đường tất yếu, chứ không chỉ là xu hướng.

Ông Cẩm lấy ví dụ từ thị trường Mỹ nếu là hàng hoá trung chuyển sẽ bị áp thuế đối ứng hơn 40%, yêu cầu doanh nghiệp xuất khẩu sang thị trường này phải chuyển đổi số và truy suất được nguồn gốc.

“Chúng tôi có nhiều doanh nghiệp trong các khu công nghiệp cũng như các doanh nghiệp lớn như TNG làm rất tốt chuyển đổi kép. Tuy số liệu tổng hợp chưa cụ thể nhưng có rất nhiều doanh nghiệp đã từng bước đong đo được lượng phát thải, tính toán được năng suất, số lượng của lao động của quy trình, giải pháp chuyển đổi số… để quản trị, quản lý doanh nghiệp cũng như ứng dụng các giải pháp chuyển đổi xanh” – ông Cẩm cho biết. Thậm chí theo ông, nhiều doanh nghiệp đã chia sẻ vào hệ thống đào tạo tại các trường.

Cũng theo ông Cẩm, để hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi kép, trước hết, cần hoàn thiện tiêu chuẩn về chuyển đổi xanh với các tiêu chí cụ thể. Thứ hai, làm sao để thay đổi nhận thức của doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Thứ ba, nguồn lực của doanh nghiệp trong chuyển đổi số và chuyển đổi xanh còn hạn chế. Do đó, chúng ta phải đào tạo nhân lực số cho hệ sinh thái này.

"Chúng tôi kiến nghị các khâu như kỹ sư về công nghệ dệt nhuộm mà các trường cũng đang chưa đào tạo được, cần sự hỗ trợ của nhà nước. Thứ tư, Nhà nước cần hỗ trợ về các thủ tục, đặc biệt thủ tục cấp phép đầu tư, đánh giá tác động môi trường, phòng cháy chữa cháy… Bên cạnh đó, là những vấn đề ảnh hưởng nguồn lực doanh nghiệp như hoàn thuế VAT cần được nhanh chóng xử lý". - ông Trương Văn Cẩm nói.

Chia sẻ lại ý kiến của ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch Hội tin học Việt Nam và Phó Chủ tịch hội doanh nhân tư nhân Việt Nam Nguyễn Đình Thắng cho rằng, nếu muốn nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả sản xuất, thì việc đào tạo là yếu tố rất quan trọng. Tôi cũng đã nhiều lần đề xuất trực tiếp với các bộ, ban, ngành rằng, công tác đào tạo cần phải có chương trình rõ ràng, phương pháp cụ thể và đầu ra phù hợp với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp.

Theo ông Thắng, vấn đề số hóa trong hoạt động doanh nghiệp. Hiện nay, khái niệm tài sản số vẫn còn khá mơ hồ đối với nhiều cơ quan quản lý nhà nước. Trong khi đó, tài sản số lại gắn chặt với quá trình số hóa của doanh nghiệp.

Tài sản số chính là giá trị của doanh nghiệp, được số hóa và theo dõi minh bạch trên hệ thống. Việc này giúp doanh nghiệp dễ dàng hơn khi kêu gọi đầu tư, giống như cách các ngân hàng đánh giá tín dụng. Hiện nay, chúng tôi đang thúc đẩy việc đưa các doanh nghiệp lên sàn tài sản số. Đặc biệt trong lĩnh vực bất động sản, các dự án cần được mã hóa, minh bạch thông tin để nhà đầu tư có thể tiếp cận nhanh chóng. Khác với sàn chứng khoán, nơi giá trị thể hiện bằng cổ phiếu, thì sàn tài sản số phản ánh giá trị thật của doanh nghiệp, là thị trường của tương lai - một thị trường sáng tạo, hoạt động 24/7. Doanh nghiệp hoàn toàn có thể phát hành token hóa cho các dự án, từ đó huy động vốn và thu hút nhà đầu tư. Đây là xu hướng sáng tạo toàn cầu, và nếu chúng ta không nhanh chóng tham gia, sẽ bỏ lỡ cơ hội.

Ông Thắng cũng cho biết, hiện Nhà nước cũng đã cho phép thành lập Trung tâm Tài sản số Việt Nam nhằm thử nghiệm, hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi. Khi mọi dữ liệu được số hóa, năng lực thật của doanh nghiệp sẽ thể hiện rõ ràng. Điều này giúp tăng tính minh bạch, tạo thuận lợi khi doanh nghiệp tham gia thị trường tài sản số.

Cuối cùng, về tiêu chuẩn hóa và hỗ trợ công nghệ, trong tiến trình số hóa và chuyển đổi xanh, các tiêu chuẩn cần được xây dựng dựa trên hệ thống đo lường rõ ràng. Công nghệ cao, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), cần được ứng dụng mạnh mẽ trong doanh nghiệp - từ hỗ trợ quản trị, marketing, lập kế hoạch, đến vận hành.

“Tôi khuyến khích các doanh nghiệp sử dụng trợ lý AI như một “thư ký số” cho lãnh đạo, giúp tiết kiệm thời gian, tăng hiệu quả ra quyết định” – ông Thắng nói.

Phát biểu tại phiên thảo luận, ông Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa thành phố Hà Nội cho rằng, doanh nghiệp luôn xác định chuyển đổi kép là điều tất yếu trong chuyên môn và hành động. Hà Nội hiện có hơn 400 ngàn doanh nghiệp quy mô chủ yếu nhỏ và vừa. Về nhu cầu chuyển đổi số, theo khảo sát của Hiệp hội, có khoảng 36% các doanh nghiệp hội viên đang sử dụng công nghệ AI để cải thiện dịch vụ. Bên cạnh đó, hạ tầng công nghệ có ảnh hưởng tích cực tới nhu cầu chuyển đổi số. Về nhu cầu chuyển đổi xanh, với sự đồng hành ủng hộ của lãnh đạo Bộ ngành, hiện nay về cơ bản các doanh nghiệp đã nâng cấp để đáp ứng yêu cầu, hướng dẫn của các Bộ, ngành nhằm phục vụ tốt hơn cho các thị trường xuất khẩu và thị trường nội địa.

Ông Mạc Quốc Anh cho biết, các doanh nghiệp nhỏ và vừa đều kỳ vọng thông qua số hoá để nâng cao sản xuất, năng suất, tiếp cận khách hàng và thị trường mới; đồng thời xanh hoá để đảm bảo tính cạnh tranh bền vững và tham gia vào chuỗi cung ứng quốc tế và người tiêu dùng nội địa khi người mua trong nước cũng có yêu cầu nghiêm ngặt với sản phẩm Việt Nam.

Đánh giá cơ hội do chuyển đổi kép mang lại cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, ông Mạc Quốc Anh chia sẻ, có 64% doanh nghiệp tăng được khách hàng mới và 62% đổi mới sản phẩm đã góp phần tăng nguồn cung ứng. Đặc biệt, khi thị trường số Việt Nam có nhiều thay đổi, các doanh nghiệp tận dụng tốt cơ hội để vươn lên và tham gia tốt hơn vào chuỗi cung ứng. Cơ hội từ chuyển đổi xanh, điều này giúp doanh nghiệp tham gia chuỗi cung ứng quốc tế, tiếp cận được nguồn tài chính xanh, tăng giá trị của sản phẩm Việt khi người dùng đang ưu tiên hơn các sản phẩm thân thiện với môi trường. Đồng thời, khi giảm phát thải và tiết kiệm năng lượng, doanh nghiệp cũng được hưởng lợi về chi phí dài hạn, từ đó nâng cao uy tín về thương hiệu và sản phẩm Việt Nam, góp phần tăng thị phần trong thị trường nội địa và quốc tế. Tuy nhiên, việc chuyển đổi kép trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn còn gặp một số khó khăn như về nhận thức chiến lược và văn hoá của doanh nghiệp, đặc biệt là những người đứng đầu. Thiếu văn hoá đổi mới, tư duy dữ liệu, doanh nghiệp không có hệ thống đo lường hiệu quả sẽ gặp khó khi đánh giá hiệu quả khi đầu tư vào chuyển đổi kép.

Bên cạnh đó, khó khăn tiếp theo được chỉ ra là nguồn lực tài chính và đầu tư; nhân lực, công nghệ và quản trị. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa hầu như thiếu nhân lực có kĩ năng số, năng lực công nghệ, nhân viên không được đào tạo về chuyển đổi số, áp dụng những quy định cũ; thị trường, chuỗi cung ứng và chuẩn quốc tế. Xuất khẩu hiện nay đặt ra các tiêu chuẩn về môi trường, carbon, truy xuất nguồn gốc… Với thị trường nội địa, nhận thức về sản phẩm xanh còn chưa đồng đều.

Do đó, ông Mạc Quốc Anh đề xuất, về phía chính quyền và VCCI, cần xây dựng lộ trình số hoá và xanh mẫu cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Các doanh nghiệp lớn có chuyển đổi kép thành công cần chia sẻ quy trình cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Đồng thời, nên có các hệ thống đánh giá và chứng nhận doanh nghiệp số và xanh để người tiêu dùng phân biệt các sản phẩm, doanh nghiệp có chứng nhận chuyển đổi số và xanh.

Bên cạnh đó, ông Mạc Quốc Anh cho rằng, VCCI là đầu mối kết nối doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia mạng lưới các doanh nghiệp chuyển đổi kép để có thêm thông tin. Nhà nước đặt mục tiêu chiến lược và ưu tiên trong vòng 3-5 năm, đồng giao cho các tỉnh thành phố, các sở ngành hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện các bước chuyển đổi nhỏ cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa cần sự hỗ trợ lớn từ cộng đồng như có thêm các chương trình đào tạo ngắn hạn, tư vấn, chuyển giao cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa từ các Viện, trường đại học; triển khai cung cấp công nghệ fintech, giải pháp số hoá chi phí thấp; tăng cường các chương trình truyền thông nhằm nâng cao nhận thức của người tiêu dùng, từ đó tạo động lực cho doanh nghiệp nhỏ và vừa chuyển đổi số và xanh.

Phát biểu thảo luận tại diễn đàn, Thượng tá Nguyễn Đình Tuấn - Phó Tổng Giám đốc Tổng công ty viễn thông Mobifone cho biết: Mobifone hiện đang triển khai mạng 5G nhanh với số trạm gấp 4 lần so với mạng 4G, đồng nghĩa với việc năng lượng tiêu thụ lớn. Do đó, doanh nghiệp đang thúc đẩy chuyển đổi xanh, tìm kiếm các giải pháp tiết kiệm điện. Còn với chuyển đổi số, Mobifone đặt mục tiêu đến hết năm 2025 sẽ trở thành doanh nghiệp chuyển đổi số thành công.

Là doanh nghiệp công nghệ cung cấp giải pháp chuyển đổi số, Mobifone thực hiện trách nhiệm xã hội, thúc đẩy chuyển đổi số doanh nghiệp. Theo Thượng tá Nguyễn Đình Tuấn, Chính phủ đặt ra mục tiêu tăng trưởng 2 con số trong giai đoạn tới. Như vậy, 34 tỉnh, thành trong cả nước nhận KPI tăng trưởng nhiều thách thức. Cộng đồng doanh nghiệp ở các địa phương thúc đẩy tăng trưởng để đóng góp vào mục tiêu chung.

Chuyển đổi kép là lời giải để doanh nghiệp, tỉnh thành đạt được mục tiêu tăng trưởng cao. Theo Thượng tá Nguyễn Đình Tuấn, nhiều doanh nghiệp đã biết và thực hiện chuyển đổi số và chuyển đổi xanh gắn với sử dụng năng lượng tiết kiệm, năng lượng tái tạo. Công cụ đắc lực cho quá trình chuyển đổi đó là AI. Đó là lý do hiện nay chuyển đổi AI đang được thay thế cho chuyển đổi số. Khi tất cả doanh nghiệp đều ứng dụng AI sẽ góp phần tăng năng suất lao động và bổ sung, cập nhật thêm nhiều dữ liệu mới - tài nguyên quốc gia.

Với vai trò là doanh nghiệp công nghệ, doanh nghiệp lớn, Mobifone hiện nay đang tham gia chiến lược phát triển AI tự động hoá trong Liên minh Âu Lạc và mong muốn đưa các ứng dụng AI tự động hoá vào các doanh nghiệp khác để giúp tăng năng suất, tham gia giải các bài toán khó trong quy trình sản xuất của doanh nghiệp như kiểm soát chất lượng, kiểm soát năng lượng tiêu thụ...

Thượng tá Nguyễn Đình Tuấn cho rằng, doanh nghiệp lớn với sứ mệnh của mình có thể đầu tư “bộ não AI”, qua hạ tầng số đưa AI vươn đến các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp SME hiện nay chưa có nhiều nguồn lực. Trên cơ sở đó, các doanh nghiệp SME đưa ứng dụng AI vào quy trình sản xuất kinh doanh của mình. Với cách làm như vậy, việc phổ cập AI sẽ trở nên đơn giản.

Để đạt được mục tiêu trên, Thượng tá Nguyễn Đình Tuấn mong muốn Chính phủ có chính sách khuyến khích hỗ trợ doanh nghiệp lớn đầu tư xây dựng trung tâm AI cũng như đưa công nghệ đến doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Chia sẻ thêm tại phiên thảo luận, ông Nguyễn Hồng Hiển - Vụ trưởng Vụ KHCN, ĐMST và chuyển đổi số (Ban Chính sách, chiến lược Trung Ương) cho biết, các doanh nghiệp nhỏ và vừa đang hưởng lợi rất lớn, được sử dụng những sản phẩm, dịch vụ số mà không cần tự phát triển. Các trung tâm dữ liệu, công cụ, công nghệ như công nghệ 5G… là những hạ tầng mà Việt Nam đã phát triển đầy đủ, thậm chí với chi phí thấp. Do đó, có thể nói đây là cơ hội để doanh nghiệp nâng cao vị thế “Make in Vietnam” trên bản đồ giá trị toàn cầu.

Ông Ngô Đức Lưu - quyền Tổng Giám đốc Tổng Công ty Xi măng Việt Nam cho biết, sau nhiều năm phát triển, ngành xi măng Việt Nam đã đóng góp tích cực vào quá trình xây dựng và phát triển hạ tầng trong nước cũng như ở nhiều quốc gia khác. Tuy nhiên, hiện nay, ngành xi măng cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức liên quan đến việc sử dụng tài nguyên không tái tạo, tiêu hao nhiều nhiên liệu hóa thạch và gây tác động tới môi trường.

Khoảng mười năm trở lại đây, ngành công nghiệp xi măng đã ý thức rõ hơn về vấn đề này và định hướng phát triển ngành xi măng theo hướng sản xuất xanh, bền vững. Từ thực tiễn, doanh nghiệp đã triển khai nhiều chương trình cụ thể. Theo ông Lưu, trước hết là tận dụng nhiệt thừa trong quá trình sản xuất – hiện có thể đáp ứng khoảng 25–30% nhu cầu năng lượng của nhà máy. Thứ hai, VICEM đã đầu tư hệ thống điện mặt trời áp mái, góp phần giảm tải tiêu thụ điện lưới và phát triển năng lượng sạch. Ngoài ra, ngành xi măng cũng đang tham gia xử lý chất thải, đặc biệt là rác thải nguy hại. Với nhiệt độ lò nung trên 1.600°C, hệ thống sản xuất xi măng có thể đốt và xử lý triệt để nhiều loại rác thải công nghiệp, tận dụng được khoảng 30% năng lượng từ nguồn này.

Ông Lưu cho rằng, VICEM cũng đang nghiên cứu khả năng tận dụng bùn nạo vét từ sông, hồ để thay thế một phần nguyên liệu thô, góp phần cải thiện môi trường đô thị và xử lý chất thải rắn. Tuy nhiên, để mở rộng quy mô các mô hình này, ông Lưu cho rằng rất cần cơ chế và chính sách hỗ trợ phù hợp. Việc khai thác, xử lý và sử dụng nguyên liệu thay thế thường có chi phí cao hơn so với khai thác tài nguyên thiên nhiên, do đó, cần có chính sách khuyến khích, ưu đãi cho các doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất xanh. Trước đây, Việt Nam cũng từng có quy hoạch về các dự án điện rác, với hơn 50 dự án trên toàn quốc. Tuy nhiên, phần lớn chưa xử lý triệt để chất thải và vẫn tạo ra tro xỉ. Trong khi đó, ngành xi măng hoàn toàn có thể tận dụng tro xỉ và phế phẩm từ các ngành công nghiệp khác – như tro bay, tro đáy từ nhà máy nhiệt điện, xỉ thép, xỉ hóa chất – để đưa vào sản xuất, vừa giảm chi phí, vừa bảo vệ môi trường.

Một vấn đề lớn khác là cung – cầu mất cân đối. Năng lực sản xuất xi măng Việt Nam hiện đạt khoảng 130 triệu tấn/năm, trong khi nhu cầu trong nước chỉ khoảng 65 triệu tấn, tức là dư thừa khoảng 40–45%. Theo ông Lưu, phần dư này phải xuất khẩu, nhưng hiệu quả xuất khẩu thấp, chủ yếu là xuất nguyên liệu thô, giá trị gia tăng chưa cao. Do đó, ngành xi măng rất cần chính sách hỗ trợ mở rộng thị trường, đặc biệt là phát triển hạ tầng, công trình trong nước ở các vùng khó khăn. Song song đó, tổng công ty Xi măng Việt Nam đang triển khai các kế hoạch giảm phát thải và thu hồi carbon. Một số doanh nghiệp trong ngành đã phối hợp với các đơn vị quốc tế để tham gia thị trường tín chỉ carbon, và đây là hướng đi có tiềm năng khi giảm phát thải cũng đồng nghĩa với tăng doanh thu từ tín chỉ carbon. Theo lộ trình, đến cuối năm 2026, sàn giao dịch carbon quốc gia sẽ đi vào hoạt động, mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp xi măng tham gia. Cuối cùng, ông Lưu đề xuất tăng cường quản lý nhà nước về tổng cung, đảm bảo sự cân đối giữa sản xuất và nhu cầu thực tế, ví dụ như tăng nhu cầu sử dụng xi măng tại các khu vực như ĐBSCL, hay hỗ trợ chuyển đổi cho các ngành đặc thù như xi măng.

Ông Nguyễn Đoàn Kết, Phó Chủ tịch HĐQT, Phó TGĐ Công ty Cổ phần Bóng đèn Phích nước Rạng Đông cho biết, trong những năm qua, doanh nghiệp Rạng Đông đã chủ động đẩy mạnh chuyển đổi số và chuyển đổi xanh trong mô hình kinh doanh, mô hình điều hành cũng như mô hình tăng trưởng, qua đó tạo ra hiệu quả kinh tế rõ rệt và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Theo ông Nguyễn Đoàn Kết, phát triển bền vững chỉ có thể đạt được khi doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi số và chuyển đổi xanh. Tuy nhiên, không có một khuôn mẫu chung nào phù hợp cho tất cả. Mỗi doanh nghiệp có quy mô, nguồn lực, trình độ công nghệ và điều kiện tài chính khác nhau, vì vậy cần xây dựng lộ trình và giải pháp riêng, phù hợp với năng lực và đặc thù ngành nghề của mình. Đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ, quá trình chuyển đổi số và chuyển đổi xanh cần sự dẫn dắt và đồng hành của các viện nghiên cứu, trường đại học, tổ chức khoa học – công nghệ, kết hợp với phong trào lao động sáng tạo từ cơ sở, nhằm tạo nên những mô hình chuyển đổi số hiệu quả và thiết thực.

“Chúng tôi mong muốn hình thành một môi trường đổi mới sáng tạo năng động, trong đó các nhà khoa học, chuyên gia và doanh nghiệp cùng tham gia, đặc biệt là xây dựng các sàn giao dịch công nghệ để doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể dễ dàng tiếp cận, lựa chọn và ứng dụng công nghệ mới với chi phí hợp lý” – ông Kết nói và cho biết thêm, cần thúc đẩy khả năng tiếp cận các nguồn vốn xanh, giúp doanh nghiệp có thêm điều kiện triển khai các dự án thân thiện môi trường và phát triển bền vững, từ đó sản xuất các sản phẩm xanh, đáp ứng được các tiêu chuẩn của các thị trường như Mỹ, EU… Cuối cùng, Nhà nước và các cơ quan quản lý cần tiếp tục tạo lập môi trường thuận lợi để doanh nghiệp, đặc biệt là khu vực vừa và nhỏ, tiếp cận nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực công nghệ số và trí tuệ nhân tạo (AI)... những yếu tố then chốt cho sự tăng trưởng xanh, thông minh và bền vững của nền kinh tế.

Bà Trần Tố Loan - Phó Chủ tịch Tập đoàn Sao Đỏ, chủ đầu tư khu công nghiệp Nam Đình Vũ, Hải Phòng cho biết: những năm gần đây khu công nghiệp Nam Đình Vũ đang trong quá trình chuyển đổi từ mô hình khu công nghiệp truyền thống sang mô hình khu công nghiệp sinh thái: sản xuất sạch hơn, tiết kiệm tài nguyên hơn, hướng đến cộng sinh và tuần hoàn.

Hiện nay, Việt Nam đã ban hành Bộ chỉ số khu công nghiệp sinh thái quốc gia, gồm 23 chỉ số. Để đạt được mục tiêu này, doanh nghiệp chủ yếu thực hiện chuyển đổi xanh. Tuy nhiên, theo tiêu chuẩn quốc gia sẽ có nhiều chỉ số hơn và doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi kép mới đạt được mục tiêu. Cho dù thực hiện chuyển đổi kép được 4 năm nhưng khu công nghiệp Nam Đình Vũ chưa đạt được mục tiêu trở thành khu công nghiệp sinh thái.

Theo Phó Chủ tịch tập đoàn Sao Đỏ, có chỉ số doanh nghiệp không thực hiện được do rào cản chính sách. Theo quy định, toàn bộ nước thải trong khu công nghiệp phải xả thải ra môi trường thông qua hệ thống quan trắc và xử lý tự động, nghĩa là không được tái sử dụng nước thải trong khu công nghiệp. Mặc dù tập đoàn đã đầu tư trạm tập trung nước thải và xử lý để tái sử dụng cho mục đích tưới cây, phòng cháy chữa cháy nhưng vẫn chưa được phép. Một quy định khác yêu cầu 20% doanh nghiệp trong khu công nghiệp thực hiện sản xuất xanh và sử dụng công nghệ tốt hơn. Tuy nhiên, theo bà Trần Tố Loan, việc chuyển đổi công nghệ đang gặp khó khăn, trước hết do tư duy của chủ đầu tư, nguồn vốn, việc tiếp cận công nghệ và vướng mắc thể chế.

Bà Trần Tố Loan lấy đơn cử trường hợp doanh nghiệp sử dụng hạt nhựa nguyên sinh - hạt nhựa mới theo yêu cầu của thị trường Mỹ, EU. Doanh nghiệp này nhập khẩu hạt nhựa theo tiêu chuẩn EU là nguyên liệu đầu vào cho sản xuất nhưng đang bị coi là sản xuất tái chế. Do vậy, dự án không cấp phép đầu tư. Quy định này khiến khu công nghiệp khó thu hút các dự án tái chế. Từ những vướng mắc trên, bà Trần Tố Loan cho rằng, hành lang pháp lý cho khu công nghiệp sinh thái cần bám vào 23 chỉ số khu công nghiệp sinh thái để đảm bảo tính khả thi, đảm bảo quy định được thực hiện trên thực tế.

Theo bà Phạm Bích Hồng, Phó Tổng Giám đốc Tổng công ty May 10, là doanh nghiệp quy mô lớn và có lịch sử lâu năm, trong quá trình hoạt động, doanh nghiệp nhận thấy có một số điểm khó khăn về vốn và tín dụng xanh. Trong khi đó, đầu tư vào năng lượng tái tạo và tuần hoàn đòi hỏi tài chính lớn, trong khi tài chính xanh khó tiếp cận và thiếu rõ ràng do đó rất cần có sự hỗ trợ. Việc tích hợp hệ thống sản xuất với logistics, hệ thống quản lý vận hành còn nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, về tiêu chuẩn ESG hiện doanh nghiệp phải tuân thủ nhiều bộ tiêu chí khác nhau của các khách hàng quốc tế, điều này gây chi phí lớn cho doanh nghiệp. Đặc biệt, tốc độ số hoá và xanh hoá nhanh hơn tốc độ đào tạo dẫn tới thiếu hụt nhân lực cho chuyển đổi số và chuyển đổi xanh.

Để tạo hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi kép, theo bà Hồng, trước hết cần cơ chế hỗ trợ tài chính xanh, các gói tín dụng xanh với lãi suất ưu đãi. Thứ hai, thể chế hoá và tiêu chuẩn hoá ESG quốc gia, hài hoà tối đa với tiêu chuẩn quốc tế để giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp cũng như nâng sức cạnh tranh. Thứ ba, đầu tư hạ tầng dữ liệu và đào tạo, có chính sách khuyến khích doanh nghiệp lớn xây dựng chia sẻ dữ liệu. Thứ tư, có chính sách khuyến khích đào tạo nhân lực chất lượng cao cho chuyển đổi kép.

Ông Vũ Thanh Thắng - Chủ tịch HĐQT Công ty AIZ cho biết, AIZ đã nghiên cứu chuyển đổi AI từ năm 2021, với mục tiêu duy nhất là nâng năng suất quốc gia thông qua công nghệ. Rất may, AI hiện nay đã đủ khả năng làm được điều đó. Một khái niệm mới đang xuất hiện là “nhân sự số” (digital employee) hay “AI agent” – tức là mỗi nhân viên thật có thể được hỗ trợ bởi một “trợ lý ảo” thông minh. Khi nhân sự người thật kết hợp với AI, chúng ta có thể tạo ra hàng trăm triệu “lao động số” mới, giúp tăng gấp đôi năng suất chỉ trong thời gian ngắn.

Để AI hoạt động hiệu quả, dữ liệu chính là nhiên liệu. Chúng tôi đang triển khai chuyển đổi số cho nhiều tập đoàn hàng đầu Việt Nam như Viettel, CMC…, với kết quả rất ấn tượng. Khi doanh nghiệp có dữ liệu và hệ thống quy trình (workflow) chặt chẽ, AI có thể tự động hóa các công việc hành chính, pháp chế, marketing, truyền thông… – những việc vốn cần nhiều nhân lực.

Ông Thắng ví dụ, AI có thể kiểm tra hợp đồng, đối chiếu điều khoản với thư viện pháp luật để xem còn phù hợp không. Một bộ phận pháp chế hay nhân sự giờ chỉ cần một người “nuôi dưỡng” và giám sát hệ thống AI. Năng lực xử lý của AI thậm chí còn vượt xa nhân viên con người trong nhiều tác vụ. Vì vậy, theo ông Thắng, mọi doanh nghiệp bắt buộc phải chuyển đổi sang AI, nếu không sẽ tụt lại phía sau – vì năng suất thấp, nhân lực yếu, khả năng nắm bắt thị trường kém.

Sự cạnh tranh hiện nay không còn là giữa con người với con người, mà là giữa các hệ thống AI mà doanh nghiệp xây dựng và sở hữu. Ví dụ, trong ngành dược, để xác định sản phẩm nào đang “hot”, AI có thể quét toàn bộ dữ liệu mạng xã hội để phân tích xu hướng. Hay trong marketing, AI có thể tự đo lường hiệu quả chiến dịch trên Facebook, TikTok, YouTube, Instagram, giúp doanh nghiệp ngừng “đốt tiền” vô ích.

Theo ông Thắng, điều quan trọng là các doanh nghiệp cần làm là phải kết nối, làm sạch và khai thác dữ liệu nội bộ; sau đó đưa dữ liệu đó vào các hệ thống AI, giúp lãnh đạo có trợ lý ảo nắm toàn bộ thông tin về tài chính, vận hành, rủi ro. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể phát hiện vấn đề sớm, ra quyết định nhanh, và tăng hiệu quả vận hành. Một người hoàn toàn có thể vận hành 5–10 “trợ lý AI”, đảm nhiệm kế toán, hành chính, chăm sóc khách hàng... Thậm chí, chỉ cần chụp hóa đơn, AI sẽ tự động bóc tách, phân loại và hạch toán, không cần kế toán thủ công nữa.

Với doanh nghiệp nhỏ, điều này đặc biệt hữu ích: một công ty 5–10 người hoàn toàn có thể hoạt động như doanh nghiệp 50 người. Và trong tương lai, doanh nghiệp chỉ cần bốn người, còn lại hệ thống AI sẽ đảm nhận phần lớn công việc.

Ông Hà Văn An, Chủ tịch HĐQT Công ty CP A&B Eco Green cho rằng, phát triển ứng dụng công nghệ vì cộng đồng để làm nên một “Hệ sinh thái số và xanh” kết nối những khát vọng xanh của đất nước, của tất cả doanh nghiệp và của người dân.

Theo nhiều chuyên gia, hai quá trình chuyển đổi số và xanh hiện nay vẫn còn tách biệt, chưa đồng bộ, và vẫn còn một khoảng cách giữa chính sách và thực thi. Điều này đặt ra yêu cầu cấp bách trong việc kiến tạo một hạ tầng số đa công năng tiện ích để biến các thách thức thành động lực để chuyển đổi kép giúp tăng trưởng xanh cho Việt Nam.

Do đó, ông An nhận định, các ứng dụng như Green Map sẽ góp phần xây dựng hệ thống dữ liệu xanh quốc gia: thu thập và chuẩn hóa dữ liệu từ từng “hành động xanh” – mỗi điểm xanh, mỗi cây được trồng, mỗi sản phẩm truy xuất – để hình thành cơ sở dữ liệu thống nhất về chuyển đổi xanh quốc gia; cung cấp bảng điều khiển trực quan: cung cấp dashboard thời gian thực phục vụ cơ quan nhà nước, giúp đưa ra quyết định chính xác, nhanh chóng và dựa trên dữ liệu thực tế.

Bên cạnh đó, các ứng dụng số sẽ trở thành cầu nối chính sách tới hành động thực tế, giúp hiện thực hóa các nghị quyết, chiến lược quốc gia thông qua nền tảng số thống nhất. Tạo hệ sinh thái đồng bộ: Kết nối chính quyền – doanh nghiệp – cộng đồng – tài chính trong một hệ sinh thái, từ đó biến định hướng vĩ mô thành kết quả cụ thể có thể đo lường được. Kiến tạo thị trường xanh: tạo cầu nối trực tiếp giữa doanh nghiệp – sản phẩm – dịch vụ xanh và người dân – du khách – người tiêu dùng thông qua “Điểm Xanh”, “Sản phẩm Xanh” và “Tuyến du lịch xanh”; đồng thời trao quyền cho người dùng khi cho phép người dùng tương tác, đánh giá, sở hữu cây xanh, chung tay hành động - biến mỗi người dân thành một phần của hệ sinh thái xanh. Tuy nhiên, để các ứng dụng xanh như Green Map đạt được hiệu qủa, ông Nam cho rằng còn rất nhiều việc phải làm trong thời gian tới.

Tại diễn đàn, bà Nguyễn Thị Thuý - Phó Chủ tịch công ty CP Misa cho biết, chuyển đổi kép đang góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Từ góc độ cơ quan quản lý nhà nước vào cuộc, từ Nghị quyết số 57, Nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị đã tạo động lực lớn cho doanh nghiệp ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.

Hiện nay, vấn đề được doanh nghiệp quan tâm nhiều nhất là thực thi chính sách. Các Nghị định, thông tư thể chế hoá chủ trương lớn từ “Bộ tứ chiến lược” góp phần giải quyết vướng mắc của doanh nghiệp, khơi thông nguồn lực, tạo môi trường để doanh nghiệp chủ động đổi mới sáng tạo.

Cũng theo bà Thuý, với doanh nghiệp, quan trọng cần thay đổi nhận thức, tư duy lãnh đạo và từ văn hoá doanh nghiệp. Chuyển đổi số cần phải minh bạch tài chính, tuân thủ quy định pháp luật; chuyển đổi xanh cần đầu tư lâu dài.

Ông Lê Sỹ Nguyên - Giám đốc Quốc gia BITGP Việt Nam cho biết, về tài sản số và blockchain, đa số các quốc gia trên thế giới khi hình thành khung pháp lý cho tài sản số đều bắt đầu từ giai đoạn thí điểm (sandbox). Sau khi thử nghiệm, họ mới ban hành hệ thống pháp lý chính thức.

Ví dụ, tại Singapore, chính phủ đã ban hành Đạo luật về giao dịch tài sản số (Payment Services Act), tập trung vào quản lý chặt chẽ các hoạt động giao dịch và kiểm soát rủi ro. Tại Hồng Kông, họ đã ban hành Marketing Inal Ordinance, một khung pháp lý hướng đến tính minh bạch và giám sát việc giao dịch tài sản số.

Ở Việt Nam, sau ngày 9/9 vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 05 về khung pháp lý cho tài sản số, đánh dấu một bước ngoặt lớn. Đây là bước chuyển từ “vùng xám” sang một môi trường cởi mở, minh bạch và có định hướng phát triển rõ ràng hơn.

Trước đây, khi Việt Nam chưa có hành lang pháp lý hoàn chỉnh, nhiều dự án blockchain đã được triển khai nhưng gặp khó khăn, thậm chí có những trường hợp đáng tiếc khi nhà đầu tư bị thiệt hại do thiếu khung pháp lý.

Vì vậy, sự ra đời của Nghị quyết 05 sẽ tác động trực tiếp đến các doanh nghiệp và startup trong lĩnh vực blockchain. Họ sẽ tự tin hơn, vì giờ đây biết rõ ranh giới pháp lý, quyền hạn và quyền lợi của mình, từ đó mạnh dạn đầu tư và phát triển các sản phẩm, dịch vụ mới. Đồng thời, các doanh nghiệp cũng sẽ chịu trách nhiệm hơn với nhà đầu tư và cộng đồng.

Ông Nguyên cho rằng đây là một bước đổi mới quan trọng, sẽ thúc đẩy hệ sinh thái startup và công nghệ blockchain Việt Nam phát triển mạnh mẽ hơn. Ngoài ra, khi Việt Nam xây dựng được khung pháp lý rõ ràng, niềm tin của các quỹ đầu tư quốc tế cũng sẽ được củng cố. Điều này sẽ giúp thu hút thêm nguồn vốn nước ngoài và đưa Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn cho các doanh nghiệp công nghệ blockchain toàn cầu.

Bà Trần Thị Thu Trang - Chủ tịch HĐQT Công ty CP Công nghệ Thế hệ mới Hanel, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Sản xuất Công nghiệp tỉnh Bắc Ninh (BACLINK) cho biết, để chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, hai trụ cột của “chuyển đổi kép” thực sự trở thành động lực tăng trưởng, tôi cho rằng: Truyền thông và hành động mẫu là hai chìa khóa quan trọng.

Chính phủ và các địa phương cần có hỗ trợ chuyển đổi kép cho các doanh nghiệp mẫu đồng thời chương trình truyền thông sâu rộng về lợi ích của chuyển đổi số, giúp doanh nghiệp thay đổi ngay từ tư duy, nhận thức và hành động. Việc truyền thông cần đi vào thực chất, gắn với các câu chuyện thành công cụ thể, từ đó khơi dậy tinh thần đổi mới và sẵn sàng thay đổi trong mọi quy mô doanh nghiệp.

Chuyển đổi kép, theo bà Trang bao gồm chuyển đổi số và chuyển đổi xanh cần được đưa trở thành một tiêu chí đánh giá quan trọng trong việc xếp hạng và công nhận doanh nghiệp thuộc mạng lưới doanh nghiệp tiên phong và “go global”. Đây sẽ là động lực để các doanh nghiệp Việt Nam không chỉ phát triển bền vững trong nước, mà còn đủ năng lực cạnh tranh và hội nhập sâu rộng trên thị trường quốc tế.

Vẫn theo bà Trang, tăng cường các sàn giao dịch công nghệ và nền tảng đổi mới sáng tạo mở, giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận, thử nghiệm và ứng dụng công nghệ mới với chi phí hợp lý.

Với kinh nghiệm làm việc với các doanh nghiệp sản xuất lớn – chủ yếu là hai nhóm khách hàng chính: dệt may và điện tử – ông Nguyễn Phú Hiển – Giám đốc công ty PM Consulting chỉ ra mỗi nhóm đều có những điểm nghẽn và khó khăn riêng.

Đối với doanh nghiệp sản xuất điện tử, họ chịu áp lực từ các tập đoàn toàn cầu như Apple, Samsung, buộc phải tuân thủ tiêu chuẩn phát triển bền vững. Các giải pháp khả thi có thể kể đến DPPA (mua bán điện trực tiếp), cơ chế phát điện tại chỗ, và tín chỉ năng lượng. Tuy nhiên, dù nghị định đã ban hành, việc triển khai thực tế còn chậm, do còn nhiều vướng mắc về quy định và hướng dẫn kỹ thuật, khiến doanh nghiệp phải chờ đợi và thiếu động lực đầu tư.

Với doanh nghiệp dệt may, phần lớn là doanh nghiệp vừa và nhỏ, khó khăn tới từ thiếu vốn và năng lực kỹ thuật để đầu tư vào các giải pháp như điện mặt trời áp mái hoặc mua bán điện trực tiếp. Trong khi đó, cơ chế chính sách hiện nay chưa đủ cởi mở và khuyến khích cho những lựa chọn linh hoạt hơn, như mua tín chỉ năng lượng tái tạo hoặc giao dịch điện thông qua khu công nghiệp.

Sau khi góp ý với Bộ Công Thương và các cơ quan liên quan, đã có những tín hiệu tích cực từ chính phủ, như một số dự thảo chính sách mới đang được chuẩn bị để mở rộng phạm vi và cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp. Tuy nhiên trên thực tế dù đã có hướng dẫn và bộ tiêu chí chuyển đổi xanh, nhưng việc triển khai cụ thể cho từng doanh nghiệp trong khu vẫn rất phức tạp, thiếu cơ chế khuyến khích rõ ràng hoặc quy định công nhận giải pháp tiết kiệm năng lượng, đổi mới công nghệ.

Từ đó, ông Hiển kiến nghị ba đề xuất trọng tâm – những việc có thể thực hiện sớm và mang lại hiệu quả ngay: Thứ nhất, nâng cao vai trò của khu công nghiệp trong chính sách chuyển đổi xanh và chuyển đổi số. Hiện cả nước có khoảng 34 tỉnh có khu công nghiệp trọng điểm. Mỗi tỉnh nên lựa chọn 2–3 khu công nghiệp tiên phong để áp dụng sớm mô hình chuyển đổi xanh, chuyển đổi số. Các khu này cần được trực quan hóa dữ liệu, kết nối trực tiếp với UBND tỉnh, để trở thành một chỉ số thành phần trong năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI). Khi có dữ liệu “sống”, việc quản lý, ra quyết định và tiếp cận chính sách sẽ nhanh chóng, minh bạch và hiệu quả hơn.

Thứ hai, mở rộng và khuyến khích mạnh mẽ các cơ chế về năng lượng sạch. Sau khi Quy hoạch điện VIII được thông qua, cùng với các chính sách về mua bán điện trực tiếp và điện mặt trời áp mái, Việt Nam cần một đầu tàu chính sách nhằm khuyến khích doanh nghiệp chuyển sang năng lượng sạch. Doanh nghiệp nên được tiếp cận các nhà cung cấp năng lượng dễ dàng hơn, với thủ tục đơn giản và giá thành hợp lý, thay vì bị cản trở bởi quy trình giấy tờ phức tạp.

Thứ ba, thúc đẩy hình thành và vận hành sớm sàn giao dịch tín chỉ carbon. Việt Nam đã thảo luận về sàn giao dịch này nhiều năm, và cộng đồng doanh nghiệp đang rất chờ đợi. Tuy nhiên, 98% doanh nghiệp Việt Nam là vừa và nhỏ, phần lớn chưa có đội ngũ hoặc năng lực kỹ thuật để tham gia đo đếm, kiểm kê và quản lý phát thải. Do đó, Chính phủ cần đơn giản hóa quy trình, xây dựng lộ trình phù hợp, giúp khối doanh nghiệp này dễ dàng tham gia vào thị trường carbon. Khi đó, chúng ta mới có thể huy động toàn bộ khu vực tư nhân tham gia chuyển đổi xanh, cung cấp dữ liệu minh bạch cho các ngành công nghiệp, và tạo động lực chuyển đổi toàn diện.

Nhà báo Nguyễn Tiến Dũng, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp cho biết, trong bối cảnh nền kinh tế đang chuyển mình mạnh mẽ theo xu hướng xanh hóa và số hóa, doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) cần xác định rõ lộ trình chuyển đổi số và chuyển đổi xanh phù hợp với năng lực, đặc thù và quy mô hoạt động của mình.

Trước hết, các tiêu chí “xanh – số” cần được xây dựng và quy định rõ ràng, nhằm giúp doanh nghiệp có căn cứ để hoạch định chiến lược và triển khai lộ trình chuyển đổi cụ thể. Song song với đó, cần xây dựng các bộ tiêu chuẩn và nhãn nhận diện sản phẩm “xanh – số”, giúp người tiêu dùng dễ dàng phân biệt và ưu tiên sử dụng các sản phẩm được sản xuất theo quy trình bền vững, thân thiện với môi trường và ứng dụng công nghệ số.

Theo nhà báo Nguyễn Tiến Dũng, Chính phủ cần đặt ra mục tiêu chiến lược rõ ràng trong ngắn hạn, tập trung vào những giải pháp nhỏ, thiết thực, đem lại hiệu quả nhanh, tạo nền tảng cho sự thay đổi sâu rộng hơn trong dài hạn.

Một trong những hướng đi quan trọng là thúc đẩy thị trường tài chính xanh và tiền điện tử hợp pháp, mở rộng các kênh huy động vốn linh hoạt cho doanh nghiệp thực hiện các dự án chuyển đổi kép.

Cùng với đó, cần đẩy mạnh công tác đào tạo, tư vấn và chuyển giao công nghệ phục vụ chuyển đổi số và chuyển đổi xanh cho doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, giúp họ nâng cao năng lực quản trị, làm chủ công nghệ và giảm chi phí chuyển đổi.

Cuối cùng, để chuyển đổi thực sự hiệu quả, doanh nghiệp nhỏ và vừa cần biết cách kết hợp, liên kết và chia sẻ nguồn lực nhằm tạo sức mạnh cộng hưởng trong quá trình đổi mới, tạo ra sự kết nối và môi trường phát triển.

Chuyển đổi xanh và chuyển đổi số không chỉ là yêu cầu tất yếu, mà còn là con đường giúp doanh nghiệp Việt Nam vươn lên mạnh mẽ hơn, chủ động hơn và bền vững hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Kết luận diễn đàn, ông Nguyễn Hồng Hiển, Vụ trưởng Vụ KHCN, ĐMST, CĐS – Ban Chính sách Chiến lược Trung ương cho rằng, ở góc độ Nhà nước, có ba nhóm vấn đề nổi bật:

Thứ nhất, tiêu chuẩn, hạ tầng và chính sách tài chính cần được hoàn thiện để hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số và xanh. Nhiều đại biểu nhấn mạnh vai trò của dữ liệu, nguồn vốn xanh và thủ tục tài chính minh bạch giúp doanh nghiệp dễ tiếp cận hơn.

Thứ hai, đổi mới sáng tạo và liên kết ba nhà (Nhà nước – Nhà khoa học – Doanh nghiệp) là yếu tố cốt lõi. Bài học từ Rạ̣ng Đông hay Huawei cho thấy đầu tư vào R&D và hợp tác với giới học thuật phải được duy trì lâu dài.

Thứ ba, đào tạo nguồn nhân lực số là yêu cầu cấp thiết. Cần triển khai các chương trình đào tạo sớm để người lao động biết sử dụng công nghệ, biết ứng dụng AI trong sản xuất và quản trị. Nghị quyết 71 về giáo dục là một nền tảng tốt để tiếp tục phát triển nhân lực cho chuyển đổi số và xanh.

Ngoài ra, vai trò của VCCI và các hiệp hội doanh nghiệp trong công tác truyền thông và kết nối rất quan trọng – giúp doanh nghiệp hiểu rằng chuyển đổi số, chuyển đổi xanh không phải chi phí, mà là đầu tư dài hạn.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Hiển cho rằng điều quan trọng nhất là tư duy của người lãnh đạo. Chuyển đổi số đòi hỏi dám thay đổi mô hình kinh doanh, minh bạch hóa quy trình và đầu tư dài hạn. Bài học của Rạ̣ng Đông cho thấy quá trình này không có công thức chung – mỗi doanh nghiệp phải tự tìm con đường phù hợp, nhưng cần chiến lược rõ ràng, lộ trình cụ thể và kỷ luật trong thực thi.

Chuyển đổi số, cũng như bài học từ quá trình Trung Quốc chuyển từ phát triển hạ tầng sang phát triển dựa vào công nghệ, là hành trình dài, gian khổ nhưng tất yếu. Doanh nghiệp phải sẵn sàng vượt qua giai đoạn khó khăn để đạt được tăng trưởng bền vững.

Cuối cùng, theo ông Hiển, nhiều ý kiến thống nhất rằng AI đang trở thành trung tâm của chuyển đổi số – thậm chí, có thể sớm thay thế khái niệm “chuyển đổi số” bằng “chuyển đổi AI”. Doanh nghiệp cần chú trọng ứng dụng AI trong quản trị, sản xuất và dịch vụ để nâng cao năng suất và năng lực cạnh tranh.

Hằng Anh, Hạnh Trường, Tuấn Ngọc, Phương Hiền