Diễn đàn Doanh nghiệp đã phỏng vấn Bộ trưởng NGUYỄN CHÍ DŨNG về nội dung này. 

Theo Bộ trưởng KHĐT, đây là thời điểm quan trọng, phải cứu nền kinh tế và lo cho sự tồn tại hay phá sản của doanh nghiệp cũng như việc làm của người lao động. Khi tất cả đang dừng lại là lúc Việt Nam có thể chuẩn bị, để khi hết dịch có thể chuyển đổi ngay, đáp ứng năng lực tham gia cuộc chơi mới.

- Xin Bộ trưởng cho biết quan điểm thống nhất của dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về các biện pháp hỗ trợ người dân, doanh nghiệp gặp khó khăn do đại dịch COVID-19?

Lúc dịch bệnh lây lan và bùng phát thì những người nghèo, người yếu thế trong xã hội rất dễ bị tổn thương, rất cần những hỗ trợ của Nhà nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói “Việc gì có lợi cho dân ta phải hết sức làm”, do vậy việc ban hành và tổ chức thực hiện chính sách hỗ trợ cần phải được triển khai ngay vì đời sống người dân và người lao động đang rất khó khăn. Đồng thời phải tính độ trễ của việc ban hành và tổ chức thực hiện các quy định, nhằm bảo đảm tính kịp thời, hiệu quả của chính sách.

  Báo cáo của Chính phủ ghi nhận khoảng 19% doanh nghiệp đã tạm dừng hoạt động sản xuất, thu hẹp quy mô. 98% lao động khu vực du lịch, dịch vụ nghỉ việc, 78% lao động ngành vận tải, giầy da, dệt may bị giảm việc, giãn việc hoặc ngừng việc.

Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo “chống dịch như chống giặc” nên đã là thời chiến thì cần phải tuân thủ kỷ luật thời chiến. Khi dịch bệnh lây lan thì tình người cũng lan tỏa, đó là giải pháp không có trong mọi kế hoạch nhưng luôn phải được thực thi một cách nhanh chóng.

Người xưa có câu “chén cơm cho người nghèo lúc khốn khó quý hơn ngàn lần những luận bàn cao siêu”, “một miếng khi đói bằng một gói khi no” do vậy việc sớm ban hành các chính sách để hỗ trợ người nghèo, người yếu thế, người lao động... như dự thảo Nghị quyết có ý nghĩa vô cùng lớn trong việc bảo đảm an sinh, góp phần giữ vững ổn định xã hội, đồng thời thể hiện cam kết một “Chính phủ hành động” như phương châm nêu tại Nghị quyết 01/2020 của Chính phủ.

Ngoài ra, quan điểm xây dựng chính sách tiếp thu kinh nghiệm quốc tế và phù hợp với định hướng của Chính phủ: Trước tình hình diễn biễn và ảnh hưởng của dịch COVID-19, các quốc gia trên thế giới có cùng hành động là: Ưu tiên cao nhất cho ngăn chặn và dập dịch sớm nhất có thể; Triển khai tất cả các biện pháp để giảm thiểu tối đa tác động của dịch.

Các quốc gia sử dụng tất cả các biện pháp, từ nới lỏng tiền tệ, tài khóa, tăng chi tiêu chính phủ, tới quản lý hành chính... cùng chung đặc điểm là: Thống nhất trong nội bộ rất nhanh và ở cấp cao nhất, như Quốc hội Mỹ, Nghị viện Châu Âu... Quy mô các chính sách hỗ trợ về tài khóa là rất lớn, về tiền tệ thì gần như không có giới hạn. Phương pháp và cách thức hỗ trợ chưa từng có trong tiền lệ. Các chính phủ chấp nhận vượt giới hạn quy định thông thường về kỷ luật quản lý tài chính, ngân sách; Thực hiện các biện pháp hành chính áp dụng như thời chiến…

- Thưa Bộ trưởng, trong bối cảnh hiện nay khi đại dịch COVID– 19 đang ngày một lan rộng, chắc chắn sẽ có những thay đổi trong thương mại toàn cầu. Liệu đây có phải là cơ hội để nền kinh tế Việt Nam thay đổi và bứt lên?

Đúng vậy! Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu suy thoái, sản xuất kinh doanh đình trệ, lao động mất việc làm, chuỗi cung ứng, mạng sản xuất bị đứt gãy…chúng ta cần phải có tư duy cũng như cách tiếp cận mới để thích nghi với tình hình hiện nay.

Trong bối cảnh hiện nay, các cấu trúc kinh tế (sản xuất, thương mại, đầu tư...) và trật tự thế giới sẽ có sự điều chỉnh và thay đổi sâu sắc. Rõ ràng, đây là cơ hội để Việt Nam đẩy nhanh quá trình cơ cấu lại nền kinh tế đang thực hiện lâu nay, bổ sung các ngành nghề, chuỗi cung ứng mới để tăng cường năng lực chống chịu của nền kinh tế trước các cú sốc về dịch bệnh toàn cầu; hoàn thiện thể chế, cơ chế phối hợp tòa cầu và khu vực trong xử lý các cú sốc kiểu COVID-19.

Như vậy, đây sẽ là cơ hội cho Việt Nam nắm lấy để có các quyết sách đúng đắn và kịp thời. Theo đó, phải đẩy nhanh việc cải cách, cơ cấu lại các ngành, lĩnh vực và toàn bộ nền kinh tế, đẩy mạnh đầu tư hạ tầng, nâng cao sức cạnh tranh... nhằm đủ sức tham gia ngay các trật tự mới, cấu trúc mới sau khi hết dịch (dự kiến sẽ diễn ra rất nhanh). Không thể một lần nữa lại đứng ngoài hoặc đi sau, đi theo một cuộc chơi mới, sân chơi mới sắp diễn ra.

Bối cảnh lúc này, an sinh xã hội là vấn đề cấp bách nhất với người dân, tuy nhiên còn những vấn đề khác phải tính đến mà Bộ KH&ĐT đang triển khai, đó là: Xác định những việc cần làm ngay trong thời điểm hiện nay để có những phản ứng chính sách kịp thời. Bên cạnh đó là chủ động xây dựng kịch bản phát triển quốc gia đón đầu sự phục hồi nền kinh tế sau đại dịch.

Tất cả là nhắm tới mục tiêu giảm tối đa ảnh hưởng của dịch lên nền kinh tế, các ngành, lĩnh vực và đời sống nhân dân. Đánh giá và dự báo những xu hướng thay đổi cũng như trật tự trong khu vực và trên thế giới từ tác động của dịch. Chỉnh phủ sẽ tận dụng cơ hội và xu thế mới trong phát triển để chuẩn bị ngay những giải pháp, kịch bản cho phát triển kinh tế nhanh và bền vững của đất nước.

- Đối với nhóm các doanh nghiệp nhỏ, hộ kinh doanh… hiện đang gặp rất nhiều khó khăn, không có khả năng không đủ tài chính trả lương cho công nhân và người lao động. Với nhóm này sẽ có những giải pháp gì hỗ trợ, thưa Bộ trưởng?

Trước hết sẽ tăng cường khả năng tiếp cận nguồn tín dụng (như tín dụng từ các ngân hàng chính sách, gói tín dụng ưu đãi) và khuyến khích người sử dụng lao động chi trả đủ lương theo đúng quy định cho người lao động có hợp đồng ký kết nhưng bị ngừng việc. Việc này giúp doanh nghiệp duy trì lực lượng lao động, sẵn sàng hoạt động bình thường trở lại khi dịch kết thúc, giảm chi phí tuyển dụng, đào tạo lại lao động.

Trường hợp người sử dụng lao động không có khả năng trả lương (kể cả trong trường hợp sau khi được vay ưu đãi nêu trên), khuyến khích họ cam kết hoặc thỏa thuận với người lao động tạm ngừng, tạm hoãn hợp đồng và không hưởng lương, không đuổi việc người lao động. Chính phủ hỗ trợ một phần chi phí cuộc sống cho người lao động, khi có điều kiện, người lao động có thể quay trở lại làm việc ngay. Chính phủ sẽ tập trung hỗ trợ hộ kinh doanh và người lao động phi chính thức có hoàn cảnh khó khăn, bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19 để bảo đảm an sinh cuộc sống. Điều này sẽ góp phần duy trì tổng cung và tổng cầu cho nền kinh tế.

- Xin cảm ơn Bộ trưởng!

TS Lê Duy Bình, Giám đốc điều hành Economica Vietnam:

Cộng đồng doanh nghiệp đang rất mong chờ gói hỗ trợ 250.000 tỉ đồng từ Chính phủ. Đây chính là tổng dư nợ tổng hợp mà các ngân hàng thương mại sẽ hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp dưới hình thức tái cấu trúc lại kỳ hạn khoản vay, giảm lãi, phí… Với hình thức này, sẽ không một đồng nào từ ngân sách hay từ phía NHNN được bơm ra. Nó vẫn là những cái nằm trong cung tiền hiện tại.

Vì vậy thị trường có thể tin rằng gói hỗ trợ này sẽ không gây áp lực mạnh lên lạm phát trong ngắn hạn. Tuy nhiên, thị trường cũng cần quan sát về độ bền của các ngân hàng thương mại, và về quy mô của các khoản vay được tái cấu trúc, về sự suy giảm về lợi nhuận của các ngân hàng, về rủi ro của sự gia tăng nợ khó đòi trong hệ thống ngân hàng trong trung hạn.

Ông Bùi Tuấn Minh, Phó tổng giám đốc Tư vấn thuế, Deloitte Việt Nam:

Chính phủ có thể cân nhắc kéo dài thời gian gia hạn nộp thuế để hỗ trợ về vốn và dòng tiền cho các doanh nghiệp. Theo quy định tại Luật Quản lý thuế, thời hạn gia hạn nộp thuế tối đa là 2 năm. Vì vậy, Chính phủ, có thể trong thẩm quyền của mình, hoặc báo cáo Quốc hội kéo dài thời gian gia hạn (theo dự thảo hiện nay là 5 tháng). Diễn biến của dịch đang rất phức tạp và có thể kéo dài đến hết quý II/2020, vì thế, chỉ gia hạn 5 tháng theo tôi là chưa đủ. Chính phủ có thể cân nhắc kéo dài thời gian gia hạn nộp thuế lên 9 tháng hoặc 1 năm để phù hợp hơn với tình hình. Một số quốc gia trong khu vực như Hàn Quốc cũng đã áp dụng như vậy.