Chuyên đề

cho hộ kinh doanh đang trở nên rõ ràng và cấp thiết hơn bao giờ hết.

Đây không chỉ là câu chuyện kỹ thuật, mà là một bước chuyển mình về tư duy quản trị thuế.

“Di cư" lên môi trường số

"Chiến dịch 60 ngày cao điểm rà soát, đăng ký thuế" không đơn thuần là một mệnh lệnh hành chính nhằm chuyển đổi phương thức nộp thuế từ khoán sang kê khai. Ở tầng sâu hơn, theo Bộ Tài chính, đây là bước then chốt để hiện đại hóa khu vực kinh tế hộ: chuyển từ cơ chế ấn định sang tự khai - tự nộp, từ quản lý cảm tính sang dữ liệu thực, và từ thủ công sang số hóa toàn diện.

Ngay khi phát động, chiến dịch đã nhận được sự đồng hành mạnh mẽ của cả hệ sinh thái tài chính – công nghệ. Hàng loạt tổ chức tín dụng lớn, như BIDV, Agribank, Vietcombank, Techcombank, VPBank… cùng các đối tác công nghệ và trung gian thanh toán, như VNPT, VNPay, FAST… đã vào cuộc. Không chỉ dừng lại ở các giải pháp hóa đơn điện tử, sự đồng hành này mang đến cơ hội tiếp cận nguồn vốn, ưu đãi dịch vụ và công cụ quản trị tài chính chuyên nghiệp cho các hộ kinh doanh.

Theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP, việc triển khai hóa đơn điện tử và truyền dữ liệu tự động là bắt buộc. Với nhóm đối tượng vốn quen nếp làm ăn "thu chi sổ tay", đây là một cú sốc cả về tâm lý lẫn quy trình. Chính vì vậy, sự đồng hành của các bên là vô cùng cần thiết để tạo ra "bệ đỡ" mềm. Mục tiêu không chỉ là thu thuế, mà là tạo nền tảng để hơn 5 triệu hộ kinh doanh tại Việt Nam minh bạch hóa dòng tiền, đủ chuẩn "đối thoại" sòng phẳng với những khách hàng số trong kỷ nguyên tiêu dùng mới. Đây là bước đệm bắt buộc để mô hình tiểu thương, nhỏ lẻ có cơ hội "lên đời" thành doanh nghiệp thực thụ.

Bước ngoặt tư duy

Nếu chuyển đổi số là điều kiện cần, thì đề xuất mới đây của Bộ Tài chính về việc nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế lên 500 triệu đồng/năm chính là điều kiện đủ - một cuộc "cách mạng" thực sự về tư duy thuế.

Trước đó, con số 200 triệu đồng được xem là sự "sửa sai" cho trượt giá lạm phát. Nhưng với đề xuất 500 triệu đồng (gấp 5 lần mức hiện hành), bài toán kinh tế đã thay đổi hoàn toàn về chất. TS Nguyễn Hoàng Hiệp, Chủ tịch Hội đồng Khoa học Viện IIB phân tích dưới góc nhìn lợi nhuận thực tế: "Với biên lợi nhuận trung bình ngành bán lẻ, dịch vụ ăn uống chỉ khoảng 10-15%, doanh thu 500 triệu đồng đồng nghĩa lợi nhuận ròng chỉ đạt 50-75 triệu đồng/năm (tức 4-6 triệu đồng/tháng). Mức này thậm chí còn thấp hơn thu nhập chịu thuế của người làm công ăn lương sau khi giảm trừ gia cảnh. Nhà nước đã dũng cảm thừa nhận, dưới ngưỡng đó là sinh kế tối thiểu, không phải là thặng dư để đánh thuế".

Việc nâng ngưỡng lên 500 triệu đồng, đồng thời áp dụng cơ chế "ngưỡng được trừ" sẽ giải quyết triệt để tâm lý sợ vượt trần doanh thu, khuyến khích người dân dám mở rộng quy mô kinh doanh mà không nơm nớp lo bị phạt.

Lợi ích kép từ bài toán "90% không nộp thuế"

Theo số liệu đến tháng 10/2025, nếu áp dụng ngưỡng mới, khoảng 2,3 triệu hộ kinh doanh (chiếm 90%) sẽ không phải nộp thuế. Thoạt nghe, đây là một sự thất thu ngân sách lớn. Tuy nhiên, nhìn từ góc độ quản trị vĩ mô, đây lại là một bước đi tối ưu hóa nguồn lực. Cụ thể, cơ quan thuế sẽ được giải phóng khỏi gánh nặng quản lý hàng triệu hộ kinh doanh siêu nhỏ - nơi chi phí tiến hành thu thuế đôi khi còn cao hơn số thuế thu được. Thay vào đó, ngành thuế sẽ rảnh tay để tập trung nguồn lực giám sát nhóm hộ kinh doanh quy mô lớn (doanh thu tiền tỷ), thương mại điện tử và các doanh nghiệp lớn, nơi có thể mang lại nguồn thu trọng yếu.

Hơn nữa, số tiền thuế không thu được từ 90% hộ kinh doanh này không hề mất đi. Các chuyên gia kinh tế chỉ ra rằng, hộ kinh doanh nhỏ có xu hướng tiêu dùng cận biên rất cao. Số tiền được miễn thuế sẽ ngay lập tức quay lại thị trường thông qua chi tiêu đời sống, mua sắm hàng hóa, giáo dục con cái. "Đây là cách nuôi dưỡng nguồn thu bền vững: Để tiền trong túi dân, dân sẽ làm cho tiền đẻ ra tiền. Dòng tiền tiêu dùng đó sẽ chảy về các doanh nghiệp sản xuất, và Nhà nước sẽ thu được thuế (VAT, thuế thu nhập doanh nghiệp) từ chính các mắt xích sản xuất này một cách hiệu quả hơn," ông Hiệp nhận định.

Như vậy, đề xuất và quyết định nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế lên cho thấy một bước chuyển mới về tư duy quản trị thuế, có thể kích thích quyết tâm chuyển đổi mạnh mẽ hơn của hơn 5 triệu hộ kinh doanh cùng hướng về minh bạch môi trường kinh doanh. Chính sách này, nếu được thông qua, sẽ là đòn bẩy quan trọng nâng sức cho khu vực kinh tế tư nhân nhỏ lẻ - “bệ đỡ" kiên cường của nền kinh tế Việt Nam trong bối cảnh đầy biến động.

Lê Mỹ