Trọng tài thương mại dần khẳng định vị thế

Ông Châu Việt Bắc - Phó Tổng Thư ký Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) Phụ trách Chi nhánh VIAC TP.HCM cho biết khi trao đổi với DĐDN.

- Ông có nhận định gì tình hình hoạt động Trọng tài thương mại trên địa bàn TP. HCM từ đầu năm đến nay?

Tính đến thời điểm ngày 15/08/2019, trên địa bàn TP.HCM có tổng cộng 17 Trung tâm Trọng tài và 3 Chi nhánh Trung tâm Trọng tài, trong đó có VIAC.

Theo kinh nghiệm tiếp xúc, làm việc, tôi nhận thấy, hoạt động trọng tài thương mại và Hòa giải thương mại đang có những thay đổi mạnh mẽ, bản thân các trọng tài viên và các hòa giải viên cũng đang có những thay đổi để ngày càng chuyên nghiệp hơn. Số lượng doanh nghiệp lựa chọn giải quyết tranh chấp bằng trọng tài ngày càng nhiều, minh chứng qua số liệu thống kê thực tế của VIAC.

Theo đó, tính đến thời điểm hiện tại, VIAC đã thụ lý trên 210 vụ, riêng tại TP. HCM đã tiếp nhận và đang giải quyết 156 vụ tranh chấp ở tất cả các lĩnh vực, vượt mức so với cùng kỳ năm trước khi số lượng vụ tranh chấp giải quyết tại VIAC TP.HCM chỉ có khoảng gần 100 vụ kiện.

Năm 2018, tổng số vụ tranh chấp của VIAC (tại Hà Nội và TP. HCM) là 188 vụ. Dự kiến năm nay, theo quy luật thông thường với tốc độ tranh chấp cuối năm sẽ dồn về nhiều, bởi cuối năm tòa án sẽ không thụ lý các vụ kiện nữa, trong khi hết niên độ doanh nghiệp càng có nhu cầu tất toán lại các giao dịch, vướng mắc thì càng cần gây áp lực để giải quyết với đối tác. Do đó tranh chấp cần TTTM thông thường quý IV sẽ nhiều hơn. Dự đoán, năm 2019, VIAC có thể đạt gần 300 vụ tranh chấp, cao hơn rất nhiều so với tổng của VIAC năm trước.

- Từ thực tế xử lý tranh chấp của VIAC, ông có thể cho biết, Trọng tài thương mại nên có hướng đi ra sao để việc xử lý các tranh chấp đạt hiệu quả ngày càng cao?

Tại VIAC chi nhánh TP HCM, chúng tôi nhận thấy chủ yếu phát sinh từ việc thị trường có sự tăng đột biến về số lượng vụ tranh chấp. Đặc biệt, trong thời gian gần đây, số lượng vụ tranh chấp trong lĩnh vực bất động sản có chiều hướng gia tăng mạnh.

Trải qua 26 năm hoạt động, số lượng giải quyết tranh chấp của VIAC lên đến 2.500 vụ tranh chấp.

Tuy nhiên, trong quá trình làm việc ở một số buổi trao đổi giữa các trung tâm trọng tài, tôi nhận thấy, mỗi trung tâm có những định hướng phân khúc thị trường khác nhau, dịch vụ tài chính là một trong những phân khúc điển hình. Việc tập trung vào một phân khúc thị trường cố định có thể gây nên tình trạng dồn ép, nhiều vụ tranh chấp cùng được thi hành tại Cơ quan Thi hành án sẽ dẫn đến hiệu quả xử lý tranh chấp không đạt như kỳ vọng các bên.

- Như vậy, doanh nghiệp cần hiểu biết hơn về Trọng tài thương mại, thưa ông?

Tôi cho rằng những doanh nghiệp sử dụng dịch vụ trọng tài ngày càng hiểu biết hơn về phương thức TTTM, các ưu điểm, thuận lợi. Bên cạnh đó hiểu rõ vị thế của các TTTT. Tuy nhiên, việc nắm bắt rõ thông tin này cũng đặt ra yêu cầu cao hơn với các TTTT, buộc các TTTT phải có sự cải tiến, chuyên nghiệp hơn.
Đặc biệt, doanh nghiệp khi áp dụng phương thức trọng tài thương mại cần lưu ý tính thời hiệu khởi kiện. Hiện nay, doanh nghiệp dường như đã chú trọng và nhận thức tốt hơn về thời hiệu trước khi đưa nhau đến cơ quan tài phán là trọng tài để giải quyết tranh chấp. Nhiều doanh nghiệp đôi khi còn tận dụng được 2 năm này để đàm phán nhằm hạn chế tối đa việc giải quyết bằng con đường pháp luật.

- Theo ông, thế mạnh của VIAC trong xử lý tranh chấp thương mại là gì?

VIAC chủ trương sự đa dạng các tranh chấp, không đi riêng 1 thị trường nào. Lĩnh vực phân đều từ thương mại hàng hóa đến bảo hiểm, tài chính, bất động sản, xây dựng, tài chính... Sự đa dạng được minh chứng qua việc trong mỗi năm VIAC giải quyết hàng trăm vụ tranh chấp ở đa dạng các lĩnh vực, giá trị tranh chấp cũng được phân bổ ở mức độ khác nhau từ vài trăm triệu đến cả tỷ, ngàn tỷ. Phán quyết VIAC có hiệu lực thi hành tại Việt Nam và nước ngoài.

Với số lượng 180 trọng tài viên trong danh sách, VIAC đã tiến hành làm việc với các Trong tài viên trên 60 quốc gia. VIAC đã là sự lựa chọn của các bên đến từ các quốc gia như Singapore, Malaysia, Nhật Bản, Úc, UK... các bên có thể lựa chọn một số Trọng tài viên ngoài danh sách để cùng tham gia xét xử.

- Xin cảm ơn ông!