Ba yếu tố then chốt đẩy mạnh ứng dụng blockchain ở Việt Nam
Để blockchain phát huy tối đa hiệu quả trong đời sống và kinh tế, đâu là những yếu tố cốt lõi giúp tăng cường sự tham gia vào công nghệ này?
Công nghệ chuỗi khối (blockchain) và ứng dụng của công nghệ này trong tài chính, kinh doanh, nông nghiệp, chuỗi cung ứng, y tế, v.v. đang trở nên ngày càng phổ biến và được công nhận tại nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.
Điều này được thể hiện rõ ở Quyết định số 1236/QĐ-TTg về chiến lược blockchain quốc gia và sự ra đời của nền tảng blockchain quốc gia NDAChain như hạ tầng lõi cho nền kinh tế số Việt Nam, giúp mọi dữ liệu, giao dịch và tài sản số được xác thực, truy xuất và bảo chứng thống nhất.
Việc Việt Nam từng bước hoàn thiện khung pháp lý cho tài sản mã hóa (phần lớn được tạo lập và xác thực thông qua các chuỗi khối) cũng thể hiện chỗ đứng ngày càng cao của công nghệ này.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Thanh Phong, giảng viên ngành Kinh doanh trên ứng dụng blockchain tại Đại học RMIT, một trong những yếu tố quyết định sự thành công của các nền tảng công nghệ nói chung và công nghệ blockchain nói riêng là mức độ tham gia của đông đảo người dân, hộ gia đình và các doanh nghiệp.
Dù tỉ lệ dân số nắm giữ tiền mã hóa ở Việt Nam thuộc top đầu thế giới, việc mở rộng hiểu biết và sự tham gia của đông đảo người dân đối với các ứng dụng đa dạng khác của blockchain sẽ là mục tiêu mà Việt Nam nên nhắm tới. Chỉ như vậy, nền kinh tế-xã hội mới khai thác được tối đa những tính năng ưu việt của công nghệ này như khả năng bảo mật, hiệu quả và độ chính xác cao.
“Chúng ta nên hướng đến một tương lai nơi blockchain đi vào nhiều lĩnh vực của cuộc sống. Chẳng hạn, nông dân có thể dùng blockchain để truy xuất nguồn gốc nông sản, tăng giá trị xuất khẩu. Bệnh viện có thể sử dụng blockchain để lưu trữ hồ sơ bệnh án một cách an toàn, đồng thời chia sẻ dữ liệu giữa các cơ sở y tế mà không lo bị rò rỉ thông tin,” Tiến sĩ Phong nói.
Với bối cảnh tại Việt Nam và khuynh hướng phát triển của công nghệ blockchain hiện tại, một câu hỏi quan trọng được đặt ra là: Chúng ta cần làm gì và ưu tiên chính sách nào để tăng mức độ sử dụng blockchain và đảm bảo sự thành công của chiến lược blockchain quốc gia?
Theo nghiên cứu của Tiến sĩ Phong và Tiến sĩ Nguyễn Thị Mỹ Linh (Chủ nhiệm cấp cao bộ môn Tài chính tại Đại học RMIT Việt Nam) được đăng trên tạp chí khoa học xếp hạng Q1 Technological Forecasting and Social Change, việc tăng mức độ tham gia sử dụng các sản phẩm, dịch vụ dựa trên công nghệ blockchain là thách thức không hề nhỏ đối với các quốc gia.
Dựa trên dữ liệu từ hơn 40 quốc gia, hai nghiên cứu viên nhận định rằng mức độ tham gia và sử dụng công nghệ blockchain, đặc biệt là hình thức tài chính phi tập trung (DeFi), là một vấn đề vĩ mô đa chiều.
Tiến sĩ Linh cho biết mức độ tham gia phụ thuộc vào sự kết hợp hài hòa của nhiều yếu tố như đặc điểm xã hội (kết nối xã hội, dân trí, dân số), kinh tế (thu nhập bình quân đầu người, mức độ lạm phát, hệ thống tài chính), công nghệ, và giá trị văn hóa của một quốc gia (như mức độ định hướng cho tương lai).
“Trong các yếu tố trên, đặc điểm xã hội, kinh tế và văn hóa đóng vai trò then chốt trong việc tăng tham gia công nghệ blockchain”, Tiến sĩ Linh nói.
Về mặt xã hội, nhóm nghiên cứu RMIT đề xuất các cơ quan quản lý nên thúc đẩy phát triển về con người dựa trên chỉ số Human Development Index (HDI) của Liên Hợp Quốc.
“Việt Nam cần đẩy mạnh những chính sách về đảm bảo sức khỏe công cộng, như nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và bảo hiểm. Phát triển giáo dục, cụ thể là mở rộng phổ cập giáo dục và tăng đầu tư cho giáo dục ở vùng sâu, vùng xa cũng rất quan trọng,” Tiến sĩ Phong nói.
Các biện pháp tăng thu nhập của người dân như xem xét tăng lương tối thiểu và các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng cần được chú trọng.
“Nói chung, kiến thức, sức khỏe và chất lượng cuộc sống tốt cho người dân là tiền đề để họ sẵn sàng cho những ứng dụng và đổi mới từ công nghệ blockchain”, Tiến sĩ Phong cho biết thêm.
Về mặt kinh tế, nghiên cứu của RMIT cho thấy lạm phát là một yếu tố có ảnh hưởng tới mức độ sử dụng DeFi – mô hình tài chính được xây dựng trên công nghệ blockchain mà không cần các tổ chức trung gian truyền thống như ngân hàng. DeFi thường được coi là một giải pháp đầy tiềm năng cho bài toán tài chính toàn diện.
“Giải pháp quan trọng và lâu dài là xây dựng được một hệ thống tài chính tốt và bền vững, với các chính sách tiền tệ và khung pháp lý hiệu quả”, Tiến sĩ Linh nhận định.
“Nghiên cứu của chúng tôi chỉ ra rằng, nếu chúng ta đảm bảo có được một hệ thống tài chính như thế, lạm phát sẽ không còn là yếu tố ảnh hưởng tới mức độ tham gia blockchain nữa. Lúc đó, hệ thống tài chính sẽ gặp nhiều thuận lợi hơn khi phát triển các ứng dụng công nghệ blockchain và tài chính phi tập trung”.
Ngoài xã hội và kinh tế, định hướng cho tương lai là một yếu tố văn hóa quan trọng cho sự phát triển của công nghệ blockchain. Theo hai chuyên gia RMIT, điều này phản ánh tính thiết yếu của giáo dục tư duy định hướng tương lai trong các chương trình đào tạo.
Đáng chú ý, nghiên cứu của Tiến sĩ Linh và Tiến sĩ Phong cho thấy, các yếu tố như mức thu nhập bình quân đầu người và mức độ khai thác công nghệ thông tin và truyền thông dù có liên quan nhưng không phải là yếu tố chủ chốt nhất trong việc phát triển công nghệ blockchain.
“Điều đó có nghĩa rằng ở giai đoạn đầu, việc tăng cường sử dụng công nghệ blockchain chưa phụ thuộc nhiều vào việc một quốc gia có thu nhập hay tiềm năng khai thác công nghệ thông tin và truyền thông thấp hay cao”, Tiến sĩ Phong nói.
Chuyên gia RMIT khẳng định, với nền tảng blockchain quốc gia sắp được tích hợp rộng rãi, khung pháp lý đang được hoàn thiện và sự vào cuộc của các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và trường đại học, Việt Nam đang đi đúng hướng trong việc khai thác tiềm năng của công nghệ blockchain.
“Nếu tiếp tục thúc đẩy các yếu tố xã hội, kinh tế và văn hóa như đề xuất, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành quốc gia tiên phong trong ứng dụng blockchain vì mục tiêu phát triển tài chính toàn diện, minh bạch hóa dữ liệu và thúc đẩy đổi mới sáng tạo”, Tiến sĩ Linh nói.