Quy định "cứng" tiền thưởng Tết là rất khó!

Bộ LĐ-TB&XH đang lấy ý kiến đóng góp về dự án sửa đổi Luật Lao động năm 2012. Trong đó, quy định đang được lấy ý kiến là đưa quy định tiền thưởng Tết vào Luật Lao động sửa đổi đang được doanh nghiệp và người lao động đặc biệt quan tâm.

TS Bùi Sỹ Lợi, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội khẳng định: “Các doanh nghiệp không “dại” gì mà không thưởng tết, đó là cái gắn bó giữa doanh nghiệp và người lao động”.

Doanh nghiệp “dại” gì… không thưởng

Theo Điều 103 Bộ luật Lao động năm 2012 quy định tiền thưởng là khoản tiền mà người sử dụng lao động thưởng cho người lao động căn cứ vào kết quả sản xuất kinh doanh hằng năm và mức độ hoàn thành công việc của người lao động.

Trao đổi với DĐDN về việc có nên quy định “cứng”về mức thưởng tết của doanh nghiệp, TS Bùi Sỹ Lợi, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội khẳng định: “Các doanh nghiệp không “dại” gì mà không thưởng tết, đó là cái gắn bó giữa doanh nghiệp và người lao động”.

Ông Lợi đồng thời nhận định, quy định thưởng Tết “cứng” là khá khó. “Phải nghiên cứu vấn đề này để thẩm tra xem nếu được thì quy định ở mức độ nào, nên quy định ở nguyên tắc và cách thức thực hiện thế nào cho phù hợp. Mục tiêu để chủ sử dụng lao động có cơ hội chăm lo vấn đề thưởng và để người lao động có động lực”, ông Bùi Sỹ Lợi nhấn mạnh.

Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội cho biết thêm, hiện nay, tiền thưởng Tết không phải là bắt buộc, chỉ có quy định về nguyên tắc thưởng phần năng suất lao động tăng thêm. Thưởng Tết phụ thuộc vào khả năng doanh nghiệp và đưa vào thỏa ước lao động tập thể. 

“Lâu nay, các doanh nghiệp thường quy định rõ về tiền thưởng đối với phần năng suất lao động tăng thêm. Còn tiền thưởng Tết, thông thường trong các thỏa ước lao động tập thể sẽ quy định nếu doanh nghiệp làm ăn có lãi thì sẽ thưởng để tạo động lực cho người lao động, chứ không quy định cụ thể”, ông Lợi chia sẻ. 

Có cùng quan điểm, TS Phạm Minh Huân, nguyên Thứ trưởng Bộ LĐ-TB-XH cho rằng:"Những doanh nghiệp làm việc nghiêm túc sẽ không dại dột chi trả và đãi ngộ cho người lao động ở mức thấp trong điều kiện sản xuất - kinh doanh có kết quả tốt". 

Phân tích rõ hơn, ông Phạm Minh Huân nhận định: "Bởi nếu làm như trên, doanh nghiệp vô tình sẽ tự làm mất đi nguồn lực quan trọng, ảnh hưởng lâu dài tới kết quả sản xuất kinh doanh".

Tuy rằng chưa có quy định thưởng Tết trong luật nhưng theo giám sát, kiểm tra từ tổ chức công đoàn, thực tế đã có khoảng 90% số doanh nghiệp có thưởng Tết cho người lao động.

Chủ động thương lượng

Mặt khác, ông Phạm Minh Huân cũng cho rằng, quan hệ lao động hiện nay có tính ngang bằng giữa người sử dụng lao động và người lao động. Người lao động hiện nay có nhiều sự lựa chọn công việc và nơi làm việc nào hấp dẫn và hợp với năng lực.

Do đó, các chuyên gia đều cho rằng mục tiêu phải hướng tới là sự thoả thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động. “Nội dung về tiền thưởng Tết hoàn toàn phụ thuộc vào thương lượng giữa chủ sử dụng lao động và người lao động”, ông Lợi chia sẻ.

Trước dự thảo quy định này, nhiều doanh nghiệp cũng đã bày tỏ không đồng tình bởi tiền thưởng là khoản tiền mà người sử dụng lao động thưởng cho người lao động căn cứ vào kết quả sản xuất kinh doanh hằng năm và mức độ hoàn thành công việc của người lao động.

“Doanh nghiệp làm ăn phát đạt sẽ thưởng nhiều và ngược lại sẽ thưởng ít hơn. Có những doanh nghiệp làm ăn thua lỗ, không thể có thưởng tết hoặc thưởng ít, thậm chí thưởng tết bằng sản phẩm... vì vậy, doanh nghiệp cho rằng nếu đưa vào Luật sửa đổi lần này sẽ quá cứng nhắc, gây khó cho doanh nghiệp”, một đại diện doanh nghiệp chia sẻ. 

TS Phạm Minh Huân, nguyên Thứ trưởng Bộ LĐ-TB-XH, nhấn mạnh: "Quy định cứng thưởng Tết là rất khó và phải đánh giá tác động từ nhiều phía". 

Chia sẻ kinh nghiệm cá nhân khi tham gia xây dựng dự thảo Bộ Luật Lao động năm 2012, ông Phạm Minh Huân cho biết, trước năm 2012, Luật Lao động năm 1994 đã có quy định "người sử dụng lao động có trách nhiệm trích từ lợi nhuận hàng năm để thưởng cho người lao động đã làm việc tại doanh nghiệp từ một năm trở lên …

Đồng thời, quy định về tiền thưởng được ghi là: "Tiền thưởng là khoản tiền mà người sử dụng lao động thưởng cho người lao động căn cứ vào kết quả sản xuất kinh doanh hằng năm và mức độ hoàn thành công việc của người lao động…".

Như vậy, quan điểm về tiền thưởng hiện rõ hơn tính khuyến khích, được hình thành từ thỏa thuận giữa hai bên. 

Lấy dẫn chứng vấn đê này, ông Phạm Minh Huân cho biết thêm: "Việc chi trả thưởng Tết của DN nhà nước thì có mức khung nhất định, dựa vào quỹ phúc lợi, khen thưởng không quá 3 tháng lương".

Trong khi đó, mức chi thưởng cuối năm của doanh nghiệp tư nhân và FDI thường không cố định. Nhưng nhiều năm qua, mức thưởng Tết của doanh nghiệp FDI vẫn thường đứng đầu trong bảng khảo sát của Bộ LĐ-TB-XH. Tất nhiên, mức thưởng cao chỉ dành cho một số cá nhân có đóng góp cao trong doanh nghiệp. Vậy, việc để doanh nghiệp tự quyết việc chi thưởng Tết sẽ có ảnh hưởng tới chất lượng nhân lực và tạo động lực cho người lao động, đồng thời phù hợp với tình hình “sức khỏe” của mỗi doanh nghiệp.