Khát vọng tuổi trẻ Việt Nam qua những mùa gian khó

Tổ quốc gọi tên – thanh niên là người trả lời đầu tiên

Từ những ngày đầu giành độc lập đến những mùa bão lũ mịt mờ bùn đất hôm nay, sức trẻ Việt Nam vẫn bền bỉ tỏa sáng như một ngọn lửa không chế ngự được, bất chấp mọi biến động của thời gian.

Tinh thần “Đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên” không phải là khẩu hiệu treo trên các pa-nô áp phích. Đó là kết tinh của hàng triệu lựa chọn âm thầm nhưng can đảm, từ những người trẻ đã đặt lợi ích của cộng đồng lên trên an nguy của bản thân. Họ lựa chọn cách sống đẹp – không phải vì được giao nhiệm vụ, mà bởi trong sâu thẳm trái tim họ luôn có tiếng gọi của Tổ quốc linh thiêng.

Ngay trong những ngày bão lũ mới đây, khi nước lũ dâng qua ngực, khi từng điểm dân cư bị chia cắt, khi từng mái nhà chỉ còn nhìn thấy nóc, thanh niên ở khắp mọi miền đã tự nguyện lao vào tâm lũ. Không cần đợi ai gọi, họ đã có mặt. Không ai yêu cầu, nhưng họ hiểu: khi Nhân dân đang gặp nạn, thanh niên không thể đứng ngoài.

Giữa khói lửa chiến tranh – tuổi trẻ Việt Nam viết nên trang sử bằng máu và niềm tin

Lật lại từng trang sử hào hùng của dân tộc, người ta luôn tìm thấy dấu ấn của thanh niên. Đó là dấu chân lội trong bùn đất, là nụ cười giữa sương rừng Trường Sơn, là giọt nước mắt tiễn bạn ngã xuống, là tiếng hát át tiếng bom, là những bức thư gửi lại gia đình không bao giờ nhận được hồi âm.

Theo thống kê của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội trước đây, trong kháng chiến chống Mỹ, 65% lực lượng chiến đấu và phục vụ chiến đấu là thanh niên, hơn 1,4 triệu lượt thanh niên xung phong có mặt tại các trọng điểm hứng bom đạn ác liệt nhất. Trong đó, hơn 10.000 người đã anh dũng hy sinh, tuổi đời trung bình chỉ từ 18 đến 22.

Những người con tuổi hai mươi hóa thành bất tử

Lý Tự Trọng – người thanh niên 17 tuổi đã khảng khái bước lên máy chém và để lại câu nói bất hủ: “Con đường của thanh niên chỉ có thể là con đường cách mạng.” Võ Thị Sáu – cô gái Đất Đỏ mười sáu tuổi đối diện với kẻ thù mà “gót chân không hề run”. Nguyễn Văn Trỗi – người thợ điện trẻ tuổi đã biến giây phút cận kề cái chết thành lời kêu gọi thức tỉnh hàng triệu trái tim. Mười cô gái Ngã ba Đồng Lộc – tất cả đều mười tám, đôi mươi, đã nằm lại trong lòng đất để giữ mạch máu giao thông cho chiến trường miền Nam.

Lương Khánh Thiện, Bế Văn Đàn, Cù Chính Lan, Trần Văn Phương trên đảo Gạc Ma sau này… và hàng ngàn cái tên mà mỗi tên tuổi là một ngọn lửa, mỗi tên tuổi là một người con bất tử của Tổ quốc này. Những con người ấy không bao giờ già đi trong trí nhớ dân tộc, trong hồn thiêng sông núi, bởi họ đã chọn gửi trọn tuổi xuân của mình cho Tổ quốc.

Từ chiến hào đến hòa bình – thanh niên tiếp tục mở đường cho đất nước. Khi tiếng súng chiến tranh đã lui về quá khứ, dải đất hình chữ S bước vào giai đoạn kiến thiết đầy gian nan. Và một lần nữa, thanh niên được gọi tên – không phải để cầm súng, mà để dựng xây một Việt Nam mới.

Những con đường của thanh niên – những nhịp cầu của lòng dân

Trong suốt 40 năm đổi mới, thanh niên đã để lại dấu ấn trong hàng vạn công trình, phần việc cụ thể:

Giai đoạn 2017–2022, các cấp bộ Đoàn đã đăng ký và triển khai hơn 34.000 công trình thanh niên. Hơn 150.000 km đường giao thông nông thôn được mở rộng, bê tông hóa hoặc sửa chữa. 20.000 cầu, cống dân sinh được dựng nên từ mồ hôi, công sức của thanh niên. Hơn 120 triệu cây xanh được trồng trong các chương trình “Vì môi trường xanh”, góp phần tạo nên những lá phổi mới cho đất nước.

Ở mỗi vùng quê, mỗi bản làng, người dân đều có thể chỉ cho bạn một công trình có dấu chân người trẻ: cây cầu treo bắc qua suối lũ của bản Mường Đăng (Điện Biên); tuyến đường bê tông mới mở ở xã Trà Dơn (Nam Trà My); công trình “Điện thắp sáng đường quê” ở miền Tây Nam Bộ.

Những trí thức trẻ đi về phía khó khăn

Tuổi trẻ thời hội nhập không chỉ xung kích bằng sức lực mà còn bằng trí tuệ. Mỗi năm, thanh niên cả nước có hơn 300.000 sáng kiến, đề tài khoa học – kỹ thuật được công nhận và ứng dụng. Hơn 40.000 trí thức trẻ tình nguyện đã được tăng cường về vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo để phát triển nông thôn mới, chuyển giao khoa học kỹ thuật, xây dựng mô hình kinh tế, hướng dẫn đồng bào phát triển sinh kế. Hơn 600.000 thanh niên khởi nghiệp đang tạo nên các doanh nghiệp trẻ, công nghệ cao, góp phần đưa Việt Nam trở thành điểm sáng khởi nghiệp của khu vực.

Tuổi trẻ hôm nay, nếu không gùi hàng vượt núi như cha anh thì cũng đang “mở đường” trên những không gian mới: không gian số, không gian sáng tạo, không gian quốc tế.

Khi thiên tai ập đến – thanh niên luôn là lực lượng ở tuyến đầu

Những ngày mưa lũ kéo dài tại Đắk Lắk, Khánh Hòa, Gia Lai, Lâm Đồng và nhiều tỉnh miền Trung – Tây Nguyên cuối năm 2025, cả nước thêm một lần nhìn thấy hình ảnh quen thuộc nhưng luôn lay động lòng người: những đoàn viên, thanh niên lội giữa dòng nước xiết, tay bồng cụ già, tay dắt trẻ nhỏ, mắt nhìn nhau kiên định giữa tiếng gió rít và nước lũ cuồn cuộn. Ở bất cứ điểm sạt lở, ngập sâu hay vùng dân cư bị cô lập nào, người ta đều thấy trước tiên bóng áo xanh tình nguyện, áo lính biên phòng trẻ, áo đỏ thanh niên chữ thập đỏ.

Không còn là câu chuyện của riêng một địa phương, tinh thần ấy trải dài khắp những nơi gánh chịu thiệt hại nặng nề: từ Buôn Đôn (Đắk Lắk) nơi nước dâng hơn 2 mét chỉ trong vài giờ, đến Ninh Hòa (Khánh Hòa) nơi sông Dinh vượt đỉnh lũ lịch sử; từ những thôn bản ở Krông Ana, Ea Kar, đến các xã ven suối ở Gia Lai – nơi những đoàn thanh niên đã xuyên đêm đi bộ tiếp cận người dân đang bị cô lập nhiều ngày.

Những câu chuyện có thật – ghi lại bằng mồ hôi và lòng dũng cảm

Câu chuyện 1: 150 thanh niên TP.HCM lên đường cứu trợ Khánh Hòa giữa tâm lũ (2025). Ngày 23/11/2025, Thành Đoàn TP.HCM quyết định thành lập đội hình 150 thanh niên tình nguyện, lập tức lên đường hỗ trợ nhân dân Khánh Hòa đang chìm trong lũ nặng. Đây là một trong những đội hình lớn nhất được huy động trong vòng 10 năm gần đây. Chỉ trong 48 giờ, đội hình đã cứu trợ hơn 1.500 phần quà, tiếp cận trực tiếp các điểm dân cư bị ngập sâu ở Ninh Hòa, Vạn Ninh, Diên Khánh.

Câu chuyện 2: Hơn 1.500 đoàn viên Lâm Đồng hỗ trợ người dân dọn dẹp sau lũ lịch sử (2025). Sau trận lũ đặc biệt lớn đầu tháng 11/2025, Tỉnh đoàn Lâm Đồng đã huy động hơn 1.500 đoàn viên, thanh niên xuống các địa bàn bị thiệt hại nặng. Họ dọn bùn, sửa nhà, thu gom rác, hỗ trợ nấu cơm, vận chuyển lương thực – làm việc không quản nắng mưa từ sáng đến tối. Có những xã, nước lũ rút đến đâu, thanh niên có mặt đến đó, giúp dân dựng lại từng mái nhà bị tốc mái.

Câu chuyện 3: Thanh niên Đắk Lắk trắng đêm vào vùng ngập sâu đưa dân ra khỏi khu vực nguy hiểm (2025). Trong đợt lũ lớn ngày 21–22/11/2025, tại huyện Krông Ana (Đắk Lắk), đội thanh niên phản ứng nhanh xã Bình Hòa đã xuyên đêm đi ghe vào từng cụm dân cư, đưa hơn 200 người ra khỏi khu vực nước lũ dâng nhanh. Báo chí ghi lại hình ảnh những thanh niên trẻ mò mẫm trong đêm, tay cầm đèn pin, tay giữ dây kéo ghe, nhiều đoạn phải lội trong dòng nước lạnh đến ngực để dìu từng cụ già sang điểm an toàn.

Những con số biết nói giữa mùa lũ

Theo thống kê sơ bộ của Trung ương Đoàn và Ban Chỉ đạo Quốc gia về phòng chống thiên tai: Hơn 120.000 lượt thanh niên đã trực tiếp tham gia cứu hộ, cứu nạn và hỗ trợ vùng lũ chỉ trong năm 2025. Hơn 5.000 đội hình phản ứng nhanh đã được kích hoạt tại 63 tỉnh, thành phố. Giá trị vật chất thanh niên huy động hỗ trợ đồng bào vùng lũ lên tới xấp xỉ 300 tỷ đồng. Hơn 2 triệu suất ăn, hàng trăm tấn gạo, hơn 10.000 phao cứu sinh, cùng hàng nghìn chăn, áo ấm, thuốc men đã được chuyển đến các địa bàn bị ngập sâu hoặc chia cắt.

Những con số ấy không chỉ cho thấy sức mạnh của tuổi trẻ trong thời khắc khó khăn, mà còn thể hiện chiều sâu văn hóa nhân ái đã trở thành truyền thống của dân tộc Việt Nam.

Những câu chuyện nhỏ – nhưng tạo niềm tin lớn

Đoàn viên Nguyễn Thị Mai (Quảng Ngãi): Ngày 12/11/2023, trong lúc sơ tán người dân tại xã Nghĩa Hòa (huyện Tư Nghĩa), Mai bị tấm tôn cuốn theo gió sượt qua tay, máu chảy nhiều. Nhưng cô băng tạm vết thương rồi quay lại cùng tổ thanh niên chuyển gạo, đưa trẻ nhỏ lên tầng tránh lũ. Cô chỉ nói giản dị: “Lũ lên nhanh quá, dân còn cần mình.”

Nhóm thanh niên huyện Kỳ Sơn (Nghệ An): Trận lũ quét ngày 2/9/2022 tại Mường Xén khiến nhiều hộ dân mắc kẹt. 15 thanh niên địa phương đã tranh thủ từng phút giữa mưa xối xả để buộc dây cứu sinh, lội qua dòng nước siết kéo 12 người ra khỏi căn nhà gỗ sắp bị cuốn trôi.

Em học sinh lớp 11 Nguyễn Quốc Toàn (Quảng Trị): Ngày 29/10/2022, Toàn – học sinh lớp 11 – đã nhảy xuống dòng nước sâu cứu ba người bị lật thuyền tại xã Hải An (huyện Hải Lăng). Em nói: “Lúc đó không nghĩ gì, chỉ thấy họ sắp chìm.”

Những câu chuyện ấy, dù nhỏ bé so với công việc lớn lao mà thanh niên cả nước đang đảm nhận, vẫn làm sáng lên một điều giản dị: lòng tốt của người Việt Nam luôn bắt đầu từ tuổi trẻ. Bất kể thời đại nào, thanh niên Việt Nam vẫn đẹp trong sự dấn thân, trong sự can trường và trong cách họ đặt Nhân dân lên trên bản thân mình.

Từ thế hệ Lý Tự Trọng đến thế hệ phòng tuyến COVID-19, từ thế hệ mười cô gái Đồng Lộc đến thế hệ băng suối cứu dân trong lũ, vẫn là một tinh thần không đổi: khi Tổ quốc khó khăn, thanh niên tiến lên; khi Nhân dân gặp nạn, thanh niên ở lại; khi đất nước cần đổi mới, thanh niên sáng tạo.

Tinh thần ấy là chất keo gắn kết các thế hệ; là nguồn năng lượng vô tận cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; là căn cước chính trị của tuổi trẻ Việt Nam.

Thanh niên – lực lượng xung kích trong thời đại mới

Ngày nay, Việt Nam đứng trước những thách thức mới: cạnh tranh quốc tế gay gắt, biến đổi khí hậu, già hóa dân số, yêu cầu phát triển nhanh và bền vững, nguy cơ tin giả, lừa đảo công nghệ cao, các vấn đề phi truyền thống, thiên tai cực đoan.

Và một lần nữa, thanh niên bước ra tuyến đầu của thời đại mới: Trên trận tuyến chuyển đổi số, thanh niên là nòng cốt. Trên trận tuyến kinh tế xanh – kinh tế tuần hoàn, thanh niên là người khởi xướng. Trên trận tuyến bảo vệ môi trường, thanh niên là người tiên phong. Trên trận tuyến ngoại giao nhân dân, thanh niên là cầu nối đưa Việt Nam ra thế giới. Trên trận tuyến đổi mới sáng tạo, thanh niên là những người đi nhanh nhất. Họ chính là thế hệ của khát vọng 2045 – thế hệ mang trong mình trách nhiệm và sứ mệnh lớn lao mà Đảng và Nhân dân gửi gắm.

Mỗi thời đại cần một thế hệ thanh niên bản lĩnh

Mỗi khi đất nước gặp thử thách, người ta lại hỏi: “Thanh niên đang ở đâu?”

Và câu trả lời chưa bao giờ thay đổi: Thanh niên đang ở nơi khó khăn nhất.

Thanh niên đang ở nơi Nhân dân cần nhất. Thanh niên đang ở nơi Tổ quốc gọi tên”.

Tinh thần ấy là niềm tin, là hy vọng, là sức mạnh giúp dân tộc vượt qua mọi biến cố. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn: “Nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh, một phần lớn là do các thanh niên.”

Ngày hôm nay, khi chúng ta nhìn thấy những người trẻ lao mình vào cứu dân trong lũ, đêm đêm soi đèn sửa cầu, ngày ngày nghiên cứu công nghệ mới, tháng ngày bám bản làng giúp dân phát triển kinh tế… ta càng tin rằng tương lai Việt Nam sẽ sáng hơn, mạnh hơn, bền vững hơn.

Bởi vì, trong mọi hoàn cảnh, thanh niên Việt Nam vẫn giữ trọn bản lĩnh và tâm hồn:

Đâu cần thanh niên có.

Đâu khó có thanh niên./.

(*) TS. Nguyễn Minh Chung, Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Đảng ủy Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương

TS. Nguyễn Minh Chung (*)