Ô tô - Xe máy

Hai bộ “nhường” nhau

Từ năm 2022 trở về trước, nhập khẩu xe quà biếu, quà tặng do Bộ Tài chính quản lý. Vào giữa năm 2022, trước những bất thường liên quan đến hoạt động nhập khẩu xe quà biếu, quà tặng, Bộ Tài chính đã ban hành thông tư số 45/2022/TT-BTC (ngày 27/7/2022) sửa đổi, bổ sung một số điều tại Thông tư số 143/2015/TT-BTC, quy định thủ tục hải quan và quản lý xe ô tô, xe gắn máy của các đối tượng, được phép nhập khẩu, tạm nhập khẩu, không nhằm mục đích thương mại.

Thông tư 45/2022/TT-BTC đã bãi bỏ quy định giới hạn mỗi tổ chức, cá nhân, chỉ được nhập 1 xe ô tô và 1 xe gắn máy/năm, do nước ngoài biếu, tặng. Thay vào đó là: "chính sách quản lý xe ô tô, xe gắn máy nhập khẩu, tạm nhập khẩu theo hình thức quà biếu, quà tặng, hàng mẫu, tài sản di chuyển, thực hiện theo quy định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ". Thông tư 45/2022/TT-BTC có hiệu lực từ ngày 10/9/2022. Tuy nhiên, “thực hiện theo quy định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ”, là quy định nào, ở đâu thì không thấy có hướng dẫn.

Thực chất của việc này là Bộ Tài chính từ bỏ quản lý nhập khẩu xe quà biếu, tặng và cho rằng chức năng này thuộc về Bộ Công thương. Ngày 13/9/2022 Tổng cục Hải quan đã ra thông báo kết luận của Tổng cục trưởng, theo đó thống nhất thực hiện theo Thông tư số 45/2022/TT-BTC của Bộ Tài chính. Trong thời gian chưa có hướng dẫn cụ thể về chính sách quản lý nhập khẩu, đối với mặt hàng xe ô tô, xe gắn máy nhập khẩu theo hình thức tài sản di chuyển, hàng mẫu, quà biếu, quà tặng của Bộ Công thương thì cơ quan Hải quan chưa giải quyết thủ tục hải quan.

Đến ngày 19/9/2022, Tổng cục Hải quan đã gửi công văn cho Bộ Công thương, đề nghị sớm ban hành chính sách quản lý xe ô tô, xe gắn máy, nhập khẩu theo hình thức tài sản di chuyển, hàng mẫu, quà biếu, quà tặng, để thực hiện thống nhất.

Bộ Công thương khi đó cho rằng, chỉ thực hiện quản lý Nhà nước về hoạt động thương mại nhằm mục đích sinh lời; không được giao nhiệm vụ quản lý các hoạt động nhập khẩu, tạm nhập khẩu xe ô tô không nhằm mục đích thương mại. Các quy định liên quan đến nhập khẩu ô tô không nhằm mục đích thương mại từ trước đến nay đều do Bộ Tài chính hướng dẫn, hoặc chủ trì trình Thủ tướng Chính phủ.

Khi nhận được công văn của Tổng cục Hải quan “thúc” sớm ban hành chính sách quản lý xe ô tô, xe gắn máy nhập khẩu theo hình thức tài sản di chuyển, hàng mẫu, quà biếu, quà tặng Bộ Công thương khi đó đã có văn bản trả lời: việc Bộ Tài chính đơn phương sửa đổi thông tư 143/2015/TT-BTC, đã tạo ra khoảng trống pháp lý về quản lý xe ô tô, xe gắn máy nhập khẩu theo hình thức tài sản di chuyển, hàng mẫu, quà biếu, quà tặng. Vì vậy đề nghị Tổng cục Hải quan liên hệ với Bộ Tài chính để được hướng dẫn.

Hai bộ cứ “nhường” nhau việc quản lý ô tô, xe gắn máy nhập khẩu theo hình thức tài sản di chuyển, hàng mẫu, quà biếu, quà tặng, không ai chịu nhận. Sau đó, Chính phủ đã giao Bộ Công thương chủ trì, xây dựng chính sách mới về quản lý nhập khẩu, tạm nhập khẩu ô tô theo hình thức quà biếu, quà tặng, tài sản di chuyển.

Khác biệt lớn

Mất thời gian dài rà soát, đánh giá, mới đây Bộ Công thương mới đưa ra dự thảo Quyết định. Theo đó, thay vì cá nhân, tổ chức trực tiếp làm thủ tục nhập khẩu như trước, Bộ Công thương đề xuất việc nhập khẩu xe theo diện này phải thực hiện thông qua doanh nghiệp được cấp Giấy phép kinh doanh nhập khẩu ô tô theo Nghị định 116/2017/NĐ-CP (Quy định điều kiện sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu và kinh doanh dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng ô tô). Người được biếu, tặng xe buộc phải ủy thác cho doanh nghiệp đủ điều kiện đứng ra thực hiện toàn bộ quy trình nhập khẩu.

Góp ý đối với dự thảo, Bộ Tài chính cho rằng, chưa thực sự cần thiết phải ban hành một quyết định riêng để quản lý ô tô nhập khẩu theo diện quà biếu, quà tặng. Hiện nay ô tô nhập khẩu dưới bất kỳ hình thức nào cũng đã phải đáp ứng đầy đủ các quy định về tiêu chuẩn kỹ thuật, an toàn và bảo vệ môi trường; đồng thời thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế như: thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng. Hệ thống quy định pháp luật hiện hành đang vận hành ổn định, không phát sinh vướng mắc lớn, do đó việc ban hành thêm một quyết định riêng có nguy cơ dẫn tới chồng chéo, làm suy giảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Bộ Tài chính không đồng tình với đề xuất buộc xe biếu, tặng phải nhập khẩu thông qua doanh nghiệp được cấp phép theo Nghị định 116. Bởi vừa không cần thiết, vừa thiếu tính thực tiễn. Phương tiện đã được quản lý thông qua hệ thống kiểm tra, thử nghiệm, chứng nhận chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường xe cơ giới nhập khẩu theo quy định của Bộ Xây dựng. Việc quản lý chất lượng không phụ thuộc vào hình thức nhập khẩu, trong khi nghĩa vụ thuế vẫn được thực hiện đầy đủ.

Một lo ngại khác được Bộ Tài chính chỉ ra là nguy cơ thu hẹp quyền hợp pháp của cá nhân, tổ chức. Trên thực tế, ngoài xe biếu, tặng, còn nhiều loại xe nhập khẩu hợp pháp khác như xe ngoại giao được hưởng quyền ưu đãi, miễn trừ; xe của chuyên gia nước ngoài; xe thuộc các chương trình, dự án ODA… Theo Bộ Tài chính, nếu tất cả các trường hợp này đều buộc phải thông qua doanh nghiệp có giấy phép nhập khẩu ô tô theo Nghị định 116 và phải ký hợp đồng ủy thác, quy định có thể phát sinh thêm thủ tục hành chính, làm tăng chi phí và hạn chế quyền của cá nhân, tổ chức theo quy định của Luật Hải quan.

Như vậy là việc xây dựng chính sách quản lý xe quà biếu quà tặng vẫn chưa tìm được “tiếng nói chung”. Khoảng trống pháp lý đã kéo dài hơn 3 năm, chưa rõ khi nào mới kết thúc?

Một số doanh nghiệp cho biết, ô tô quà biếu quà tặng nhập về Việt Nam năm 2022 nhưng cập cảng sau ngày 10/9/2022 đến nay vẫn chưa được giải quyết thủ tục Hải quan gây thiệt hại rất lớn. Thời gian qua đã có ý kiến đề nghị cho tái xuất những xe này nhưng cũng không được.

HẢI LINH