Sửa luật thuế thu nhập cá nhân: Đừng để dân mòn mỏi chờ

TS NGUYỄN HOÀNG HIỆP - Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu Tin học và Kinh tế Ứng dụng• 07/06/2024 03:05

Nguyên tắc sửa Luật Thuế TNCN là các nội dung sửa đổi, bổ sung phải đảm bảo phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của Việt Nam cũng như thông lệ quốc tế và tính thống nhất của hệ thống thuế.

>>>Sửa luật thuế thu nhập cá nhân: Hài hòa lợi ích, khuyến khích đối tượng thu

Theo nguyên tắc này, quy định của Luật Thuế TNCN đã không còn phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội hiện tại.

Đơn cử, tại 2021 khi lạm phát thấp, nhưng giá bán lẻ xăng dầu Việt Nam đã có 16 lần tăng giá, cao gấp 3 lần so với số lần điều chỉnh giảm giá. Kết thúc năm 2021, giá bán lẻ xăng dầu đã tăng 41% so với cuối năm 2020, có thời điểm đã giá bán lẻ xăng dầu đạt mức cao kỷ lục trong hơn 7 năm qua. Xăng dầu là năng lượng đầu vào của cả sản xuất, kinh doanh lẫn sinh hoạt gia đình. Giá xăng tăng thì tất yếu giá vận chuyển tăng, giá hàng hóa thực phẩm, cụ thể thiết yếu nhất là lúa gạo, đều tăng. Đến nay, giá xăng dầu vẫn đang neo ở vùng cao, tuy không phải đỉnh như 2021.

Sửa luật thuế TNCN càng sớm càng có lợi

Sửa luật thuế TNCN càng sớm càng có lợi. Ảnh minh họa

Giá điện cũng là một ví dụ khác chi phối giá cả từ cốc cà phê, từ mớ rau đến học phí, viện phí,… Năm 2024, ngành điện đã tăng biểu giá đáng kể và ai trong mỗi chúng ta cũng đều đang phải trả chi phí trực tiếp của hóa đơn điện cao hơn; đồng thời gánh thêm chi phí gián tiếp trong mỗi hóa đơn chi tiêu, tiêu dùng khác.

Có thể nói, CPI thấp, tiền đồng trượt giá trong biên độ nhưng lạm phát thu nhỏ trong mỗi tô phở, cốc cà phê đều cao, sức mua ngang giá hàng hóa suy giảm thấy rõ. Do đó, quan điểm căn cứ chỉ khi CPI tăng 20% mới sửa luật là chưa sát gần, chưa nghiêng xuống để lắng nghe hơi thở đời sống, lắng nghe người dân. Việc điều chỉnh Luật, đặc biệt nâng mức giảm trừ gia cảnh người nộp thuế, người phụ thuộc vì vậy vô cùng cần thiết. Các nhà soạn luật cần xem xét thay đổi cách tính, phân biệt khoảng cách giữa thu nhập cao và thấp, từ đó gia tăng mức giảm trừ gia cảnh cho đối tượng thu nhập thấp để hỗ trợ đời sống, tránh làm gia tăng khoảng cách giàu nghèo trong nước.

Bên cạnh đó, không chỉ phân biệt giữa thu nhập, cách tính thuế còn cần phân biệt giữa các ngành nghề kinh doanh, tính đến các yếu tố như môi trường độc hại khác với môi trường văn phòng để thêm tiêu chí tính thuế TNCN.

TS Nguyễn Hoàng Hiệp

Việc sửa đổi bổ sung Luật Thuế TNCN Luật Thuế TNCN, mặt khác, theo tôi có ý nghĩa lớn đối với kích thích phục hồi kinh tế. Hiện theo chủ trương Quốc hội, Chính phủ đang áp dụng hàng loạt chính sách hỗ trợ doanh nghiệp người dân từ thuế, phí, trong đó đáng kể là giảm 2% thuế VAT để kích thích tiêu dùng nội địa - một động lực của tăng trưởng. “Song kiếm hợp bích” sẽ là tăng lương cơ sở từ 1/7.

Tăng lương thì tăng khoản nộp thuế thuế TNCN. Trong khi đó, quy luật kinh tế cho thấy nâng lương sẽ tác động đến chỉ số CPI. Quản lí điều hành giá sẽ chỉ kiểm soát được 1 phần và phần “lạm phát thu nhỏ” vẫn sẽ không được tính toán đầy đủ trong rổ này, nhưng lại hiện hữu thực tiễn theo mặt bằng mới.

Thời gian vừa qua, chính sách tiền tệ - tài khóa nới lỏng nhằm hỗ trợ nền kinh tế được duy trì, trong đó có việc đề xuất duy trì thêm 01 thời gian nữa chính sách giảm thuế VAT từ 10% xuống 8%. Điều này là đúng, trúng nhưng chưa đủ, bởi cần có thêm chính sách hoà đồng, nhất quán, cộng hưởng, đó phải là chính sách thuế TNCN. Cụ thể, phải điều chỉnh các mức trần đóng thuế và/hoặc các mức thuế suất TTNCN cùng với tăng mức trần được hưởng của người phụ thuộc. Thực hiện sớm, đồng bộ, nếu có thể thì ngay trong năm nay, sẽ kích thích cầu tiêu dùng của cá nhân, các hộ đình,... một cách mạnh mẽ vì trong khi thu nhập có xu hướng cải thiện ít nhiều thì việc điều chỉnh chính sách thuế TNCN như nói trên sẽ làm cho ngân sách thu nhập khả dụng sẽ tăng lên đáng kể so với trước đây, tác động tích cực tất yếu là cầu tiêu dùng của gia đình và cá nhân trong hiện tại và cả tương lại vài năm sẽ tăng lên ngay và nhanh chóng.

Vì vậy, nhìn ngắn hay dài hạn, sửa Luật Thuế TNCN càng sớm, càng có lợi ích cho nền kinh tế trong mục tiêu đảm bảo hài hòa các bên.