Dấu hỏi lớn sau “lệnh” cấm thầu tại Khuyến nông Hà Nội - Bài 2: Bất ngờ ... "căn cứ suy diễn”

Như Diễn đàn Doanh nghiệp đã thông tin, trong lá đơn cầu cứu khẩn cấp, Công ty Cổ phần Khuyến nông Quốc gia cho biết, quá trình tham gia đấu thầu tại Trung tâm Khuyến nông Hà Nội, đơn vị này đã ban hành loạt quyết định hủy kết quả lựa chọn nhà thầu và cấm thầu một cách thiếu khách quan, trái pháp luật.

Theo phản ánh, đây là gói thầu “Mua gia cầm giống phục vụ mô hình khuyến nông lĩnh vực chăn nuôi 2025”, do Trung tâm Khuyến nông Hà Nội làm chủ đầu tư. Trong quá trình thực hiện, nhà thầu đã tuân thủ đầy đủ quy trình pháp lý và kỹ thuật, song do phát sinh yếu tố khách quan, bất khả kháng, hai bên đã cùng làm việc, thống nhất không tiếp tục hợp đồng. Toàn bộ sự việc được doanh nghiệp cho biết đã báo cáo, giải trình minh bạch với chủ đầu tư.

Tuy nhiên, thay vì xem xét trên tinh thần hợp tác, Trung tâm Khuyến nông Hà Nội lại đơn phương quy kết doanh nghiệp có hành vi “gian lận trong đấu thầu”, viện dẫn khoản 4 Điều 16 Luật Đấu thầu 2023 làm căn cứ xử lý. Ngay sau đó, Trung tâm ban hành quyết định cấm doanh nghiệp tham gia hoạt động đấu thầu trong thời hạn 4 năm, một động thái mà Công ty Cổ phần Khuyến nông Quốc gia cho rằng “thiếu khách quan, suy diễn và trái quy định pháp luật”.

Căn cứ pháp lý hay suy diễn chủ quan?

Theo văn bản trả lời Diễn đàn Doanh nghiệp, Trung tâm Khuyến nông Hà Nội khẳng định Liên danh KN – HN (Công ty Cổ phần Khuyến nông Quốc gia - Công ty Cổ phần In Hà Nội) “biết rõ không thể cung cấp giống vịt nhưng vẫn ký biên bản hoàn thiện hợp đồng”. Trung tâm viện dẫn khoản 4 Điều 16 Luật Đấu thầu 2023 để cho rằng doanh nghiệp “cố tình cung cấp thông tin không trung thực nhằm làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu”.

Căn cứ mà Trung tâm Khuyến nông đưa ra chủ yếu dựa trên “Thông báo kế hoạch cung cấp giống gia cầm ngày 2/7/2025” của Trung tâm Nghiên cứu Gia cầm Thụy Phương. Văn bản này, theo cách diễn giải của chủ đầu tư được cho là bằng chứng cho thấy nhà sản xuất “không thể cung cấp giống”, từ đó quy kết nhà thầu gian dối.

Bên cạnh đó, một nguyên nhân cũng được Trung tâm Khuyến nông đưa ra làm căn cứ cấm thầu là tại biên bản làm việc ngày 06/8/2025 giữa Trung tâm Khuyến nông và Nhà sản xuất (Trung tâm nghiên cứu gia cầm Thụy Phương) cung cấp thì phía Nhà sản xuất cho biết đã từng làm việc với Công ty Cổ phần Khuyến nông Quốc gia với vai trò là một khách hàng thông thường vào các ngày 24/6/2025 và ngày 21/7/2025.

“Như vậy, cho thấy Nhà thầu làm việc với Nhà sản xuất sau thời điểm đóng thầu. Điều này chứng minh, Nhà thầu không đảm bảo nguồn cung cấp hàng hóa, nhưng trong E-HSDT vẫn cam kết sẽ cung cấp đầy đủ số lượng hàng hóa theo yêu cầu, đảm bảo đúng tiến độ, chất lượng dẫn đến làm sai lệch thông tin trong đấu thầu”, trích văn bản trả lời Diễn đàn Doanh nghiệp.

Trong khi đó, thông tin trả lời Diễn đàn Doanh nghiệp, ông Nguyễn Trọng Thiện – Giám đốc Trung tâm nghiên cứu gia cầm Thuỵ Phương cho biết, trong Thông báo kế hoạch cung cấp giống ngày 2/7/2025, Trung tâm không có nội dung nào khẳng định “không đủ năng lực cung cấp”.

“Thông báo có nêu dự kiến tiến độ và thời gian giao hàng mà hai bên đã trao đổi, đồng thời khẳng định Trung tâm có đủ năng lực để cung cấp giống đúng tiến độ đã thống nhất với Công ty Cổ phần Khuyến nông Quốc Gia”, ông Thiện chia sẻ.

Bên cạnh đó, đại diện Trung tâm nghiên cứu gia cầm Thuỵ Phương cũng cho biết, ngày 06/8/2025, Trung tâm nhận được Giấy mời của chủ đầu tư làm việc vào 18 giờ cùng ngày.

Nội dung buổi làm việc liên quan đến một số văn bản, gồm: Thông báo kế hoạch cung cấp giống gia cầm ngày 02/7/2025 do Trung tâm nghiên cứu giống gia cầm Thụy Phương ban hành gửi Công ty Cổ phần Khuyến nông Quốc gia; Công văn số 32/2025/CV-KN ngày 21/7/2025 của Công ty Cổ phần Khuyến nông Quốc gia; Công văn số 46/CV-GCTP ngày 22/7/2025 của Trung tâm nghiên cứu giống gia cầm Thụy Phương gửi Công ty Cổ phần Khuyến nông Quốc gia.

“Chúng tôi không nhận được bất kỳ văn bản chính thức nào về việc hủy kết quả hay cấm thầu. Buổi làm việc chỉ nhằm cung cấp thông tin chuyên môn, chứng minh khả năng cung ứng con giống của Trung tâm không liên quan đến nội dung quyết định hành chính sau đó”, ông Thiện nói.

Cũng theo Giám đốc Trung tâm nghiên cứu giống gia cầm Thụy Phương, trong quá trình tham gia gói thầu, Công ty Cổ phần Khuyến nông Quốc Gia đã chủ động làm việc với Trung tâm để đảm bảo cung ứng con giống đáp ứng đúng yêu cầu của Hồ sơ mời thầu. Theo đề nghị của nhà thầu, Trung tâm đã hỗ trợ cung cấp tài liệu, thông tin kỹ thuật và xác nhận về con giống, đồng thời sẵn sàng cung ứng nếu nhà thầu trúng thầu.

“Đây không chỉ là hoạt động hỗ trợ chuyên môn thông thường, mà còn là sự bảo chứng cho năng lực của Công ty và là cam kết về nguồn cung đối với gói thầu này. Trong suốt quá trình phối hợp, Công ty Cổ phần Khuyến nông Quốc Gia đã làm việc nghiêm túc, trao đổi minh bạch và tuân thủ đúng quy trình phối hợp kỹ thuật đã thống nhất giữa hai bên”, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu giống gia cầm Thụy Phương khẳng định.

Cần xem xét lại quyết định cấm thầu

Trao đổi với phóng viên, bà Phạm Thị Thúy Vinh – Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Khuyến nông Quốc Gia cho rằng, việc Trung tâm Khuyến nông Hà Nội tự suy luận, cắt nghĩa sai bối cảnh văn bản kỹ thuật để làm căn cứ hành chính là biểu hiện của sự thiếu khách quan trong quá trình xử lý.

Theo bà Vinh, suốt nhiều năm qua, doanh nghiệp đã đồng hành cùng Trung tâm Khuyến nông Hà Nội với nhiều gói thầu cung ứng con giống, vật tư nông nghiệp và chưa từng bị phản ánh vi phạm.

“Với gói thầu lần này, chúng tôi tuân thủ đầy đủ quy trình, hồ sơ hợp lệ. Việc không thể tiếp tục hợp đồng là do yếu tố khách quan tại thời điểm thực hiện gói thầu. Ngay sau khi phát sinh, chúng tôi chủ động báo cáo, đề xuất thay thế con giống tốt hơn, nhưng chủ đầu tư không đồng ý mà sau đó lại đơn phương ban hành quyết định hủy kết quả và cấm thầu”, bà Vinh chia sẻ.

Cũng theo đại diện nhà thầu, Trung tâm Khuyến nông Hà Nội không tổ chức đối thoại ba bên (chủ đầu tư – nhà thầu – nhà sản xuất), không cho doanh nghiệp tiếp cận hồ sơ và đơn phương kết luận “gian lận” chỉ dựa trên suy diễn của mình.

“Nếu có cơ hội được trao đổi, đối thoại, chúng tôi hoàn toàn có thể chứng minh mọi hồ sơ, thông tin đều trung thực và phù hợp quy định”, bà Vinh khẳng định.

Cũng trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp về vụ việc này, Luật sư Lê Thị Nhung – Giám đốc Công ty Luật L&A Legal Experts (Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội) cho rằng, quan điểm của doanh nghiệp là hoàn toàn có cơ sở.

Trung tâm Khuyến nông Hà Nội nhiều lần sử dụng các cụm từ “Điều này chứng minh…”, “Điều này cho thấy…” khi diễn giải các thông tin thu thập được. Tuy nhiên, những khẳng định ấy không đi kèm bất kỳ chứng cứ gốc hay biên bản xác minh có giá trị pháp lý nào, mà chỉ thể hiện nhận định chủ quan của chính cơ quan ban hành quyết định.

Cách lập luận “tự chứng minh – tự suy diễn” này khiến văn bản trả lời của Trung tâm khuyến nông vừa mâu thuẫn nội tại, vừa bộc lộ nguy cơ vượt thẩm quyền, khi đơn vị vừa đóng vai người thu thập thông tin, vừa tự đặt mình vào vị trí phán xét, kết luận.

“Đó chính là dấu hiệu của sự thiếu khách quan và vi phạm nguyên tắc minh bạch trong quá trình xử lý hành chính”, nữ luật sư nhấn mạnh.

Hơn nữa, khoản 4 Điều 16 Luật Đấu thầu chỉ áp dụng khi nhà thầu cố ý cung cấp thông tin sai sự thật làm thay đổi kết quả lựa chọn nhà thầu. Trong vụ việc này, hồ sơ mời thầu không yêu cầu nhà thầu phải có hợp đồng hay thỏa thuận nguyên tắc với nhà sản xuất giống, song Trung tâm Khuyến nông Hà Nội lại dựa vào việc “không có hợp đồng nguyên tắc” để quy kết gian dối.

Theo luật sư Nhung, đây là cách diễn giải sai bản chất, bởi thông tin doanh nghiệp kê khai trong hồ sơ là đúng tại thời điểm dự thầu, còn việc nhà sản xuất đề xuất thay đổi con giống tốt hơn là xảy ra sau khi trúng thầu, đây là yếu tố khách quan, không làm thay đổi kết quả đấu thầu.

“Nếu chiếu theo quy định của Luật Đấu thầu, tình huống này chỉ cần thương thảo, chấm dứt hợp đồng theo hướng bất khả kháng, chứ không thể xem là hành vi “gian lận”. Việc tự đặt ra tiêu chí ngoài hồ sơ mời thầu và dùng nó làm căn cứ xử phạt là hành vi vượt thẩm quyền, trái nguyên tắc khách quan và minh bạch trong đấu thầu”, luật sư Lê Thị Nhung nhấn mạnh.

Cũng theo luật sư Nhung, việc Trung tâm Khuyến nông Hà Nội tự đặt thêm tiêu chí ngoài hồ sơ mời thầu, rồi lấy đó làm căn cứ xử phạt doanh nghiệp là biểu hiện của việc áp dụng luật theo hướng chủ quan, không còn đúng tinh thần thượng tôn pháp luật.

“Luật Đấu thầu đặt ra nguyên tắc công bằng, cạnh tranh, minh bạch. Nếu một cơ quan nhà nước có thể tùy ý mở rộng tiêu chí, diễn giải hồ sơ theo ý chí chủ quan, thì không chỉ một doanh nghiệp, mà bất kỳ nhà thầu nào cũng có thể rơi vào rủi ro tương tự.

Vì vậy, việc xem xét lại toàn bộ quy trình ban hành quyết định cấm thầu, cũng như yêu cầu các cơ quan có thẩm quyền thanh tra, làm rõ vụ việc là điều cần thiết để bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật và môi trường đấu thầu công bằng”, Giám đốc Công ty Luật L&A Legal Experts kiến nghị.

Còn nữa...

Nguyễn Giang