Lợi ích toàn diện với điều kiện thu giữ tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu
Đối với tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu là chỗ ở duy nhất hoặc công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất, để đủ điều kiện thu giữ, bên nhận bảo đảm phải trích một khoản tiền cho bên bảo đảm...
Đây là quy định tại Điều 4 của Nghị định 304/2025/NĐ-CP về điều kiện tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu được thu giữ.
Nghị định là khung pháp lý quan trọng đối với ngành ngân hàng và người vay tín dụng trong triển khai cho vay - nhận vay có tài sản bảo đảm và hướng xử lý khi khoản nợ trở thành nợ xấu, tài sản bảo đảm đáp ứng điều kiện cụ thể.
Theo điểm đ, khoản 2, Điều 198a, luật các TCTD số 32/2024/QH15 được sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 96/2025/QH15 vừa được Chính phủ ban hành ngày 25/11/1025. Nghị định quy định cụ thể về điều kiện thu giữ đối với tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu là chỗ ở duy nhất hoặc công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất. Theo đó, đối với tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu là chỗ ở duy nhất hoặc công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất, để đủ điều kiện thu giữ, bên nhận bảo đảm phải trích một khoản tiền cho bên bảo đảm (theo quy định tại Điều 4 của Nghị định).
Ông Nguyễn Đức Lệnh, Phó Giám đốc NHNN Chi nhánh Khu vực 2 nhận định, những quy định này của Nghị định mang lại ý nghĩa toàn diện: vừa đảm bảo ý nghĩa việc thu giữ tài sản bảo đảm nợ vay trong hoạt động tín dụng, đáp ứng yêu cầu thực tiễn khách quan, vừa đảm bảo tính nhân văn và phù hợp với yêu cầu phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Theo đó, ông Nguyễn Đức Lệnh phân tích cụ thể:
Thứ nhất, những quy định của pháp luật về việc thu giữ tài sản đảm bảo nợ vay khi khách hàng không trả được nợ (quy định cụ thể là tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu), sẽ không chỉ tạo điều kiện để TCTD chủ động xử lý và thu hồi nợ, tạo điều kiện luân chuyển vốn và nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng ngân hàng, mà còn nâng cao ý thức trách nhiệm của khách hàng vay vốn và trên hết, người vay vốn sẽ cần phải chủ động và sử dụng vốn vay đúng mục đích, hiệu quả, để mang lại lợi ích kinh tế và trả nợ vay ngân hàng đầy đủ, đúng hạn.
Như vậy, khi luật hóa Nghị quyết 42 về xử lý tài sản đảm bảo để thu hồi nợ và những quy định cụ thể của Nghị định 304 có hiệu lực và được triển khai thực hiện tốt có ý nghĩa và tác động tích cực đến hoạt động xử lý nợ xấu, mở rộng và tăng trưởng tín dụng, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn trong toàn bộ nền kinh tế.
Thứ hai, việc thu giữ tài sản bảo đảm của những khoản nợ xấu, có quy định cụ thể về điều kiện thu giữ đối với tài sản là chỗ ở duy nhất hoặc công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất, mang ý nghĩa nhân văn, nhằm tạo điều kiện hỗ trợ và chia sẻ khó khăn đối với người vay vốn, qua đó góp phần bảo đảm an sinh xã hội. Bên cạnh đó, vẫn đảm bảo hiệu quả và sự điều chỉnh của pháp luật về vấn đề này, đảm bảo phát huy ý nghĩa mục tiêu của việc thu giữ tài sản đảm bảo các khoản nợ xấu, mang lại lợi ích toàn diện.
"Đây là những giá trị cốt lõi và ý nghĩa của Nghị định 304, các TCTD cần quan tâm để làm tốt công tác thông tin truyền thông, tư vấn và hướng dẫn khách hàng vay vốn để nắm bắt và thực hiện.
Việc nắm bắt và hiểu rõ quy định pháp luật về bảo đảm tiền vay, về thu giữ và xử lý tài sản bảo đảm nợ vay để thu hồi nợ có ý nghĩa quan trọng đối với người dân, khách hàng - giúp khách không chỉ chấp hành tốt pháp luật, đưa cơ chế chính sách đi vào thực tiễn cuộc sống có hiệu quả, mà còn phát huy vai trò tín dụng trong nền kinh tế nhờ ý thức, trách nhiệm trong vay và trả nợ vay ngân hàng. Từ đó, vốn vay được sử dụng hiệu quả và vai trò tín dụng trong nền kinh tế được phát huy tối đa", Lãnh đạo NHNN Khu vực 2 cho hay.
Trước đó, lo ngại quy định về quyền thu giữ tài sản bảo đảm có điều kiện sẽ gây khó cho các ngân hàng trong xử lý nợ, nhiều chuyên gia nêu rằng trên thực tế có nhiều tình huống khác nhau về tài sản bảo đảm là chỗ ở duy nhất hoặc công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất. Chẳng hạn khi tài sản bảo đảm của hợp đồng vay trị giá lớn, ngân hàng cho vay nhưng không được quyền thu giữ, vô hình chung bảo vệ cho người có tài sản lớn.
Áp dụng quy định này vào thực tiễn, ông Nguyễn Quốc Hùng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam nhận định, nhìn chung, quan trọng nhất vẫn là tôn trọng nguyên tắc chung là người vay không trả nợ thì chủ nợ có quyền thu giữ và phát mại tài sản.
Theo ông Hùng, việc xác định rõ ràng ranh giới tài sản nào được bảo vệ, tài sản nào phải xử lý, sẽ bảo đảm công bằng cho cả bên vay và bên cho vay.