Đừng để “cú sốc thuế” làm nản lòng người làm ăn chân chính
Khi thuế hộ kinh doanh sắp áp dụng, điều người dân cần lúc này không chỉ là những quy định rõ ràng, mà còn là sự công bằng để yên tâm làm ăn, cống hiến…
Bộ Tài chính đang hoàn thiện quy định triển khai Luật Thuế thu nhập cá nhân và quản lý thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh, khi thời điểm áp dụng đã cận kề.
Ngưỡng chịu thuế, cách tính doanh thu hay thu nhập thực, mức thuế khoán, hóa đơn và chi phí hợp lệ đang trở thành mối quan tâm lớn của hàng triệu hộ kinh doanh từ quán ăn, cửa hàng tạp hóa đến các mô hình dịch vụ nhỏ và vừa.
Nếu chính sách thiếu linh hoạt, “cú sốc thuế” có thể xảy ra, đè nặng lên nhóm hộ kinh doanh nhỏ, vốn tạo sinh kế và việc làm cho hàng triệu lao động, khiến một bộ phận có thể rút khỏi thị trường hoặc chuyển sang hoạt động không chính thức.
Tại phiên thảo luận mới đây, đại biểu Quốc hội Trần Văn Lâm (Bắc Ninh) chỉ rõ bất cập, ngưỡng doanh thu 200 triệu đồng/năm để xác định hộ phải nộp thuế là quá thấp trong bối cảnh chi phí đầu vào, mặt bằng, nhân công đều tăng.
Đại biểu dẫn chứng, với doanh thu 200 triệu đồng/năm (tức 16,6 triệu đồng/tháng), giả sử lợi nhuận cao nhất 10% thì thu nhập thực tế chỉ khoảng 1,6 triệu đồng/tháng đã phải nộp thuế.
Trong khi đó, người làm công ăn lương chỉ bắt đầu chịu thuế từ 10 - 11 triệu đồng/tháng. “Nếu áp dụng như vậy sẽ thiệt thòi cho người kinh doanh khi họ còn có người phụ thuộc và mức lãi thực tế rất thấp”, ông Lâm nói.
Về nội dung này, PGS TS Đinh Xuân Thảo, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Lập pháp (Ủy ban Thường vụ Quốc hội), cho rằng chính sách thuế với hộ kinh doanh phải phù hợp tinh thần Nghị quyết 68 và mục tiêu nâng cao đời sống người dân. Việc chuyển từ cơ chế khoán sang kê khai, sử dụng hóa đơn là xu hướng tất yếu, nhưng phải có lộ trình hợp lý.
“Tăng bao nhiêu, tăng thế nào khiến hộ và cá nhân kinh doanh tâm phục khẩu phục. Đó là bài toán công bằng mà chính sách cần giải”, ông Thảo nhấn mạnh.
Theo đánh giá của Luật sư Lê Thị Nhung, Giám đốc Công ty Luật L&A Legal Experts, việc mở rộng diện quản lý thuế là cần thiết, song cách làm phải đồng bộ và nhân văn. Theo bà, việc sửa luật lần này không chỉ là câu chuyện thu ngân sách, mà còn là phép thử với niềm tin của hàng triệu người làm ăn nhỏ.
“Không thể áp cùng một mức tính, cùng sức chịu thuế cho quán bún vỉa hè và hộ doanh thu vài tỷ đồng mỗi năm”, Luật sư Nhung nói và cho rằng, với nhóm nhỏ, cần có ngưỡng doanh thu miễn, giảm cao hơn 200 triệu đồng/năm, đồng thời tính đến chi phí sinh hoạt tối thiểu để người kinh doanh không phải nộp thuế khi chưa đủ sống.
Bên cạnh đó, Luật sư cũng cho rằng cơ quan thuế cần hỗ trợ kỹ thuật, phần mềm và hướng dẫn kê khai đơn giản, giúp hộ kinh doanh quen dần với việc ghi chép sổ sách chuẩn. “Nếu bắt kê khai mà không hỗ trợ, họ dễ quay lại tâm lý né tránh, ghi chép hình thức”, bà Nhung nhận định.
Đặc biệt, truyền thông chính sách phải rõ ràng. “Nếu người dân chỉ nghe loáng thoáng rằng “sắp bị đánh thuế nặng”, họ sẽ phản ứng tiêu cực. Nhưng nếu được giải thích rõ ai phải nộp, mức bao nhiêu, có hỗ trợ gì, họ sẽ chủ động tuân thủ”, bà nói.
Theo Luật sư Nhung, chống thất thu là cần thiết, nhưng phải hướng tới sự đồng thuận.
“Một chính sách thuế tốt không chỉ thu được tiền, mà còn thu được niềm tin của người dân. Khi họ thấy minh bạch có lợi hơn trốn tránh, họ sẽ tự nguyện bước ra ánh sáng. Khi đó, cải cách thuế mới thật sự là động lực cho nền kinh tế”, Luật sư Nhung chia sẻ.