Đánh thuế 10% với vàng miếng: Nên hay không?
Đề xuất áp thuế 10% với vàng miếng đang gây nhiều tranh luận. Liệu đây là bước đi mạnh để chống đầu cơ, hay là “con dao hai lưỡi” với thị trường vàng?
Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) vừa đề xuất áp thuế giá trị gia tăng (GTGT) 10% đối với vàng miếng và vàng trang sức nhằm giảm đầu cơ, ổn định thị trường và hạn chế tình trạng “vàng hóa” trong nền kinh tế. Tuy nhiên, đề xuất này cũng đang nhận được nhiều ý kiến trái chiều.
Trao đổi với báo chí, TS Nguyễn Tuấn Anh (Đại học RMIT) cho rằng, việc áp thuế GTGT 10% lên vàng miếng có thể mang lại hiệu ứng tích cực trong việc hạn chế đầu cơ, nhưng cần tính toán kỹ lưỡng để tránh tác động ngược.
“Đề xuất này nhằm tạo bình đẳng thuế, giảm đầu cơ ngắn hạn và khuyến khích dòng vốn chuyển sang kênh tiết kiệm hoặc đầu tư hiệu quả hơn, tương tự như cách một số quốc gia đã áp dụng”, ông nhận định.
Theo vị chuyên gia này, nhiều quốc gia từng đánh thuế vàng để chống tích trữ, song mức thuế thường dao động 0 - 3%. Ở Ấn Độ, quốc gia có tình trạng vàng hóa tương tự Việt Nam, Chính phủ áp thuế hàng hóa và dịch vụ (GST) 3% để kiểm soát nhu cầu nhập khẩu và ổn định cán cân thanh toán. Trong khi đó, Trung Quốc áp GTGT trên sản phẩm vàng, nhưng miễn hoặc giảm cho vàng đầu tư đạt tiêu chuẩn.
Ngược lại, tại châu Âu, vàng miếng thường được miễn GTGT hoàn toàn nhằm khuyến khích đầu tư an toàn, còn vàng trang sức chịu thuế ở mức phổ thông. So sánh cho thấy mức 10% mà VAFI đề xuất là khá cao, nhưng trong bối cảnh Việt Nam, nơi chênh lệch giá vàng nội địa và thế giới thường xuyên lớn, biện pháp mạnh có thể giúp triệt tiêu tâm lý đầu cơ và hạn chế dòng vốn “chôn” trong vàng.
Cũng trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp xung quanh câu chuyện này, Luật sư Lê Thị Nhung – Giám đốc Công ty Luật L&A Legal Experts cho rằng, đề xuất này là hợp lý trong bối cảnh Việt Nam đang phải xử lý song song hai vấn đề, đó là chống vàng hóa nền kinh tế và đảm bảo nguồn thu ngân sách.
“Thuế GTGT không chỉ là công cụ tài khóa, mà còn là đòn bẩy điều tiết hành vi. Khi áp dụng lên vàng miếng, Nhà nước gửi thông điệp rõ ràng, vàng không còn là kênh tích trữ ưu tiên, mà là một hàng hóa cần kiểm soát giao dịch minh bạch”, bà nói.
Theo Luật sư Nhung, nếu được thông qua, việc áp thuế cần song hành cùng các giải pháp kỹ thuật để tránh hình thành thị trường chợ đen hoặc giao dịch ngầm nhằm trốn thuế.
“Thuế chỉ hiệu quả khi có cơ chế kiểm soát và phối hợp giữa ngành Tài chính, Ngân hàng và Công Thương, nhằm quản lý đồng bộ khâu nhập khẩu – chế tác – bán lẻ”, bà nhấn mạnh.
Luật sư Nhung cũng kiến nghị cần có lộ trình rõ ràng, có thể thí điểm mức thuế thấp hơn (khoảng 3-5%) trước khi tăng dần, để thị trường thích ứng và tránh sốc giá. “Mục tiêu của chính sách không phải là thu ngân sách ngay lập tức, mà là chuyển hướng dòng tiền trong dân từ vàng sang các kênh đầu tư khác, như trái phiếu, chứng khoán hoặc gửi tiết kiệm. Nếu chỉ tập trung thu, chính sách có thể mất lòng tin và phản tác dụng”, luật sư phân tích.
Ngoài ra, theo bà Nhung, cần tính đến yếu tố tâm lý văn hóa lâu đời của người Việt đối với vàng. “Tích trữ vàng không chỉ là đầu cơ, mà còn là thói quen phòng ngừa rủi ro. Vì vậy, để chính sách thành công, phải đồng thời củng cố niềm tin vào tiền đồng và thị trường tài chính. Khi người dân tin rằng đồng Việt Nam ổn định, họ sẽ tự rời bỏ vàng mà không cần ép buộc bằng thuế”, bà nhận định.
“Đánh thuế vàng miếng 10% là một đề xuất đáng cân nhắc. Nhưng quan trọng hơn là cách triển khai, phải dựa trên nguyên tắc minh bạch, lộ trình phù hợp và niềm tin của người dân vào chính sách tiền tệ. Khi hội tụ ba yếu tố ấy, sắc thuế mới thực sự phát huy hiệu quả”, Luật sư Nhung nói.