Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo: Cần có tiêu chí định lượng rõ ràng
Đánh giá cao nội dung Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo, tuy nhiên, không ít ý kiến cho rằng, các khái niệm trong Dự thảo Luật còn mang tính định tính, khó áp dụng, cần có tiêu chí định lượng rõ ràng...
Theo đó, Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo được xây dựng với bố cục gồm 8 Chương với 36 Điều nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng và Nhà nước, tạo hành lang pháp lý đột phá cho trí tuệ nhân tạo; kiến tạo môi trường pháp lý thuận lợi để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia; đồng thời quản lý rủi ro, bảo vệ lợi ích quốc gia, quyền con người và chủ quyền số.
Nội dung Dự thảo Luật được tập trung một cách có hệ thống, toàn diện về các biện pháp nhằm cân bằng giữa quản lý và thúc đẩy hoạt động nghiên cứu, phát triển, triển khai và ứng dụng trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam. Trong đó, đặt con người làm trung tâm với nguyên tắc tối cao là trí tuệ nhân tạo (AI) phục vụ con người, không thay thế con người, con người giám sát trí tuệ nhân tạo ở những quyết định trọng yếu; trí tuệ nhân tạo phải minh bạch, trách nhiệm và an toàn.
Chia sẻ về nội dung Dự thảo, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ - Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, nội dung Luật Trí tuệ nhân tạo kế thừa và bãi bỏ các quy định về AI tại Luật Công nghiệp công nghệ số 71/2025/QH15; bổ sung các “khoảng trống” pháp lý để hoàn thiện pháp luật về AI. Tham khảo có chọn lọc pháp luật và kinh nghiệm thực tiễn về xu hướng phát triển AI của một số quốc gia phù hợp với điều kiện thực tiễn Việt Nam, pháp luật và điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.
Với các nội dung đề xuất đã nêu, Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo được kỳ vọng sẽ góp phần tạo nền tảng pháp lý thúc đẩy nghiên cứu phát triển, ứng dụng và quản trị AI một cách an toàn, có trách nhiệm và nhân văn. Tuy nhiên, bên cạnh những điểm tích cực, không ít ý kiến cho rằng, các khái niệm hiện còn mang tính định tính, khó áp dụng, cần có tiêu chí định lượng rõ ràng.
Tham gia góp ý về mức độ rủi ro hệ thống AI (Điều 7), quy định Hệ thống trí tuệ nhân tạo (AI) được phân loại thành 4 cấp độ rủi ro để áp dụng các biện pháp quản lý tương ứng, gồm: Rủi ro không chấp nhận được, rủi ro cao, rủi ro trung bình và rủi ro thấp. Đại biểu Nguyễn Quang Huân – thành viên Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội nhận định, quy định như Dự thảo Luật còn mang tính định tính và rất khó xác định.
“Các khái niệm đưa ra quá chung chung, thiếu nội hàm rõ ràng, gây khó khăn trong việc xác định và áp dụng sau này. Do vậy, cần quy định rõ hơn định nghĩa mức độ rủi ro bằng các tiêu chí cụ thể; ví dụ: gây chết người là rủi ro cao, gây bị thương là rủi ro trung bình… để dễ hiểu, dễ áp dụng hơn”, đại biểu Nguyễn Quang Huân góp ý.
Cùng bày tỏ băn khoăn về quy định 4 mức rủi ro hệ thống AI tại Dự thảo Luật, đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội - Đồng Ngọc Ba cho rằng, quy định như hiện nay là chưa tương thích với Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa hiện hành (chỉ có ba mức: thấp, trung bình, cao).
Do đó, đại biểu Đồng Ngọc Ba đề nghị, cần rà soát lại để đảm bảo tính thống nhất này.
Tham gia góp ý Dự thảo Luật, cho ý kiến về định nghĩa Hệ thống AI rủi ro cao (Điều 7.2), Phó Tổng thư ký, kiêm Trưởng Ban Pháp chế, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) - Đậu Anh Tuấn cho rằng, định nghĩa hiện đang được quy định trong Dự thảo Luật quá rộng, bất cứ phương tiện hay sản phẩm nào, nếu người dùng lạm dụng, cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe. Nếu chỉ quy định là “có thể gây thiệt hại” thì mức độ chưa đủ để coi là rủi ro cao.
Do đó, ông Đậu Anh Tuấn đề xuất, cần bổ sung thêm cụm từ “gây thiệt hại nghiêm trọng” để giới hạn phạm vi.
“Chỉ khi thiệt hại đạt mức nghiêm trọng thì hệ thống AI mới nên được phân loại vào nhóm rủi ro cao, tương xứng với tổn thất”, ông Đậu Anh Tuấn bày tỏ.
Liên quan đến quy định trách nhiệm pháp lý đối với hệ thống AI có rủi ro cao, tham gia góp ý Dự thảo Luật trước đó, không ít ý kiến cũng bày tỏ, Dự thảo cần làm rõ cơ chế bảo hiểm, giới hạn trách nhiệm và tiêu chí về rủi ro một cách hợp lý và thực thi được. Bên cạnh đó, cần giảm đến mức thấp nhất những rào cản hành chính đối với doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo. Các quy định về yêu cầu đánh giá sự phù hợp, đăng ký, công bố cần rõ ràng, minh bạch và có lộ trình hợp lý, thật sự phục vụ doanh nghiệp.
Được biết, theo Chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, tại phiên họp ngày hôm nay 21/11, Dự án Luật Trí tuệ nhân tạo sẽ được trình Quốc hội tại phiên họp toàn thể.