Gửi bình luận
Việc Chính phủ đã ban hành các cơ chế mới nhằm tháo gỡ vướng mắc pháp lý, sẽ thúc đẩy các dự án năng lượng tái tạo phát triển.
Phát triển năng lượng tái tạo là chiến lược ưu tiên để Việt Nam đảm bảo an ninh năng lượng, giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và ứng phó biến đổi khí hậu. Các giải pháp trọng tâm bao gồm đầu tư vào điện mặt trời, điện gió, điện sinh khối, hoàn thiện cơ chế chính sách khuyến khích, thu hút đầu tư; phát triển hạ tầng lưới điện thông minh và hệ thống lưu trữ năng lượng.
Trong Quy hoạch phát triển điện lực Quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn 2045 (Quy hoạch điện VIII) đã đề ra mục tiêu cụ thể, tỷ trọng năng lượng tái tạo trong tổng công suất điện dự kiến tăng từ 27% năm 2021 lên 29% trong năm 2025 và 40% vào năm 2045. Việt Nam đã cam kết đưa mức phát thải ròng về “0” vào năm 2050, giảm 30% tổng phát thải khí metan vào năm 2030. Để thực hiện được mục tiêu này, không còn con đường nào khác là phải thay thế điện than bằng các nguồn điện tái tạo (điện gió, điện mặt trời...).
Trung tâm Phân tích Công ty Chứng khoán Dầu Khí (PSI) cho biết, Theo Quy hoạch điện VIII điều chỉnh (QHĐ8 ĐC), công suất năng lượng tái tạo tăng 166% so với kế hoạch cũ, nâng tỷ trọng công suất lắp đặt nhóm này lên mức 44% tổng công suất toàn hệ thống. Để hiện thực hoá mục tiêu trên, Chính phủ đã ban hành các cơ chế mới nhằm tháo gỡ vướng mắc pháp lý, thúc đẩy các dự án năng lượng tái tạo phát triển, song các chính sách mới ban hành cần thời gian để thẩm thấu và phát huy hiệu quả, cụ thể:
Thứ nhất, hoàn thiện Cơ chế đấu thầu mở ra chu kỳ tăng trưởng mới. Ngành điện Việt Nam đang trong quá trình chuyển đổi từ cơ chế hỗ trợ giá (FIT) sang đấu thầu với nhóm năng lượng tái tạo. Mục tiêu là tăng tính cạnh tranh, minh bạch và hiệu quả. Với cơ chế này, các nhà đầu tư có năng lực và kinh nghiệm sẽ được hưởng lợi.
Thứ hai, khung giá phát điện mới, tạo cơ sở quan trọng cho đàm phán hợp đồng mua bán điện. Khung giá phát điện mới được thiết kế đa dạng hơn khi phân vùng theo điều kiện đầu tư và vận hành, với mức trần cao nhất tại miền Bắc, sau đó đến miền Nam và miền Trung. Tuy nhiên, tính hấp dẫn vẫn còn hạn chế: giá điện mặt trời trong hầu hết trường hợp thấp hơn khung chuyển tiếp, trong khi giá điện gió trên đất liền và gần bờ tăng 9 - 23% so với khung chuyển tiếp nhưng vẫn thấp hơn 6 - 11% so với giá FIT2. Điểm nhấn là lần đầu tiên khung giá riêng cho điện gió ngoài khơi được ban hành, với mức trần gần 4.000 đồng/kWh.
Mặc dù khung giá mới chưa đủ hấp dẫn đặc biệt đối với điện mặt trời, nhưng về tổng thể cơ chế này đã tháo gỡ nút thắt pháp lý, mở lối cho loạt dự án từng đình trệ do không kịp hưởng giá FIT. Cùng với đó, chi phí đầu tư các dự án năng lượng tái tạo theo Cơ quan Năng lượng Tái tạo Quốc tế (IRENA) có xu hướng giảm nhanh qua từng năm, góp phần cải thiện hiệu quả tài chính và củng cố tính khả thi cho các dự án mới.
Thứ ba, khung pháp lý chính thức cho Cơ chế mua bán điện trực tiếp giữa đơn vị phát điện năng lượng tái tạo và khách hàng sử dụng điện lớn (DPPA). Ngày 03/03/2025, Chính phủ ban hành Nghị định 57/2025/NĐ-CP thiết lập khung pháp lý chính thức cho các Hợp đồng mua bán điện trực tiếp theo Luật Điện lực 2024. Nghị định trên thay thế cơ chế thí điểm trước đây được quy định tại Nghị định 80/2024/NĐ-CP và định hướng một lộ trình điều tiết rõ ràng hơn cho các đơn vị phát điện năng lượng tái tạo và khách hàng sử dụng điện lớn, thông qua lưới điện kết nối riêng hoặc qua lưới điện quốc gia.
Những điểm mới nổi bật của Nghị định 57/2025/NĐ-CP bao gồm: Bổ sung thêm nguồn điện sinh khối vào cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA); Điều kiện về công suất và sản lượng đối với khách hàng sử dụng điện lớn sẽ do Bộ Công thương quy định linh hoạt theo từng giai đoạn, thay vì cố định như trước; Giá điện qua lưới riêng do các bên tự thỏa thuận, không vượt trần khung giá phát điện; Điện mặt trời mái nhà được bán dư lên lưới tối đa 20% sản lượng thực phát theo giá quy định.
“Các cơ chế bản lề bao gồm: Quy hoạch điện VIII điều chỉnh và Luật Điện lực 2024 sửa đổi chính thức được ban hành, tạo tiền đề cho quá trình cải cách toàn diện hệ thống pháp luật ngành điện, mở ra kỷ nguyên tăng trưởng và tự doa hóa mới”, PSI đánh giá.
