Kinh tế
Thúc đẩy xuất khẩu qua nền tảng số
Thương mại điện tử xuyên biên giới đang nổi lên như một “con đường tơ lụa kỹ thuật số”, mở ra cơ hội chưa từng có để hàng hóa “made in Vietnam” tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng toàn cầu.
Theo nhận định của bà Lại Việt Anh, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), dư địa phát triển cho lĩnh vực này tại Việt Nam còn vô cùng lớn. Điều này xuất phát từ đặc thù của cộng đồng doanh nghiệp trong nước, nơi mà nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) chiếm đa số. Đây là nhóm có độ linh hoạt cao, “nhạy” với công nghệ và mang trong mình khát vọng vươn lên mạnh mẽ. Thậm chí, nhiều tổ chức quốc tế đã xếp hạng Việt Nam thuộc nhóm dẫn đầu khu vực về kỹ năng ứng dụng thương mại điện tử của khối SMEs.
Tuy nhiên, có một nghịch lý đang tồn tại. Dù chúng ta tự hào nằm trong nhóm các quốc gia xuất khẩu hàng đầu thế giới với những mặt hàng chủ lực như nông sản, dệt may, da giày hay linh kiện điện tử, nhưng tỷ lệ doanh nghiệp thực sự khai thác được kênh xuất khẩu trực tuyến mới chỉ dừng lại ở con số khiêm tốn khoảng 20%. Con số này cho thấy một “khoảng trống” mênh mông của thị trường chưa được lấp đầy. Nếu khai thác tốt, đây sẽ là động lực tăng trưởng mới, giảm bớt sự phụ thuộc vào các kênh phân phối trung gian truyền thống vốn đang ngày càng đắt đỏ.
Thực tế triển khai cho thấy có những điểm nghẽn trên hành trình ra biển lớn của các doanh nghiệp Việt Nam. Theo các chuyên gia, thách thức lớn nhất nằm ở năng lực đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường nhập khẩu. Đây là “gót chân Asin” của phần lớn doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ tại Việt Nam, vốn quen với tư duy sản xuất gia công hoặc tiểu ngạch.
Bên cạnh đó, bài toán chi phí vận hành cũng là một rào cản đáng kể. Từ phí mở gian hàng, chi phí quảng cáo (digital marketing) đến duy trì vận hành đều là những con số khiến các doanh nghiệp nhỏ phải “nâng lên đặt xuống”. Đặc biệt, logistics, khâu được ví như mạch máu của thương mại điện tử, lại đang là điểm nghẽn lớn nhất. Khác với xuất khẩu truyền thống theo container (B2B), xuất khẩu trực tuyến (B2C hoặc B2B2C) thường có giá trị đơn hàng nhỏ, khối lượng thấp nhưng tần suất cao. Điều này khiến chi phí logistics tính trên mỗi đơn vị sản phẩm tăng vọt, ăn mòn lợi nhuận vốn đã mỏng của doanh nghiệp.
Trước bối cảnh đó, Chính phủ đã ban hành một chuỗi công cụ hỗ trợ, mang tính “bệ đỡ” nhằm tiếp sức cho doanh nghiệp. Có thể kể đến Quyết định 645/QĐ-TTg phê duyệt Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử quốc gia, hay Quyết định 1415/QĐ-TTg với mục tiêu cụ thể thúc đẩy 5.000 doanh nghiệp tham gia xuất khẩu qua thương mại điện tử xuyên biên giới. Đáng chú ý nhất là Nghị định 80/2021/NĐ-CP hướng dẫn Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Tuy nhiên, chính sách chỉ là điều kiện cần. Điều kiện đủ nằm ở chính nội lực của doanh nghiệp. Nhìn về tương lai, xuất khẩu qua nền tảng số không còn là một lựa chọn thêm, mà là con đường tất yếu để doanh nghiệp Việt Nam nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu. Cơ hội đang chia đều cho tất cả, nhưng phần thắng sẽ chỉ thuộc về những ai có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, tư duy dài hạn và bản lĩnh vượt qua những thách thức của giai đoạn chuyển mình.