Phân tích - Bình luận

Các ngân hàng số tại Đông Nam Á có thể đang đối mặt nhiều thách thức, khi lãi suất giảm và rủi ro tín dụng gia tăng. Điều này đang trở thành những rào cản lớn đối với sự phát triển còn non trẻ của ngành ngân hàng số.

Con đường tiến tới khả năng sinh lời vẫn là một hành trình đầy khó khăn đối với nhiều ngân hàng số trong khu vực. Cho đến nay, chưa có ngân hàng số nào tại Singapore hay Malaysia ghi nhận lợi nhuận.

Việc lãi suất giảm càng khiến các ngân hàng số Đông Nam Á rơi vào thế bất lợi, khi các ngân hàng trung ương trong khu vực bất ngờ nới lỏng chính sách tiền tệ trước những bất định của thị trường.

“Các ngân hàng số trên khắp Đông Nam Á có thể sẽ gặp khó khăn trong việc thu hút người gửi tiền nếu không duy trì mức lãi suất tương đối cao,” bà Sarah Jane Mahmud, chuyên gia phân tích cao cấp về ngân hàng Nam và Đông Nam Á tại Bloomberg Intelligence, nhận định.

Tại Malaysia, ngành ngân hàng số từng chứng kiến lãi suất tiền gửi hấp dẫn lên tới 5%/năm, trong khi lãi suất bình quân tại các ngân hàng truyền thống chỉ khoảng 1,2%/năm.

Tuy nhiên, nhà phân tích Desmond Ch’ng của Maybank cho biết trong một báo cáo hồi tháng 9 rằng các sản phẩm hiện nay của các ngân hàng số trong khu vực Đông Nam Á còn khá hạn chế. Trọng tâm vẫn là huy động tiền gửi nhưng việc giữ chân nguồn tiền gửi lại là một thách thức.

Ông lưu ý rằng lượng tiền gửi đang lưu hành tại các ngân hàng số ở Malaysia đã giảm từ 5% đến 17% trong giai đoạn từ tháng 12/2024 đến tháng 6/2025. Tương tự, Singapore cũng đối mặt với thách thức tương tự khi lãi suất đi xuống. GXS Bank đã hạ lãi suất đối với tài khoản tiết kiệm chủ lực xuống còn 1,08%/năm, giảm mạnh so với mức 3,48%/năm khi ra mắt vào tháng 7/2023.

“Khi các ngân hàng trung ương tại tất cả những thị trường chủ chốt tiếp tục cắt giảm lãi suất, khả năng lãi ròng sẽ bị hạn chế, kéo dài thời gian để các ngân hàng số đạt điểm hòa vốn,” ông nói thêm.

Ông Renny Thomas, Giám đốc ngân hàng khu vực châu Á – Thái Bình Dương tại McKinsey, cho rằng dù các ngân hàng số rất giỏi trong việc nhanh chóng thu hút người dùng, đặc biệt trong lĩnh vực thanh toán, nhưng điều này không phải lúc nào cũng chuyển hóa thành báo cáo tài chính hay bảng cân đối kế toán vững mạnh.

Đồng quan điểm, ông Chulayuth Lochotinan, Giám đốc Capco tại Thái Lan, nhận định: “Muốn có lợi nhuận, các ngân hàng số phải triển khai những dịch vụ có biên lợi nhuận cao như cho vay doanh nghiệp siêu nhỏ (micro-SME) hoặc dịch vụ cho thương nhân, đồng thời giảm chi phí thu hút và vận hành.”

Trong khu vực, một số tên tuổi lớn như GXS và MariBank đã cung cấp nhiều sản phẩm cho vay và đầu tư bên cạnh dịch vụ tiền gửi. Tuy nhiên, so với các ngân hàng truyền thống, nguồn thu của ngân hàng số vẫn khá hẹp ngoài hoạt động cho vay.

Ông Anosh Pardiwalla, Giám đốc Oliver Wyman tại Indonesia đánh giá: “Vấn đề của nhiều ngân hàng số là họ có rất ít dư địa để mở rộng nguồn thu ngoài lãi, ngoài những sản phẩm bảo hiểm giá trị nhỏ hay các dịch vụ bán chéo liên quan.”

Ngay cả cho vay cũng không phải là câu chuyện đơn giản. Theo Tiến sĩ Jan Ondrus, Giáo sư hệ thống thông tin tại Trường Kinh doanh Essec chỉ ra, thách thức lớn nhất với các ngân hàng số ở một số quốc gia là xây dựng điểm tín dụng cho những người không có hồ sơ tài chính chính thức, như lao động tự do.

Các tổ chức cho vay số thường tập trung vào doanh nghiệp siêu nhỏ và những nhóm dân cư chưa được phục vụ đầy đủ, những đối tượng có lịch sử tín dụng hạn chế đối với các khoản vay truyền thống. Tuy nhiên, điều kiện kinh tế vĩ mô biến động trong năm 2025 đã làm gia tăng rủi ro tín dụng.

“Có nguy cơ chất lượng tài sản suy giảm, khi thuế quan cao hơn trong khu vực làm suy yếu hoạt động thương mại và bào mòn lợi nhuận của doanh nghiệp nhỏ, trong bối cảnh hàng nhập khẩu giá rẻ từ Trung Quốc gia tăng do chênh lệch thuế,” chuyên gia Mahmud của Bloomberg cảnh báo.

Tại Indonesia, tỷ lệ nợ xấu tiêu dùng đã tăng 25% trong quý III/2025 so với cùng kỳ năm trước, theo báo cáo của Macquarie công bố vào tháng 11.

“Chúng tôi cho rằng hiện không phải là thời điểm thích hợp để mở rộng mạnh mẽ mảng tín dụng cá nhân không có tài sản bảo đảm,” ông Jayden Vantarakis, Trưởng bộ phận nghiên cứu ASEAN của Macquarie nói.

Ở Philippines, chính phủ đang tìm cách gia tăng số lượng ngân hàng số nhằm phục vụ nhóm dân cư chưa được tiếp cận đầy đủ dịch vụ tài chính.

Bà Natalia Goh, Giám đốc điều hành khu vực mảng ngân hàng của MariBank, cho biết khoảng 51% người trưởng thành tại Philippines vẫn chưa được tiếp cận dịch vụ ngân hàng số hoặc chỉ tiếp cận rất hạn chế.

Ngân hàng trung ương Philippines đã mở lại việc tiếp nhận hồ sơ xin cấp phép ngân hàng số vào tháng 1/2025, sau ba năm tạm dừng, với mục tiêu đưa thêm bốn ngân hàng số mới vào thị trường. Tuy nhiên, giai đoạn mở lại này gần như không tạo ra kết quả rõ rệt, và đã đóng lại vào tháng 11 mà hầu như không có thông tin về các ứng viên tiềm năng.

Dù vậy, chuyên gia này vẫn lạc quan về tiềm năng thị trường khi cho rằng Philippines là một trong những thị trường then chốt tại Đông Nam Á, nơi ngân hàng số có nhiều cơ hội hơn nhờ dân số trẻ và am hiểu công nghệ.

Các cơ quan quản lý cũng đang chú ý nhiều hơn tới những khó khăn trong khu vực, đặc biệt là tại Thái Lan, nơi chỉ mới cấp ba giấy phép ngân hàng số vào tháng 6 năm nay.

Chuyên gia Chulayuth đến từ Capco cho biết việc Thái Lan triển khai ngân hàng số chậm hơn đáng kể so với các nước láng giềng, dù số lượng người dùng công nghệ số rất cao.

Ngân hàng trung ương nước này áp dụng những yêu cầu khắt khe, buộc các ngân hàng số phải có sự hậu thuẫn của ngân hàng truyền thống, cùng năng lực công nghệ và quản trị đủ mạnh để bảo vệ người tiêu dùng khỏi gian lận.

Ngay cả những “ông lớn” ngoài khu vực cũng tham gia cuộc chơi. Tập đoàn Internet Hàn Quốc Kakao đã nắm cổ phần tại Superbank (Indonesia) từ năm 2023 và giành quyền tham gia một ngân hàng số tại Thái Lan thông qua liên doanh với Siam Commercial Bank.

Xu hướng hợp nhất giữa các ngân hàng số nhỏ trong khu vực, đặc biệt tại thị trường Indonesia, có thể sẽ ngày càng rõ nét.
Hoạt động mua bán và sáp nhập trong lĩnh vực này nhiều khả năng sẽ gia tăng khi các đối thủ lớn gia nhập thị trường, trong bối cảnh sự trùng lặp sản phẩm làm xói mòn lợi nhuận.

Song song đó, việc tích hợp tệp khách hàng của ngân hàng nhỏ vào hệ sinh thái của nhà đầu tư lớn có thể giúp cải thiện hiệu quả kinh doanh. “Cho vay nhúng đang nổi lên như một nguồn doanh thu đầy hứa hẹn, khi các ngân hàng số tích hợp khoản vay trực tiếp vào trải nghiệm khách hàng như thanh toán mua sắm hay ứng dụng gọi xe,” ông Chulayuth cho biết.

Các ngân hàng số có thể nhắm vào giới lao động tự do và doanh nghiệp siêu nhỏ, những đối tượng thiếu lịch sử tín dụng chính thức nhưng có thể được đánh giá hiệu quả thông qua dữ liệu thay thế.

Cẩm Anh