Những điểm sáng của thị trường M&A tại Việt Nam

Theo Ban Tổ chức Diễn đàn Mua bán - Sáp nhập doanh nghiệp 2020 (Vietnam M&A Forum 2020), trên phạm vi toàn cầu, giá trị M&A năm 2020 tính đến quý II/2020 đã ghi nhận suy giảm 52%.

Giá trị M&A năm 2020 tiếp tục suy giảm

Đại dịch COVID-19 với lệnh phong tỏa biên giới ở nhiều quốc gia đang làm chậm lại các hoạt động M&A tại Việt Nam. Tuy nhiên, nhìn trong dài hạn, dịch bệnh sẽ khiến thị trường bùng nổ với nhu cầu gia tăng cả bên bán và bên mua.

Theo dữ liệu CMAC tổng hợp từ MergerMarket và HSF, tổng giá trị M&A toàn cầu trong 6 tháng đầu năm 2020 là 901,7 tỷ USD, thấp hơn 52% so với cùng kỳ năm trước. Trong khi đó, số lượng công bố là 6.943 thương vụ, giảm 32% so với cùng kỳ năm trước.

Riêng tại thị trường Việt Nam, tổng giá trị M&A năm 2019 đạt 7,2 tỷ USD, bằng 94,7% so với năm 2018. Do sự tác động của COVID-19 cũng như một số yếu tố khác, dự kiến giá trị M&A năm 2020 tiếp tục suy giảm, ước đạt 3,5 tỷ USD (bằng 48,6% so với năm 2019).

Báo cáo Thị trường M&A Việt Nam 2019 - 2020 cho thấy, trong giai đoạn từ tháng 6/2019 - 10/2020, các ngành chủ yếu thu hút các thương vụ M&A tại Việt Nam là bất động sản, tài chính - ngân hàng, công nghiệp, bán lẻ, logistics, nông nghiệp, dược phẩm - y tế, xây dựng.

Bên cạnh đó, thị trường M&A thời gian qua tiếp tục được dẫn dắt bởi các nhà đầu tư ngoại quen thuộc như Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan, Singapore... Trong số đó, các nhà đầu tư Nhật Bản liên tục trỗi dậy từ đầu năm 2020 đến nay với 19 thương vụ. Nổi trội là việc Mitsubishi Corporation và Nomura Real Estate mua lại 80% giai đoạn II, Dự án Grand Park của Vingroup; Ngân hàng Aozora mua 15% cổ phần của Ngân hàng TMCP Phương Đông; Tập đoàn bất động sản Haseko mua 36% cổ phần của Công ty Xây dựng Ecoba; Công ty Dược phẩm ASKA mua 24,9% cổ phần của Công ty Dược Hà Tây…

Đáng chú ý, tỷ trọng giá trị M&A mà doanh nghiệp Việt Nam đóng vai trò bên mua đang có xu hướng tăng lên. Công bố số liệu tổng quan về thị trường M&A tại Việt Nam, ông Đặng Xuân Minh – Tổng Giám đốc Công ty AVM, cho biết, trong nửa cuối năm, xuất hiện những điểm sáng tích cực, có nhiều thương vụ M&A lớn…

”Điểm sáng đáng chú ý trong thời gian qua là việc các tập đoàn kinh tế tư nhân của Việt Nam tiến hành tái cấu trúc, mở rộng hợp tác kinh doanh với các đối tác trong và ngoài nước. Hàng loạt thương vụ quy mô lớn đã được thực hiện bởi các tập đoàn Việt Nam như Masan, Vingroup, Vinamilk, Gelex, REE, Thaco, PAN Group…”, ông Đặng Xuân Minh nhấn mạnh.

Thị trường có thể đạt mức 5 tỷ USD năm 2021

Mặc dù khó khăn phía trước còn nhiều, nhưng Việt Nam đang nổi lên như một điểm đến đầu tư an toàn và hấp dẫn sau khi khống chế thành công đại dịch Covid-19. Trong số các quốc gia Đông Nam Á, Việt Nam là quốc gia hấp dẫn số 1 để gia nhập hoặc mở rộng đối với các doanh nghiệp nước ngoài. Bấp chấp ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, Việt Nam hiện là nước duy nhất có mức tăng trưởng dương cho đến nay cũng như dự báo cho năm 2020 , trong khi các nước trong khu vực Đông Nam Á tăng trưởng âm.

Bên cạnh đó, có nhiều cơ hội mở ra khi sự dịch chuyển dòng vốn ra khỏi các thị trường lớn nhưng kém an toàn; các Hiệp định thương mại tự do mới như CPTPP, EVFTA, EVIPA; việc sửa đổi một loạt các luật quan trọng mới về đầu tư kinh doanh trong đó, có các quy định mới cởi mở hơn, minh bạch hơn cho hoạt động M&A…, nhất là việc đẩy mạnh hoạt động M&A của nhiều tập đoàn lớn trong chiến lược tái cơ cấu. Hàng chục ngàn tỷ đồng từ thoái vốn, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước sẽ là nguồn hàng lớn cho thị trường M&A trong năm 2020-2021. Trong đó, hàng loạt doanh nghiệp vô cùng tiềm năng đã nằm trong tầm ngắm của rất nhiều nhà đầu tư, khối ngoại như VNPT, MobiFone, Argibank, Vinacomin, Vietcombank, BIDV, Vinafood 1…

Nhận định về triển vọng M&A trong thời gian tới, Tổng Giám đốc Công ty AVM cũng cho hay, thị trường M&A năm 2021 sẽ tiếp tục khó khăn khi đại dịch Covid-19 vẫn bùng phát, triển vọng phục hồi kinh tế thế giới sẽ diễn ra chậm, trong khi căng thẳng thương mại, chủ nghĩa bảo hộ, biến động chính trị tiếp tục gia tăng…tất cả các yếu tố này đều tác động trực tiếp tới nền kinh tế có độ mở cao như Việt Nam. Theo đó, vốn đầu tư toàn cầu giảm, ảnh hưởng trực tiếp đến thị trường M&A toàn cầu cũng như Việt Nam. Song, chúng ta vẫn có hy vọng về sự phục hồi của thị trường từ giữa năm 2021, khi kinh tế hồi phục và dòng vốn đầu tư toàn cầu dịch chuyển mạnh mẽ hơn.

Theo đó, dự báo của CMAC cho biết, thị trường có thể sẽ hồi phục theo mô hình chữ V trong giai đoạn 2021 - 2022, về mức 4,5 - 5 tỷ USD vào năm 2021 trước khi bật mạnh hơn trở lại với giá trị 7 tỷ USD vào năm 2022. “Nhìn trong dài hạn, dịch bệnh sẽ khiến thị trường bùng nổ với nhu cầu gia tăng cả bên bán và bên mua. Giới đầu tư và doanh nghiệp tại Việt Nam vẫn tin vào sức bật của thị trường M&A trong giai đoạn hậu Covid-19”, ông Lê Trọng Minh nhận định.

Trước tình hình đó, ông Đặng Xuân Minh cho rằng, một trong những giải pháp giúp M&A Việt Nam năm 2021 tăng trưởng như kỳ vọng là Chính phủ tiếp tục đẩy mạnh việc tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước, bao gồm cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước theo lộ trình sẽ góp phần tạo nguồn cho các thương vụ M&A vào Việt Nam.

Đồng tình với ý kiến trên, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) cho biết, Luật Doanh nghiệp 2020 có nhiều quy định trực tiếp tác động đến M&A, như cho phép doanh nghiệp tư nhân chuyển thành công ty cổ phần, thay vì chỉ cho phép chuyển thành Công ty TNHH như quy định tại Luật Doanh nghiệp hiện hành. Quy định này sẽ giúp gia tăng cơ hội và thuận lợi hơn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia quá trình M&A.