Kinh tế địa phương

Nhân dịp cuối năm, phóng viên Diễn đàn Doanh nghiệp đã có cuộc trao đổi với ông Vũ Hồng Sơn – Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Điện Biên về chiến lược “khơi thông mạch máu” kinh tế để đưa vùng đất cực Tây Tổ quốc tiến vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Thưa ông, năm 2025 là năm cuối của kế hoạch 5 năm 2021-2025, cũng là thời điểm ngành Công Thương Điện Biên phải đối mặt với nhiều “cơn gió ngược” từ biến động thị trường và thiên tai. Nhìn lại năm 2025, đâu là những điểm sáng khiến ông hài lòng nhất?

Có thể nói, năm 2025 là một năm “lửa thử vàng”. Điểm khiến tôi hài lòng nhất là sự duy trì ổn định và bứt phá của các chỉ số cốt lõi trong bối cảnh khó khăn. Giá trị sản xuất công nghiệp (theo giá so sánh 2010) dự ước đạt 4.641,48 tỷ đồng, tăng tới 20,56% so với năm 2024. Đây là con số tăng trưởng ở mức rất cao so với bình quân chung của khu vực trung du và miền núi phía Bắc.

Đặc biệt, cơ cấu công nghiệp đã có sự dịch chuyển đúng hướng theo mục tiêu hiện đại hóa. Công nghiệp chế biến, chế tạo tăng 23,29%; sản xuất và phân phối điện tăng 17,9%. Những con số này phản ánh năng lực nội tại của nền kinh tế tỉnh đã được nâng lên một tầm cao mới. Chúng ta không còn dựa thuần túy vào khai thác tài nguyên thô mà đã bắt đầu hình thành được các chuỗi giá trị từ chế biến sâu nông - lâm sản và năng lượng tái tạo. Đây chính là tiền đề vững chắc cho giai đoạn 2026-2030.

Ông vừa nhắc đến năng lượng tái tạo như một động lực chính. Tại sao Điện Biên lại lựa chọn đây là “cánh chim đầu đàn” cho sự cất cánh của tỉnh, thưa ông?

Điện Biên sở hữu hệ thống sông ngòi dày đặc với độ dốc lớn, là địa bàn lý tưởng để phát triển thủy điện vừa và nhỏ. Trong năm 2025, việc đưa vào vận hành thêm 3 nhà máy thủy điện (Phi Lĩnh, Mường Mươn, Nậm Núa 2) đã nâng tổng sản lượng điện sản xuất đạt 950 triệu kWh.

Quan điểm của chúng tôi là, năng lượng phải đi trước một bước. Khi chúng ta tự chủ được nguồn năng lượng sạch, không chỉ đóng góp trực tiếp vào ngân sách (thuế tài nguyên, phí dịch vụ môi trường rừng) mà còn tạo ra lợi thế cạnh tranh cực lớn để thu hút các nhà đầu tư vào các cụm công nghiệp. Năng lượng sạch chính là “chứng chỉ xanh” giúp sản phẩm của Điện Biên dễ dàng tiếp cận các thị trường khó tính trong bối cảnh cam kết Net Zero của Chính phủ.

Song song với công nghiệp, lĩnh vực thương mại của tỉnh cũng ghi nhận mức doanh thu ấn tượng trên 28.300 tỷ đồng. Tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng dư địa của thương mại truyền thống đang dần tới hạn. Vậy “khát vọng chuyển đổi số” mà ông đặt ra cho năm 2026 sẽ giải quyết bài toán này như thế nào?

Đúng vậy, thương mại truyền thống vẫn đóng vai trò quan trọng nhưng thương mại điện tử và kinh tế số mới là con đường để bứt phá. Điện Biên có nhiều đặc sản đạt chuẩn OCOP 3-4 sao như cà phê Mường Ảng, gạo Điện Biên, chè Shan Tuyết Tủa Chùa… nhưng lâu nay vẫn loay hoay ở khâu đầu ra do khoảng cách địa lý.

Trong năm 2026, chúng tôi coi hạ tầng số là “hạ tầng mới” tương đương với đường giao thông. Sở sẽ triển khai chương trình hỗ trợ chuyển đổi số toàn diện cho các doanh nghiệp, Hợp tác xã. Mục tiêu là hỗ trợ các chủ thể OCOP phải có mặt trên các sàn thương mại điện tử lớn như Shopee, Lazada và đặc biệt là các sàn quốc tế để hướng tới xuất khẩu trực tuyến. Chúng tôi cũng phối hợp để phổ cập thanh toán không dùng tiền mặt đến tận các chợ vùng cao. Chuyển đổi số sẽ giúp hạt cà phê hay hạt gạo Điện Biên đi thẳng từ tay người nông dân đến bàn ăn của khách hàng toàn cầu một cách nhanh nhất với chi phí thấp nhất.

Hoạt động xuất nhập khẩu qua các cửa khẩu biên giới năm qua có phần trầm lắng do tác động tỷ giá và hạ tầng phía bạn Lào. Ông đánh giá thế nào về triển vọng của khu vực này khi áp dụng công nghệ số vào quản lý biên mậu?

Kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2025 đạt 141,8 triệu USD, hoàn thành kế hoạch trong bối cảnh đồng Kíp mất giá. Năm 2026, mục tiêu là 160 triệu USD. Chúng tôi đang tham mưu xây dựng mô hình “Cửa khẩu thông minh”. Việc áp dụng hải quan số và thanh toán qua biên giới bằng các nền tảng điện tử sẽ giảm tối đa thời gian thông quan.

Điện Biên không chỉ nhìn vào thị trường Bắc Lào, mà phải coi đây là cửa ngõ để hàng hóa Việt Nam tiến sâu vào các nước ASEAN và vùng Tây Nam Trung Quốc thông qua tuyến hành lang kinh tế Đông - Tây. Số hóa sẽ giúp chúng ta kết nối cung - cầu minh bạch, giảm chi phí trung gian cho doanh nghiệp.

Để đạt được những mục tiêu đầy tham vọng cho năm 2026, Sở Công Thương đã xây dựng lộ trình hành động cụ thể nào để không chỉ dừng lại ở các con số trên giấy tờ, thưa ông?

Chúng tôi kiên trì với chiến lược “kiềng ba chân”: Hạ tầng công nghiệp - Năng lượng xanh - Thương mại hiện đại.

Thứ nhất là hạ tầng: Tập trung hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật các Cụm công nghiệp, trọng điểm là Cụm công nghiệp Núa Ngam. Không chỉ dừng lại ở mặt bằng sạch, các Cụm công nghiệp này phải được trang bị hệ thống xử lý nước thải đạt chuẩn và hạ tầng viễn thông tốc độ cao để đón đầu các nhà đầu tư công nghệ cao và chế biến sâu.

Thứ hai là năng lượng: Đẩy nhanh tiến độ các dự án lưới điện truyền tải 220kV và 110kV nối lưới với hệ thống quốc gia. Chúng tôi sẽ kiến nghị Bộ Công Thương sớm phê duyệt bổ sung các dự án điện gió tại các khu vực tiềm năng như Mường Nhé, Tủa Chùa vào kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII. Đây là những nguồn năng lượng có tiềm năng rất lớn chưa được khai phá hết.

Thứ ba là nâng cao năng lực cạnh tranh: Nguồn vốn khuyến công năm 2026 sẽ được tập trung vào việc hỗ trợ doanh nghiệp mua sắm máy móc hiện đại. Chúng ta phải chấm dứt việc xuất khẩu thô. Một cân cà phê bột qua chế biến sâu có giá trị gấp nhiều lần cà phê nhân xanh, đó chính là chìa khóa để tăng trưởng giá trị sản xuất thực tế.

Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp có đối tượng độc giả chính là các nhà đầu tư và doanh nhân. Ông muốn gửi thông điệp gì tới họ về cơ hội tại Điện Biên trong giai đoạn “vươn mình” này?

Điện Biên hôm nay không còn là vùng đất cách trở nhờ sự phát triển của hạ tầng giao thông, đặc biệt là Cảng hàng không Điện Biên và các tuyến cao tốc đang hình thành.

Thông điệp của tỉnh tôi là: “Điện Biên sẵn sàng trải thảm đỏ cho những nhà đầu tư xanh”. Chúng tôi cam kết cải cách hành chính mạnh mẽ, đảm bảo minh bạch thông tin và luôn ở bên cạnh để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp theo tinh thần phục vụ. Ngành Công Thương Điện Biên sẽ là cầu nối để các bạn biến tiềm năng của vùng đất lịch sử này thành lợi nhuận và sự thịnh vượng chung. Trong kỷ nguyên mới, Điện Biên không chỉ là điểm đến du lịch, mà phải là điểm đến của công nghiệp sạch và thương mại hiện đại.

Trân trọng cảm ơn ông!

“

Ngành Công Thương Điện Biên đặt ra các mục tiêu tăng trưởng đột phá cho năm 2026:
Giá trị sản xuất công nghiệp: Phấn đấu tăng trưởng 18,0% so với 2025 (đạt hơn 5.400 tỷ đồng).
Tổng mức bán lẻ hàng hóa & Doanh thu dịch vụ: Dự kiến đạt 31.655,3 tỷ đồng (tăng 11,81%).
Kim ngạch xuất nhập khẩu: Phấn đấu đạt 160 triệu USD (tăng 12,83%).
Điện năng: Nâng tỷ lệ hộ dân có điện lên 96,5%; hoàn thành các dự án trạm biến áp và đường dây 110kV, 220kV theo quy hoạch.
Cải cách hành chính: Duy trì 100% hồ sơ thủ tục hành chính được giải quyết đúng hạn và trước hạn thông qua môi trường điện tử.
Sản phẩm OCOP: Phấn đấu có thêm 10-15 sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu đạt cấp tỉnh và cấp khu vực.

Ông Vũ Hồng Sơn – Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Điện Biên

Nguyễn Minh thực hiện