Gửi bình luận
Thí điểm 5 sàn tài sản số mở ra bước ngoặt minh bạch hóa thị trường, song cũng đặt ra thách thức lớn về nhân lực, giám sát và chuẩn quốc tế
Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết 05/2025/NQ-CP về thí điểm thị trường tài sản số, đánh dấu bước đi quan trọng đưa Việt Nam chính thức bước vào giai đoạn thử nghiệm trong vòng 5 năm. Theo đó, tối đa 5 sàn giao dịch tài sản số sẽ được cấp phép hoạt động, với điều kiện doanh nghiệp phải có vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỷ đồng, đồng thời có sự tham gia của ít nhất hai tổ chức lớn thuộc lĩnh vực ngân hàng, bảo hiểm, công nghệ…
Theo ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam, sự ra đời của Nghị quyết 05 là bước đi lịch sử khi cơ quan quản lý nhà nước bắt đầu “đưa thị trường từ ngầm ra sáng”. Việt Nam vốn nằm trong nhóm quốc gia có tỷ lệ sở hữu và giao dịch tài sản mã hóa cao trên thế giới, song phần lớn diễn ra ngoài tầm kiểm soát chính thức.
Việc lựa chọn tối đa 5 tổ chức cung cấp dịch vụ không chỉ tạo cơ hội thu hút vốn, mở rộng kênh đầu tư, mà còn biến các doanh nghiệp tiên phong thành đối tác đồng hành cùng Nhà nước trong quá trình xây dựng chính sách. Có thể nói 5 sàn thí điểm giao dịch tài sản mã hóa là phép thử để bước vào kỷ nguyên blockchain của Việt Nam.
Tuy nhiên, ông Trung cũng lưu ý rằng, trong giai đoạn thí điểm, sẽ còn nhiều thách thức. Thách thức đầu tiên chính là hiệu quả vận hành của các đơn vị tiên phong. Các sàn không chỉ phải thúc đẩy thị trường phát triển, mà còn phải phối hợp cùng Nhà nước hoàn thiện khung chính sách, cân bằng lợi ích các bên tham gia. Đảm bảo bền vững theo tiêu chuẩn quốc tế của sàn giao dịch tập trung (CEX) sẽ là thử thách lớn nhất.
Bên cạnh đó là thách thức nhân sự. Nhân sự chất lượng cao trong lĩnh vực này cũng thiếu hụt, từ cơ quan quản lý đến doanh nghiệp vận hành. Đặc biệt, đội ngũ được đào tạo bài bản và sở hữu các chứng chỉ quốc tế như ACAMS về phòng chống rửa tiền gần như chưa nhiều.
“Vì vậy, cần một lộ trình đào tạo, truyền thông và nâng cao nhận thức cho cả cơ quan quản lý, doanh nghiệp lẫn cộng đồng nhà đầu tư”, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam nhấn mạnh.
Chia sẻ về vấn đề này, TS Phan Phương Nam, Phó trưởng Khoa Luật Thương Mại, Trường Đại học Luật TPHCM cho rằng, Việt Nam cần có một cách tiếp cận đa chiều và thận trọng để cân bằng giữa phát triển, tuân thủ và giám sát khi cấp phép khoảng 5 sàn giao dịch tài sản số thí điểm. Đây được xem là bài toán không đơn giản khi đòi hỏi cần sự kết hợp hài hòa giữa việc tạo sân chơi cho doanh nghiệp và đảm bảo an toàn cho toàn hệ thống.
Theo ông, yếu tố đầu tiên là phải duy trì sự cạnh tranh lành mạnh. Việc giới hạn ở 5 sàn thí điểm giúp kiểm soát chất lượng ban đầu song việc lựa chọn cần đa dạng từ ngân hàng, công ty chứng khoán đến doanh nghiệp công nghệ để tránh độc quyền. Song song đó là khuyến khích đổi mới dịch vụ và minh bạch trong lựa chọn, đánh giá.
Thứ hai, cần tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế. Theo đó, Việt Nam cần tính toán việc cho phép các sàn trong nước kết nối quốc tế để tăng thanh khoản, song phải kiểm soát tuân thủ nghiêm ngặt nhằm tránh rủi ro xuyên biên giới. Điều này đòi hỏi áp dụng đầy đủ khung FATF, AML/KYC toàn cầu; chỉ kết nối với sàn nước ngoài qua kênh được phê duyệt và chia sẻ dữ liệu thời gian thực; đồng thời nâng cao năng lực nhân sự bằng đào tạo và chứng chỉ quốc tế về blockchain và tuân thủ.
Thứ ba, đảm bảo giám sát chặt chẽ của cơ quan quản lý. Để giám sát chặt chẽ, Việt Nam nên thành lập một cơ quan chuyên trách hoặc giao quyền giám sát cho một tổ chức hiện có, có năng lực chuyên môn cao. Cơ quan này sẽ đóng vai trò là đầu mối, phối hợp với các bộ, ngành liên quan để đảm bảo việc quản lý toàn diện. Ngoài ra, việc ứng dụng công nghệ giám sát hiện đại như phân tích dữ liệu lớn (big data) và trí tuệ nhân tạo (AI) là cần thiết để theo dõi các giao dịch đáng ngờ và ngăn chặn kịp thời các hành vi thao túng thị trường.
“Chỉ khi dung hòa được ba mục tiêu này – cạnh tranh, chuẩn quốc tế và giám sát minh bạch – thì 5 sàn giao dịch thí điểm mới thực sự trở thành công cụ để Việt Nam vừa tạo sân chơi cho doanh nghiệp, vừa bảo đảm an toàn hệ thống và củng cố niềm tin thị trường”, ông Nam nhấn mạnh.
