Gian lận xuất xứ hàng hóa có xu hướng gia tăng

Ông Trần Mạnh Cường, Phó Cục trưởng Cục Kiểm tra sau thông quan (Tổng cục Hải quan) cho biết tại buổi họp báo chuyên đề về  “Hoạt động kiểm tra, điều tra phòng chống gian lận xuất xứ hàng Việt Nam xuất khẩu của ngành Hải quan, ngày 6/7.

Tổng cục Hải quan họp báo chuyên đề về “Hoạt động kiểm tra, điều tra phòng chống gian lận xuất xứ hàng Việt Nam xuất khẩu của ngành Hải quan", ngày 6/7. Ảnh: Nguyễn Việt

Với việc chính thức áp đặt bổ sung các mức thuế (bao gồm các sắc thuế: thuế tự vệ, thuế chống bán phá giá và thuế chống trợ cấp xuất khẩu) của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump lên nhiều mặt hàng nhập khẩu của Trung Quốc từ khi chiến tranh thương mại Mỹ - Trung xảy ra.

Mức thuế bổ sung đánh vào hàng hóa Mỹ nhập khẩu từ Trung Quốc từ 7,5 – 285% tùy theo từng mặt hàng dẫn đến sự chênh lệch về thuế giữa hàng hóa từ Việt Nam và hàng hóa từ Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ.

Trong số các ngành hàng của Trung Quốc bị áp đặt bổ sung thuế có nhiều ngành hàng thuộc nhóm ngành hàng Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ có kim ngạch tăng đột biến như đồ điện tử, hàng may mặc, da giày, xe đạp, đồ gỗ nội thất, mặt hàng sắt thép, tấm pin năng lượng mặt trời.

Để ngăn chặn tình trạng gian lận xuất xứ, Thủ Tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 824/QĐ-TTg ngày 04/7/2019 về việc phê duyệt đề án “Tăng cường quản lý nhà nước về chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại và gian lận xuất xứ” và Nghị quyết số 119/NQ-CP ngày 31/12/2019 về việc “về một số biện pháp cấp bách nhằm tăng cường quản lý nhà nước về phòng chống gian lận xuất xứ, chuyển tải hàng hóa bất hợp pháp”.

Linh kiện xe đạp trong vụ việc do Cục KTSTQ và Cục Hải quan Bình Dương phát hiện. (Nguồn ảnh: Tổng cục Hải quan)

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, ngày 27/8/2019 Bộ Tài chính đã ban hành Quyết định số 1662/QĐ-BTC - Kế hoạch triển khai Quyết định 824/QĐ-TTg và Quyết định số 376/QĐ-BTC ngày 20/3/2020 triển khai Nghị quyết số 119/NQ-CP ngày 31/12/2019.

Để triển khai chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Tài chính, ngành Hải quan đã triển khai chuyên đề chống gian lận xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp. Từ kết quả kiểm tra, xác minh thấy nổi lên một số phương thức gian lận phổ biến như: Doanh nghiệp đầu tư dây chuyền sản xuất sơ sài, thực hiện các công đoạn lắp ráp, chế biến giản đơn thuộc các công đoạn sản xuất giản đơn quy định tại Điều 9, Nghị định số 31/2018/NĐ-CP.

Các doanh nghiệp giai đoạn đầu chưa hoàn thành giai đoạn đầu tư lắp ráp dây chuyền máy móc nhưng đã có sản phẩm xuất khẩu (doanh nghiệp thực hiện nhập khẩu dưới dạng bán thành phẩm về chỉ thực hiện lắp ráp giản đơn hoặc nhập khẩu dưới dạng sản phẩm hoàn chỉnh về chỉ thay đổi bao bì, nhãn mác). Các doanh nghiệp đã có dây chuyền máy móc nhưng sản phẩm xuất khẩu không đủ điều kiện đáp ứng tiêu chuẩn xuất xứ Việt Nam theo quy định của pháp luật.

Vẫn theo ông Trần Mạnh Cường, qua công tác kiểm tra sau thông quan đã phát hiện hành vi vi phạm của doanh nghiệp là nhập khẩu đầy đủ các bộ phận, linh kiện của xe đạp, xe đạp điện ở dạng chưa lắp ráp hoặc tháo rời về Việt Nam để lắp ráp thành sản phẩm xe đạp, xe đạp điện hoàn chỉnh. Các bộ phận, linh kiện nhập khẩu không trải qua bất kỳ công đoạn gia công, sản xuất nào khác hoặc chỉ trải qua các công đoạn gia công đơn giản không làm thay đổi bản chất hàng hóa.

Nhà xưởng gần như trống trơn nhưng doanh nghiệp vẫn cho ra lò hàng loạt sản phẩm xe đạp Made in Vietnam, trong vụ việc do Cục KTSTQ và Cục HQBD phát hiện. (Nguồn ảnh: Tổng cục Hải quan)

Như gia công sơn khung, càng, ghi đông, tay lái, in Label cho một số sản phẩm để trở thành sản phẩm hoàn chỉnh và toàn bộ linh kiện trực tiếp chuyển hóa thành sản phẩm xe đạp, xe đạp điện hoàn chỉnh không đủ điều kiện đạt xuất xứ “Việt Nam” theo tiêu chí chuyển đổi mã số (CTC, CTSH) và tiêu chí phần trăm của trị giá (LVC) quy định tại Nghị định số 31/2018/NĐ-CP ngày 08/03/2018 của Chính phủ và Thông tư số 05/2018/TT-BCT ngày 03/04/2018 của Bộ Công thương.

Đối với nhóm mặt hàng gỗ, đồ gỗ nội thất từ gỗ, doanh nghiệp nhập khẩu hoặc mua lại từ hàng nhập khẩu dưới dạng linh kiện rời, đồng bộ hoặc nhập khẩu ở dạng bán thành phẩm về gia công đơn giản khoan lỗ, chà nhám và sơn lắp ghép thành sản phẩm hoàn chỉnh như tủ, giá sách, giường, bàn sofa, bàn trà, bàn cocktail, không đáp ứng tiêu chí xuất xứ Việt Nam theo quy định tại Nghị định số 31/2018/NĐ-CP ngày 08/03/2018 của Chính phủ và Thông tư số 05/2018/TT-BCT ngày 03/04/2018 của Bộ Công thương.