Vì sao Bitcoin "lao dốc không phanh"?
Đợt lao dốc của Bitcoin đã nhanh chóng lan sang Phố Wall, phơi bày cấu trúc thị trường mong manh khi các giao dịch rủi ro đồng loạt đảo chiều và thanh khoản suy yếu trên nhiều lớp tài sản.
Đợt sụt giảm mạnh của Bitcoin trong tuần qua không chỉ kéo theo biến động lớn trên thị trường tiền mã hóa, mà còn lan sang toàn bộ các lớp tài sản rủi ro của Phố Wall — từ cổ phiếu AI, nhóm tăng trưởng cao đến các tài sản ưa thích của nhà đầu tư nhỏ lẻ.
Sự kiện này, theo giới phân tích, phơi bày mức độ mong manh đáng báo động của chu kỳ thị trường hiện tại.
Bitcoin rơi sâu và vòng xoáy bán kỹ thuật
Bitcoin đã giảm tới 7,6% trong phiên thứ Sáu tuần qua, chạm mức 80.553 USD/BTC và đánh dấu đợt sụt giảm gần 25% chỉ trong tháng 11 — tháng tồi tệ nhất kể từ “mùa đông crypto” năm 2022.
Nguyên nhân ban đầu xuất phát từ các lực bán giao ngay: rút vốn ở những quỹ ETF Bitcoin lớn, ví “ngủ đông” xả hàng, cùng sự thoái lui của các nhóm giao dịch theo đà. Nhưng thị trường quyền chọn mới là nơi các cú đánh kỹ thuật bị phóng đại.
Vùng giá 85.000 USD/BTC — nơi tập trung lượng lớn quyền chọn bán — đã bị xuyên thủng, kích hoạt loạt lệnh bán tháo. Khi thị trường giảm mạnh, nhà đầu tư buộc phải bán thêm Bitcoin, tạo ra vòng xoáy kỹ thuật đẩy giá xuống sâu hơn trong điều kiện thanh khoản suy yếu.
Dữ liệu từ Deribit gợi ý một điểm cân bằng mới ở vùng 80.000 USD/BTC — nơi nhà tạo lập chuyển sang trạng thái mua vào khi giá bitcoin giảm để cân bằng trạng thái. Tuy nhiên, điều này chỉ phát huy tác dụng nếu thị trường không chứng kiến thêm áp lực đóng trạng thái bắt buộc.
Thanh khoản suy yếu là điểm nhấn lớn nhất của đợt điều chỉnh lần này của giá Bitcoin. Khi các ETF Bitcoin — từng là lực cầu thụ động quan trọng — ghi nhận dòng rút mạnh, tầng đệm chống sốc của thị trường gần như biến mất. Trong tình thế đó, ngay cả lực bán vừa phải cũng đủ gây trượt giá nhanh.
Trong khi đó, thị trường giao dịch tương lai — công cụ đòn bẩy phổ biến nhất của nhà đầu tư crypto — chứng kiến đà đóng trạng thái đầu tư hàng loạt. Khi giá Bitcoin giảm, các vị thế mua bị đóng hàng loạt do đòn bẩy cao, tạo ra lực bán cưỡng bức và làm tăng tốc độ giảm giá của thị trường Bitcoin. Điều này thúc đẩy các nhà đầu tư khác bán theo, đẩy giá tiếp tục giảm sâu hơn.
Hiệu ứng lây lan
Điều khiến thị trường tài chính toàn cầu "giật mình" không chỉ là đà rơi của Bitcoin, mà là tốc độ lan truyền của nó. Trong vòng 24 giờ, Nasdaq 100 giảm gần 5% từ đỉnh trong ngày — cú đảo chiều mạnh nhất kể từ tháng 4. Nvidia, dù công bố kết quả kinh doanh vượt kỳ vọng, vẫn bốc hơi gần 400 tỷ USD giá trị vốn hóa thị trường. Chỉ số các cổ phiếu ưa thích của nhà đầu tư nhỏ lẻ do Goldman Sachs theo dõi giảm tới 17% so với đỉnh tháng 10.
Không có tin xấu đáng kể nào từ dữ liệu kinh tế, chính sách hay lợi nhuận doanh nghiệp. Thứ khiến nhà đầu tư lo ngại chính là tính đồng bộ: một làn sóng bán tháo tự phát, rồi một cú bật lại cũng đột ngột không kém.
Nathan Thooft, Giám đốc đầu tư của Manulife Investment Management, nhận định: “Thị trường tiền điện tử đang xuất hiện những vết nứt. Khi định giá ở mức cao và tài sản được định giá theo kỳ vọng hoàn hảo, mọi cú va đập nhỏ đều tạo hiệu ứng quá mức.” Ông đã bắt đầu giảm tỷ trọng cổ phiếu từ hai tuần trước, chuyển danh mục về trung tính.
Dữ liệu của Bloomberg cho thấy tương quan ngắn hạn giữa Bitcoin và Nasdaq 100 đã đạt mức cao nhất từ trước đến nay trong tháng này, củng cố nhận định rằng tiền ảo đang trở thành “chỉ báo rủi ro” siêu nhạy cho thị trường. Ngay cả S&P 500 cũng thể hiện mức đồng điệu đáng chú ý với tài sản số thời gian gần đây.
Theo JPMorgan, điều này có thể phản ánh một tệp nhà đầu tư chung — những người sử dụng đòn bẩy cao, sẵn sàng xoay vòng giữa cổ phiếu công nghệ, meme stocks và crypto. Khi tâm lý chuyển sang risk-off, họ là nhóm đầu tiên rút lui.
Điểm chung của các biến động này là sự giao thoa giữa các yếu tố kỹ thuật (phòng ngừa rủi ro, quỹ biến động tái cân bằng, thuật toán giao dịch) và tâm lý bầy đàn của nhà đầu tư. Trong thị trường đông đúc và thiếu thanh khoản, các chuỗi phản ứng nhỏ rất dễ biến thành làn sóng lớn.
Chỉ số biến động VIX đã tăng lên mức cao nhất kể từ đợt bán tháo tháng 4. Nhu cầu mua hợp đồng phòng hộ rủi ro thị trường tăng vọt.
“Nhà đầu tư giờ nhìn Bitcoin như tài sản đầu cơ để bán tháo khi nỗi sợ gia tăng, thay vì nơi trú ẩn. Điều này củng cố xu hướng rời bỏ các tài sản rủi ro,” Adrian Helfert, CIO của Westwood, bình luận.
Dù thị trường chứng khoán Mỹ hồi phục vào thứ Sáu tuần trước — nhờ bình luận ôn hòa từ Chủ tịch Fed New York John Williams — cảm giác dễ tổn thương vẫn bao trùm. Nasdaq 100 kết thúc tuần giảm khoảng 3%, đánh dấu ba tuần mất điểm liên tiếp. Các dòng tiền bán lẻ vào cổ phiếu đơn lẻ cũng chuyển sang âm.
Sự điều chỉnh đồng loạt từ nhóm tài sản “quá nóng” — crypto, cổ phiếu AI, cổ phiếu tăng trưởng — cho thấy nhà đầu tư đang nghiêm túc đánh giá lại rủi ro trước năm 2026.