Nhiều chính sách hỗ trợ doanh nghiệp khoa học công nghệ khởi nghiệp sáng tạo
Trong những năm gần đây, đã có nhiều chính sách hỗ trợ dành cho các doanh nghiệp khoa học công nghệ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.
Hệ thống doanh nghiệp KHCN đang dần được hình thành
Phát biểu tại Hội nghị, “Đánh giá hoạt động phát triển Mạng lưới tư vấn viên hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo năm 2025”, ông Trần Xuân Đích – Phó Cục trưởng, Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ cho biết, hệ thống doanh nghiệp khoa học công nghệ đang dần được hình thành. Tính đến tháng 10/2025, có gần 1.000 giấy chứng nhận doanh nghiệp khoa học công nghệ đã được cấp. Ông cho biết, Cục Khởi nghiệp đã hỗ trợ gần 200 hồ sơ, cấp 150 giấy chứng nhận và bổ sung kết quả khoa học và công nghệ cho 35 doanh nghiệp khoa học công nghệ.
Ông cũng cho biết, trong những năm gần đây, đã có nhiều chính sách hỗ trợ dành cho các doanh nghiệp khoa học công nghệ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, bao gồm: Thứ nhất, chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp. Được áp dụng thuế suất 10% trong thời gian 15 năm: Miễn thuế 04 năm, giảm 50% số thuế phải nộp trong 9 năm tiếp theo. Được trích tối đa 20% thu nhập tính thuế để lập quỹ phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của doanh nghiệp. Khấu trừ 200% chi phí R&D khi tính thuế thu nhận doanh nghiệp. Ưu đãi cho sản phẩm khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo mới được bổ sung vào giấy chứng nhận như lần đầu cấp mới.
Thứ hai, miễn thuế thu nhập cá nhân. Thu nhập từ tiền lương, tiền công từ thực hiện nhiệm vụ khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo; Thu nhập từ quyền tác giả của nhiệm vụ khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo khi kết quả nhiệm vụ được thương mại hóa.
Thứ ba, miễn thuế nhập khẩu. Máy móc, thiết bị, phụ tùng, vật tư chuyên dụng trong nước chưa sản xuất được, tài liệu, sách báo khoa học chuyên dùng sử dụng trực tiếp cho R&D, ươm tạo, đổi mới công nghệ; Nguyên liệu, vật tư, linh kiện trong nước chưa sản xuất được nhập khẩu để sản xuất trong thời hạn 05 năm, kể từ khi bắt đầu sản xuất (Điều 16 Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu).
Thứ tư, ưu đãi đất đai. Dự án sản xuất, kinh doanh sản phẩm khoa học và công nghệ được miễn tiền thuê đất từ 3 năm đến 19 năm phụ thuộc vào địa bàn thực hiện. (Nghị định 103/2024/NĐ-CP); Doanh nghiệp được miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất để xây dựng phòng thí nghiệm, cơ sở ươm tạo, cơ sở sản xuất thử nghiệm, cơ sở vật chất, hạ tầng dùng chung để hỗ trợ R&D và đổi mới sáng tạo.)
Thứ năm, hỗ trợ tín dụng, lệ phí. Dự án đầu tư sản xuất sản phẩm khoa học và công nghệ của doanh nghiệp khoa học công nghệ được vay vốn tín dụng đầu tư của Nhà nước (Nghị định số 32/2017/NĐ-CP, Nghị định 78/2023/NĐ-CP. Quy chế vay vốn tín dụng đầu tư). Theo đó, được hỗ trợ từ các quỹ của Nhà nước để thực hiện các hoạt động R&D, thương mại hóa, đổi mới công nghệ; Miễn lệ phí trước bạ khi đăng ký quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà.
Thứ sáu, hỗ trợ phát triển thị trường. Ưu đãi về đấu thầu: Sản phẩm khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trong nước được hưởng ưu đãi khi lựa chọn nhà thầu; Hỗ trợ truyền thông, xúc tiến thương mại.
Kinh nghiệm triển khai nghiệp vụ tư vấn hỗ trợ doanh nghiệp
TS. Phạm Thị Hồng Phượng - Thành viên Mạng lưới tư vấn viên hỗ trợ Doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo đánh giá, trong bối cảnh nền kinh tế tri thức và chuyến đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, khởi nghiệp sáng tạo động lực thúc đẩy đổi mới mô hình tăng trường và năng lực cạnh tranh quốc gia.
Theo Báo cáo Hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam 2024 (Startup Blink), Việt Nam đứng thứ 58/100 quốc gia có hệ sinh thái khởi nghiệp năng động nhất thế giới, với hơn 3.800 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo đang hoạt động, tăng khoảng 12% so với năm 2023
Cùng với đó, Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (2025) và Nghị định 268/2025/NĐ-CP, pháp lý rõ ràng hơn, xác định cơ chế hỗ trợ cụ thể cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp. Đồng thời khẳng định vai trò trung tâm của mạng lưới tư vấn viên – cầu nối giữa chính sách, nhà trường và doanh nghiệp
Nêu thực trạng hoạt động tư vấn hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo, TS. Phạm Thị Hồng Phượng cho biết, theo thống kê của Bộ Kế hoạch và Đầu tư (nay là Bộ Tài chính), tính đến cuối năm 2024, cả nước có hơn 870 tư vấn viên được ghi nhận trong mạng lưới tư vấn viên hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa. Tuy nhiên, chỉ khoảng 38% trong số đó có hoạt động thường xuyên phần lớn tập trung tại các trung tâm lớn như Hà Nội, TP HCM và Đà Nẵng.
TS. Phạm Thị Hồng Phượng cũng chỉ ra 4 khó khăn nổi bật, bao gồm: Năng lực chuyên môn và kỹ năng từ văn còn chênh lệch, thiếu đội ngũ chuyên sâu theo lĩnh vực (như công nghệ vật liệu, công nghệ sinh học, thương mại điện tử, chuyên đổi số); Thiếu cơ chế phối hợp hiệu quả giữa trường, viện và địa phương; Thiếu dữ liệu dùng chung để theo dõi, đánh giá tiến trình hỗ trợ doanh nghiệp; Hạn chế trong việc tiếp cận chính sách, nhất là các quy định mới về công nhận doanh nghiệp sáng tạo, trung tâm đổi mới sáng tạo, quỹ đầu tư thiên thần.
Từ đó, TS. Phạm Thị Hồng Phượng đã nên lên những kinh nghiệm trong việc triển khai nghiệp vụ tư vấn hỗ trợ doanh nghiệp, cụ thể: Một là, tiếp cận theo chu trình đổi mới sáng tạo mở (Open Innovation Model). Tư vấn viên không chỉ đứng ở hướng dẫn thủ tục pháp lý hay mô hình kinh doanh, mà còn cần kết nối doanh nghiệp với các viện nghiên cứu, trung tâm công nghệ để cùng phát triển sản phẩm.
Hai là, phát triển kỹ năng "tư vấn ba vai" - Pháp lý – Kỹ thuật và Thị trường. Nhiều doanh nghiệp nhỏ khi bắt đầu chỉ có ý tưởng kỹ thuật tốt nhưng chưa đánh giá được khả năng thương mại hóa. Do đó, tư vấn viên cần hướng dẫn doanh nghiệp: Xác định sản phẩm khả thi (MVP); Xây dựng chiến lược bảo hộ sở hữu trí tuệ. Và kết nối với các chương trình ươm tạo.
Ba là, tăng cường cơ chế phản hồi hai chiều. Các dự án tư vấn thành công thường có hệ thống giám sát và đánh giá (M&E) định kỳ. Chẳng hạn, Trung tâm ươm tạo Doanh nghiệp Nông nghiệp Công nghệ cao TP.HCM đã xây dựng quy trình đánh giá 3 giai đoạn, bao gồm: tiền ươm tạo; Trong ươm tạo; Sau ươm tạo, giúp 40% doanh nghiệp duy trì hoạt động sau 3 năm.