Sửa Luật Sở hữu trí tuệ như thế nào?

>> Quy định xử lý hành vi vi phạm về sở hữu trí tuệ còn chưa phù hợp

Dẫn câu chuyện thực tiễn từ gạo ST25, bà Nguyễn Thị Hoàng Hạnh, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu, đào tạo và hỗ trợ, tư vấn (Cục Sở hữu trí tuệ - Bộ Khoa học và Công nghệ) cho rằng việc hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới thông qua các FTA đã thúc đẩy xu hướng chuyển đổi số diễn ra sâu rộng tại Việt Nam và trên toàn thế giới.

Mức xử phát chưa đủ răn đe

Điều đó giúp hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp có những cơ hội nhưng cùng với đó là những thách thức. Trong đó, sở hữu trí tuệ chính là công cụ giúp doanh nghiệp duy trì phát triển bền vững.

Tuy nhiên, Báo cáo “Cải cách kinh tế nhằm bảo hộ sở hữu trí tuệ hiệu quả trong bối cảnh hội nhập kinh tế và chuyển đổi số ở Việt Nam” được Viện nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương công bố cũng cho thấy thực trạng thi hành Luật Sở hữu trí tuệ phần nào cho thấy sự quan tâm chưa đúng mức của khối doanh nghiệp, các trường đại học và viện nghiên cứu đối với lĩnh vực này.

Việc xử lý các tranh chấp phát sinh đối với quyền sở hữu trí tuệ chủ yếu ở hàng nhái, hàng giả về nhãn hiệu hoặc vi phạm kiểu dáng công nghiệp. “Nhưng số tiền xử phạt hành chính cũng tương đối thấp và chưa thực sự đủ sức răn đe các đối tượng vi phạm Luật Sở hữu trí tuệ”, báo cáo nhận định.

Vì những lý lẽ trên, theo bà Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng Viện nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương nhấn mạnh rằng thời gian tới việc sửa đổi, bổ sung pháp luật về sở hữu trí tuệ không chỉ có ý nghĩa đối với hội nhập quốc tế mà còn đối với công cuộc chuyển đổi số của đất nước. Nền kinh tế số đòi hỏi Nhà nước phải có các biện pháp bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, đặc biệt đối với các sản phẩm hàng hóa được mua bán qua kênh thương mại điện tử, các sản phẩm kỹ thuật số khi mà chúng dễ bị sao chép và phát tán trên internet.

“Mặc dù mới hình thành từ năm 2020, các hiệp định hợp tác về kinh tế số đã nhận được rất nhiều sự chú ý từ các quốc gia. Dù chưa tham gia các hiệp định hợp tác về kinh tế số,Việt Nam cũng cần suy nghĩ đến việc sửa Luật Sở hữu trí tuệ theo hướng “đón đầu” xu hướng hợp tác quốc tế này để chủ động có những chuẩn bị cần thiết”, bà Minh lưu ý.

>>Dự án Luật Sở hữu trí tuệ (sửa đổi): Mức độ cụ thể chưa cao, cần rà soát, nghiên cứu kỹ hơn

>>Băn khoăn một số quy định trong dự thảo Luật Sở hữu trí tuệ (sửa đổi)

Song song với đó, nữ Viện trưởng Viện CIEM cho rằng Việt Nam cần lưu tâm đến bảo vệ cân bằng lợi ích giữa chủ quyền sở hữu trí tuệ và lợi ích xã hội, tạo lập môi trường cạnh tranh lành mạnh, phù hợp với thực tiễn của một nền kinh tế đang phát triển.

Bốn khuyến nghị chính sách

Theo đó, Báo cáo đưa ra bốn nhóm kiến nghị chính sách sửa đổi, bổ sung Luật Sở hữu trí tuệ để Việt Nam có thể hội nhập và chuyển đổi số thành công trong thời gian tới. 

Thứ nhất, cách tiếp cận đối với việc sửa đổi, bổ sung Luật sở hữu trí tuệ cần hướng tới nội luật hóa sớm hơn và cao hơn so với các cam kết quốc tế để tạo động lực cho doanh nghiệp và thích ứng với môi trường chuyển đổi số.

Thứ hai, cần nâng cao năng lực và ý thức bảo hộ sở hữu trí tuệ cho các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân (đặc biệt là ở nước ngoài).

Thứ ba, cần vận dụng cơ chế giải quyết tranh chấp trực tuyến trong việc xử lý dân sự các tranh chấp liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ để giảm chi phí cho doanh nghiệp và cá nhân.

Thứ tư, cần đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính trong quản lý sở hữu trí tuệ. Cần tính đến khả năng hợp nhất một số cơ quan quản lý sở hữu trí tuệ, chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan.