Tôm nước ấm Việt sang Hoa Kỳ bị điều tra chống trợ cấp, doanh nghiệp cần làm gì?

>>>Trung Quốc dừng nhập tôm hùm Việt: Tìm cách mở "đường mới"

Mới đây, Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) đã đăng công báo khởi xướng điều tra chống trợ cấp đối với sản phẩm tôm ấm đông lạnh nhập khẩu từ một số nước, trong đó có Việt Nam.

Cụ thể, sản phẩm bị điều tra là tôm nước ấm đông lạnh thuộc các mã HS 0306.17, 1605.21 và 1605.29. Các nước bị điều tra bao gồm Ecuador, Ấn Độ, Indonesia và Việt Nam. Trong đó, Việt Nam chỉ bị điều tra chống trợ cấp, do sản phẩm tôm ấm đông lạnh của Việt Nam đang bị Hoa Kỳ áp thuế chống bán phá giá từ năm 2004 đến nay.  

Để bảo vệ tốt nhất quyền và lợi ích của các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam, Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương khuyến nghị các Hiệp hội hỗ trợ thông báo đến các doanh nghiệp xuất khẩu sản phẩm bị điều tra chống trợ cấp, chủ động nghiên cứu, xây dựng phương án ứng phó, xử lý vụ việc.

Đối với các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu sản phẩm liên quan, Cục Phòng vệ thương mại khuyến nghị rà soát các chương trình/chính sách hỗ trợ nhận được (nếu có) trong giai đoạn điều tra, chuẩn bị trước các hồ sơ, sổ sách chứng từ liên quan.

Đồng thời, chủ động nghiên cứu, nắm vững quy định, thủ tục điều tra chống trợ cấp của Hoa Kỳ, các yêu cầu cung cấp thông tin của DOC để tuân thủ đúng trong trường hợp tham gia vụ việc.

Bên cạnh việc chuẩn bị nguồn lực cho việc xử lý vụ việc, doanh nghiệp cần theo dõi chặt chẽ diễn biến của vụ việc, đặc biệt là kết quả lựa chọn bị đơn bắt buộc và các bản câu hỏi liên quan, bằng cách đăng ký tài khoản tại Cổng thông tin điện tử về phòng vệ thương mại của DOC (ACCESS) nhằm cập nhật thông tin và nộp các văn bản, tài liệu liên quan (khi cần thiết) tới cơ quan điều tra Hoa Kỳ. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với Hiệp hội và Cục Phòng vệ thương mại trong suốt quá trình của vụ việc.

Theo số liệu của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu tôm tới hết tháng 11/2023 ước đạt 3,15 tỷ USD, giảm 22% so với cùng kỳ năm ngoái.. xuất khẩu tôm cũng bị chi phối bởi cạnh tranh về giá trong bối cảnh nguồn cung tôm thế giới dư thừa, giá bán hạ. Xuất khẩu sang hầu hết các thị trường chính đều thấp hơn so với cùng kỳ, trừ một vài thị trường nhỏ.

>>>Trung Quốc dừng nhập tôm hùm Việt: Doanh nghiệp cần khẩn trương đăng ký với Hải quan

Được biết, tại lần khởi xướng điều tra chống trợ cấp này, DOC khởi xướng điều tra trợ cấp đối với cả tôm đông lạnh và tôm tươi từ Việt Nam, do tôm tươi nguyên liệu chiếm tỷ trọng lớn đến 95% giá trị của tôm nước ấm đông lạnh, nên các trợ cấp cho các nhà cung cấp tôm tươi của Việt Nam cũng được coi là trợ cấp dành cho các nhà sản xuất xuất khẩu tôm đông lạnh của Việt Nam.

Thời kỳ điều tra trợ cấp là năm 2022. Thời kỳ điều tra thiệt hại là từ năm 2020 đến nửa đầu năm 2023.

Trong vụ việc, tổng số chương trình trợ cấp bị điều tra lên tới 40 chương trình, thuộc các nhóm sau: (i) nhóm các chương trình cho vay và bảo đảm; (ii) nhóm các chương trình ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp; (iii) nhóm các chương trình miễn các khoản phải thu; (iv) nhóm các chương trình ưu đãi về đất; (v) nhóm các chương trình tài trợ.

Đây là vụ điều tra chống trợ cấp lần thứ 2 của Hoa Kỳ đối với sản phẩm tôm nước ấm đông lạnh của Việt Nam và là vụ việc điều tra chống trợ cấp thứ 9 của Hoa Kỳ đối với Việt Nam. Vụ việc lần đầu tiên được khởi xướng vào năm 2013, trong đó Bộ Thương mại Hoa Kỳ kết luận biên độ trợ cấp cho 02 bị đơn bắt buộc của Việt Nam lần lượt là 7,88% và 1,15%, và biên độ trợ cấp cho tất cả các nhà sản xuất khác là 4,52%. Tuy nhiên, do Ủy ban thương mại quốc tế Hoa Kỳ (USITC) kết luận ngành sản xuất nội địa Hoa Kỳ không chịu thiệt hại do tôm nước ấm đông lạnh nhập khẩu từ Việt Nam gây ra, nên cuối cùng vụ việc đã chấm dứt mà không có Lệnh áp thuế nào với tôm nhập khẩu từ Việt Nam.

Đối với nội dung cáo buộc, về cơ bản, các nhóm chương trình trợ cấp bị cáo buộc trong Đơn đề nghị điều tra hiện tại tương tự các cáo buộc trong vụ việc điều tra chống trợ cấp tôm năm 2013 cũng như các vụ việc điều tra chống trợ cấp khác của Hoa Kỳ đối với Việt Nam.

Tuy nhiên, lần này, DOC điều tra một loạt các chương trình thuộc "Chiến lược phát triển thủy sản đến năm 2030, tầm nhìn năm 2045" theo Quyết định số 339/QĐ-TTg ngày 11/3/2021 của Thủ tướng Chính phủ và Chương trình Quốc gia phát triển nuôi trồng thủy sản giai đoạn 2021-2030 theo Quyết định số 985/QĐ-TTg ngày 16/8/2022 của Thủ tướng Chính phủ.

Theo VASEP, năm 2022, Việt Nam xuất khẩu khoảng 800 triệu USD sản phẩm bị cáo buộc sang Hoa Kỳ, chiếm khoảng 20% tổng thị phần xuất khẩu tôm vào Hoa Kỳ.

DOC xác định có 1.046 nhà sản xuất xuất khẩu của Việt Nam có xuất khẩu sản phẩm bị điều tra vào Hoa Kỳ trong thời kỳ điều tra. Theo thông lệ, DOC sẽ không điều tra tất cả các doanh nghiệp bị nêu tên, mà sẽ lựa chọn 2-3 bị đơn bắt buộc để điều tra riêng (thường là các nhà xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam theo số liệu của Hải quan Hoa Kỳ). Mức thuế cho các bị đơn bắt buộc này sẽ là cơ sở để xác định mức thuế chống trợ cấp cho các doanh nghiệp còn lại.

Sau khi xác định được bị đơn bắt buộc, DOC sẽ ban hành Bản câu hỏi điều tra cho Chính phủ và các bị đơn bắt buộc. Thời hạn trả lời thường là 30 ngày kể từ ngày ban hành bản câu hỏi (có thể xin gia hạn). DOC có thể ban hành các bản câu hỏi bổ sung.   

DOC sẽ ban hành kết luận sơ bộ trong vòng 65 ngày kể từ ngày khởi xướng (dự kiến khoảng ngày 18/1/2024), có thể gia hạn. Sau khi có kết luận sơ bộ, DOC có thể tiến hành thẩm tra tại chỗ Chính phủ và doanh nghiệp.

Kết luận cuối cùng sẽ được ban hành trong 75 ngày kể từ ngày ban hành Kết luận sơ bộ (dự kiến khoảng ngày 2/4/2024), có thể gia hạn.

Đối với Ủy ban Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ (ITC), kết luận sơ bộ sẽ được ban hành trong 45 ngày kể từ ngày nhận Đơn kiện (dự kiến khoảng ngày 11/12/2023). Kết luận cuối cùng ban hành trong 205 ngày kể từ ngày nhận Đơn kiện (dự kiến khoảng ngày 17/5/2024).

Chỉ khi DOC xác định có tồn tại trợ cấp và USITC xác định ngành sản xuất nội địa chịu thiệt hại do hàng nhập khẩu bị trợ cấp gây ra, thì Hoa Kỳ mới ban hành Lệnh áp thuế chống trợ cấp với Việt Nam. Nếu một trong 2 bên xác định không tồn tại trợ cấp hoặc thiệt hại, thì vụ việc sẽ chấm dứt.