Phân tích - Bình luận
Nhiên liệu xăng quay trở lại: Sự hồi sinh bị thổi phồng?
Xăng dầu - từng được coi là "nạn nhân" đầu tiên của cách mạng xe điện - không những không biến mất mà còn đang chứng kiến sự hồi sinh mạnh mẽ, thách thức mọi dự báo bi quan nhất trong quá khứ.
Nhiên liệu hóa thạch trở lại
Năm 2023, Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) đã dự báo nhu cầu xăng dầu đã đạt đỉnh vào năm 2019 và sau đó sẽ đi vào quỹ đạo suy giảm không thể đảo ngược. Lý thuyết được đưa ra là sự bùng nổ của xe điện sẽ triệt tiêu nhu cầu đối với các dòng xe ngốn nhiên liệu, khiến xăng trở thành thành phần đầu tiên của thị trường dầu mỏ chạm tới điểm cực đại của nhu cầu.
Tuy nhiên, thay vì trở thành bằng chứng cho sự thành công của chuyển đổi năng lượng, xăng lại đang trở thành biểu tượng cho sự bền bỉ của nền kinh tế dựa trên carbon.
Số liệu thực tế tính đến cuối năm 2025 đã giáng một đòn mạnh vào các mô hình dự báo. Nhu cầu xăng toàn cầu không dừng lại ở mức của năm 2019 mà liên tục phá vỡ các kỷ lục. Năm ngoái, thế giới tiêu thụ 27,36 triệu thùng mỗi ngày và con số này đã tăng lên mức kỷ lục mới là 27,62 triệu thùng trong năm nay.
Điều gây ngạc nhiên nhất là cơn khát xăng này không chỉ đến từ các nền kinh tế đang phát triển mà còn hiện hữu ngay tại trung tâm của quá trình chuyển đổi xanh: châu Âu.
Tại các quốc gia như Pháp và Tây Ban Nha, mức tiêu thụ xăng đã chạm tới những cột mốc chưa từng thấy trong hai thập kỷ, khi người tiêu dùng bắt đầu quay lưng với dầu diesel để tìm đến các dòng xe xăng truyền thống hoặc hybrid cắm điện.
Sự trỗi dậy này diễn ra bất chấp một loạt các rào cản đáng kể. Trong suốt giai đoạn 2022-2024, giá xăng duy trì ở mức cao ngất ngưởng, các chính phủ phương Tây đổ hàng tỷ USD vào trợ cấp xe điện, và xu hướng làm việc tại nhà vẫn duy trì một phần sức hút. Thế nhưng, tất cả những lực cản đó vẫn không thể ngăn cản nhu cầu tiêu dùng thực tế, cho thấy một khoảng cách khổng lồ giữa tầm nhìn chính trị và thực tế vận hành của thế giới.
Nguyên nhân chính trị và thực tiễn
Bối cảnh chính trị tại các cường quốc năng lượng đang đổ thêm dầu vào lửa cho sự phục hồi của nhiên liệu xăng. Tại Mỹ, Tổng thống Donald Trump đã bãi bỏ các mục tiêu hiệu suất nhiên liệu khắt khe của chính quyền tiền nhiệm - đạt mức tiêu thụ 50,4 dặm/gallon, tức tương đương khoảng 4,67 lít/100 km - đồng thời loại bỏ các khoản trợ cấp liên bang cho xe điện.
Không chỉ Mỹ, châu Âu cũng đang chứng kiến một sự rạn nứt trong niềm tin xanh. Dưới áp lực kinh tế và chính trị từ Đức và Italia, Ủy ban Châu Âu đã phải từ bỏ lệnh cấm bán xe chạy xăng và dầu dự kiến sau năm 2035 mà không đưa ra một mục tiêu thay thế nào, đánh dấu một bước lùi đáng kể trong tham vọng dẫn đầu thế giới về môi trường. Tại London, việc áp dụng các loại thuế mới đối với xe điện dự kiến vào năm 2028 đang tạo ra một lực cản mới cho thị trường xe điện, khiến dự báo doanh số sụt giảm hàng trăm nghìn chiếc.
Trong bối cảnh đó, các nhà điều hành năng lượng hàng đầu thế giới đang có cái nhìn thực tế hơn bao giờ hết về thị trường dầu mỏ. Patrick Pouyanne, Giám đốc điều hành của TotalEnergies SE, trong một cuộc phỏng vấn hôm 17/12 với Bloomberg đã khẳng định rằng nhu cầu dầu sẽ tiếp tục tăng trưởng và chính điều này sẽ là bệ đỡ vững chắc cho giá dầu trong tương lai.
Ông Pouyanne chia sẻ: "Nhu cầu vẫn tiếp tục tăng. Tôi cũng tin tưởng các nước OPEC trong việc quản lý tình hình sản lượng". Nhận định này cho thấy niềm tin của ngành năng lượng vào việc tiêu thụ dầu thô sẽ không sớm suy giảm như những lời dự báo đầy lạc quan của giới hoạt động môi trường.
Sẽ có sự cân bằng xăng – điện?
Sự lệch pha giữa dự báo và thực tế này đang tạo ra một thị trường năng lượng hỗn loạn. Theo ông Javier Blas, đồng tác giả cuốn sách "The World for Sale: Money, Power and the Traders Who Barter the Earth’s Resources", thế giới đang sống trong một thế kỷ mà doanh số xe điện kỷ lục và mức tiêu thụ xăng kỷ lục có thể diễn ra song song.
Điều này phản ánh một quá trình chuyển đổi năng lượng không theo đường thẳng mà diễn ra chập chờn, đầy những khúc quanh không ngờ tới. Đối với các nhà đầu tư, sự bền bỉ của nhu cầu xăng có nghĩa là các dự báo về "cái chết của dầu mỏ" cần phải được viết lại.
Sự hồi phục của nhu cầu xăng không chỉ dựa trên các thay đổi quy định mà còn nằm ở bản chất của hạ tầng năng lượng toàn cầu. Việc thay thế hoàn toàn xe chạy xăng bằng xe điện là một quá trình đòi hỏi thời gian, nguồn vốn khổng lồ và sự sẵn sàng của mạng lưới điện — những yếu tố vốn đang gặp nhiều thách thức tại nhiều khu vực.
Pouyanne cũng cảnh báo rằng thị trường dầu mỏ có thể chứng kiến một sự phục hồi giá mạnh mẽ trong tương lai vì ngành công nghiệp đang không đầu tư đủ vào các dự án mới do lo ngại về quá trình chuyển đổi năng lượng.
Cuối cùng, dù quá trình điện hóa là tất yếu để đạt được các mục tiêu khí hậu dài hạn, nhưng thực tế của năm 2025 cho thấy xăng vẫn là xương sống của hoạt động di chuyển toàn cầu. Sự sụp đổ của xăng dầu có thể sẽ không đột ngột mà là một quá trình kéo dài hơn nhiều thập kỷ, theo ông Javier Blas.