Xuất khẩu rau quả: chuyển lợi thế thuế quan thành lợi thế chất lượng

Bất chấp thuế quan, hàng Việt xuất sang Mỹ trong 10 tháng đạt con số cao kỷ lục, vượt kim ngạch cả năm 2024. Trong đó, rau quả là một trong những nhóm ngành hàng có kim ngạch xuất khẩu tăng ấn tượng: 58,5%.

Đà tăng trưởng này, dự báo tiếp tục đươc duy trì trong những tháng cuối năm và năm tiếp theo khi mới đây, Tổng thống Mỹ đã ký sắc lệnh miễn thuế đối ứng với nhiều sản phẩm nông nghiệp xuất khẩu sang Mỹ do lo ngại giá tiêu dùng trong nước gia tăng. Ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng thư ký Hiệp hội rau quả Việt Nam nhận định: Quyết định trên tạo cú hích lớn cho ngành rau quả Việt Nam. Trong đó, ngành hàng được hưởng lợi nhiều nhất là nhóm sản phẩm trái cây tươi nhiệt đới (thanh long, xoài, dứa, chanh leo, bưởi, nhãn) và các sản phẩm chế biến sâu mà thị trường Mỹ chưa thể sản xuất được.

Việc giảm thuế, theo Tổng thư ký Hiệp hội rau quả Việt Nam tác động lên chuỗi cung ứng. Đặc biệt, tạo lợi thế cạnh tranh giá bán lẻ cho sản phẩm của Việt Nam. Hiện một số mặt hàng như thanh long, sầu riêng đông lạnh - những trái cây đặc sản, được thị trường Mỹ đánh giá cao, việc giảm thuế có thể tăng cầu tiêu dùng, thúc đẩy xuất khẩu.

Trong bối cảnh một số mặt hàng đang có xu hướng giảm do yếu tố mùa vụ như dừa, thanh long, sầu riêng… miễn thuế đối ứng gián tiếp có thể tạo dư địa điều chỉnh tăng giá thu mua tại vùng nguyên liệu trong nước, hỗ trợ một phần cho người trồng.

Phân tích thêm về nội dung này, ông Đặng Phúc Nguyên cho biết thêm: những tháng qua thực hiện thuế đối ứng 20% mà ngành rau quả đạt mức tăng 58,5% tại thị trường Mỹ cho thấy doanh nghiệp đã thực hiện khá hiệu quả chiến lược thích ứng linh hoạt. Trong đó, doanh nghiệp chấp nhận chia sẻ chi phí, hi sinh biên lợi nhuận để duy trì giá bán cạnh tranh, hấp dẫn.

Khi Mỹ giảm thuế đối ứng, biên lợi nhuận của doanh nghiệp xuất khẩu dự kiến có thể được cải thiện theo hướng tích cực. Lợi nhuận được cải thiện tạo động lực khuyến khích doanh nghiệp tái đầu tư vào công nghệ chế biến sâu, mã vùng trồng, nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng các rào cản phi thuế quan, duy trì đà tăng trưởng bền vững.

Mặc dù có nhiều lợi thế, song theo đại diện Hiệp hội rau quả Việt Nam, tại thị trường Mỹ, rau quả Việt Nam vẫn phải cạnh tranh gay gắt với các quốc gia khác có lợi thế về nông sản nhiệt đới. Các quốc gia này có thể được Mỹ xem xét hoặc đạt được thoả thuận thuế quan tương tự như Philipin, Indonesia trong ASEAN hoặc một số nước Nam Mỹ.

Khi đó, “cuộc đua” xuất khẩu vào Mỹ trở nên sòng phẳng hơn về giá. Trước đây, một số đối thủ cạnh tranh chịu mức thuế đối ứng thấp hơn so với mức 20% của Việt Nam, thậm chí có quốc gia mức thuế là 0%.

Trong “cuộc đua” này khi yếu tố giá không còn có vai trò quyết định thì hoạt động cạnh tranh chuyển sang các yếu tố phi thuế quan như chất lượng, an toàn thực phẩm, kiểm dịch thực vật, truy xuất nguồn gốc… Bên cạnh đó là cạnh tranh về chuỗi cung ứng, logistic, khả năng giao hàng nhanh, ổn định với chi phí vận chuyển hợp lý hay trình độ chế biến sâu, cung cấp sản phẩm có giá trị cao.

Để duy trì đà tăng trưởng cao, ông Đặng Phúc Nguyên cho rằng, không chỉ dựa vào lợi thế thuế quan mà doanh nghiệp cần chuyển hoá thành lợi thế chất lượng, quản trị hiệu quả những rủi ro đến từ hàng rào phi thuế quan như kiểm dịch thực vật, an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc vốn rất khắt khe. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải tuân thủ nghiêm túc tiêu chuẩn, quy định của nước nhập khẩu để vượt qua các đối thủ.

Hạnh Lê