Sửa Luật Giáo dục: Tạo hành lang pháp lý cho quá trình đổi mới
Với nhiều sửa đổi, bổ sung mang tính đột phá nhằm thể chế hóa Nghị quyết số 71-NQ/TW, không ít ý kiến cho rằng, Dự thảo Luật Giáo dục (sửa đổi) sẽ giúp tạo hành lang pháp lý cho quá trình đổi mới.
Nhằm thể chế hóa kịp thời các chủ trương, định hướng lớn của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, Chính phủ đã trình Quốc hội Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục. Nội dung cơ bản của Dự thảo tập trung vào 4 nhóm vấn đề.
Một - thể chế hóa một số nội dung quan trọng của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết 71-NQ/TW như: quy định giáo dục trung học cơ sở là giáo dục bắt buộc, phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 tuổi đến 5 tuổi; bổ sung quy định có tính nguyên tắc về chính sách của Nhà nước trong khoa học công nghệ và chuyển đổi số…
Hai - tháo gỡ những vướng mắc trong thực tiễn, bảo đảm quản lý Nhà nước và sự thống nhất của hệ thống pháp luật.
Ba - thể hiện rõ tinh thần phân quyền, phân cấp trong quản lý giáo dục, tăng quyền chủ động và tự chủ cho Bộ Giáo dục và Đào tạo, chính quyền địa phương và cơ sở giáo dục, vừa đáp ứng yêu cầu phát triển hiện đại, hiệu lực, hiệu quả, vừa phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước về đẩy mạnh phân quyền, phân cấp.
Bốn - Dự thảo Luật tác động đến khoảng 69 trên tổng số 126 thủ tục hành chính hiện hành (chiếm 54,76%), theo hướng không quy định trực tiếp thủ tục hành chính tại Luật mà chuyển xuống quy định tại Nghị định của Chính phủ. Đồng thời cắt giảm, số hóa và phân cấp mạnh cho địa phương cũng như cơ sở giáo dục, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và tạo thuận lợi cho người học, nhà trường.
Nhận định việc sửa đổi, bổ sung Luật Giáo dục, không ít ý kiến cho rằng, đây là bước đi kịp thời, cần thiết và có ý nghĩa chiến lược nhằm hoàn thiện thể chế và tạo hành lang pháp lý cho quá trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đại học Việt Nam
Tham gia góp ý, đại biểu Nguyễn Thị Lan – Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội đánh giá, Dự thảo đã thể hiện tư duy đổi mới mạnh mẽ, nhất quán, có tính kế thừa, và đã tiếp thu nhiều ý kiến từ thực tiễn quản trị đại học giai đoạn 2018–2024.
Theo đại biểu, Dự thảo Luật có 4 điểm mới nổi bật gồm: Thể chế hóa Nghị quyết 71-NQ/TW, cụ thể hóa chủ trương tăng cường vai trò lãnh đạo của tổ chức Đảng trong cơ sở giáo dục đại học công lập, tăng cường công tác quốc tế; tập trung lãnh đạo, hướng tới mô hình Bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục đại học công lập, đây là bước tiến quan trọng giúp tập trung thống nhất và nâng cao năng lực lãnh đạo;
Quản trị hiện đại, phân định rõ vai trò giữa Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, và cơ sở giáo dục tự chủ. Tăng cường tự chủ gắn với trách nhiệm giải trình, nhấn mạnh tự chủ học thuật, tổ chức, tài chính đi đôi với kỷ cương minh bạch; trách nhiệm người đứng đầu, đổi mới cơ chế bổ nhiệm và trách nhiệm của người đứng đầu. Hiệu trưởng/Giám đốc được xác định là người chịu trách nhiệm toàn diện, đại diện pháp luật duy nhất, phù hợp với yêu cầu quản trị tập trung và kiểm soát quyền lực.
Nhận định chung về những điểm ưu việt của Dự thảo Luật (sửa đổi), tham gia góp ý, đại biểu Thái Văn Thành – Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An cho rằng, Dự thảo Luật đã thể hiện tính nhân văn rất cao, thông qua việc thực hiện giáo dục bắt buộc đối với cấp Trung học Cơ sở (trước đây chỉ áp dụng cho cấp Tiểu học). Điều này bảo đảm sự công bằng trong tiếp cận giáo dục cho tất cả học sinh, bất kể hoàn cảnh khó khăn.
“Khi thực hiện giáo dục bắt buộc, Nhà nước có trách nhiệm chăm lo toàn diện, bao gồm miễn học phí, cung cấp sách giáo khoa và bảo đảm các điều kiện học tập. Trách nhiệm này được mở rộng cho mọi thành viên trong xã hội và toàn hệ thống chính trị”, đại biểu chia sẻ.
Góp ý quy định về tài liệu giáo dục địa phương, đại biểu cho rằng, Luật quy định rõ việc giao quyền tự chủ cho địa phương trong xây dựng, thẩm định và ban hành chương trình giáo dục địa phương (về văn hóa, lịch sử, bản sắc). Sau khi được Chủ tịch UBND tỉnh thẩm định, địa phương có quyền in ấn. Quy định như vậy nhằm đảm bảo cơ chế để triển khai kịp thời, tránh tình trạng chậm trễ như trước đây.
Về cải cách thủ tục hành chính và cấp phép văn bằng chứng chỉ, Dự thảo hiện đang quy định bỏ hình thức thi cấp bằng tốt nghiệp Trung học Cơ sở, theo đại biểu, hình thức này vốn nặng về thủ tục và không còn nhiều ý nghĩa. Thay vào đó, quy định theo hướng giao quyền cho hiệu trưởng các trường Trung học Cơ sở cấp giấy chứng nhận hoàn thành chương trình Trung học Cơ sở là hoàn toàn hợp lý.
Được biết, theo Chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, tại phiên họp hôm nay 20/11, Quốc hội sẽ dành cả ngày để thảo luận ở hội trường về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi); Dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi).