Từ đại án Shark Thủy: Lỗ hổng quản lý phải được bịt kín

Ngày 25/8 vừa qua, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã khởi tố thêm 23 quản lý kinh doanh của Egame, trong đó có cả em trai và em gái ông Nguyễn Ngọc Thủy (Shark Thủy), về tội đồng phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Việc mở rộng điều tra cho thấy quy mô và tính chất nghiêm trọng của vụ án, không chỉ dừng ở lãnh đạo cấp cao mà còn lan xuống cả mạng lưới quản lý và người thân cận.

Từ đây, một câu hỏi lớn đặt ra: vì sao mô hình huy động vốn “khống” có thể tồn tại nhiều năm, lôi kéo hàng trăm nhà đầu tư, mà hệ thống giám sát vẫn không phát hiện kịp thời?

Nhiều chuyên gia pháp lý nhận định, vụ án Shark Thủy không đơn thuần là cú ngã của một doanh nhân, mà là tấm gương phản chiếu những khoảng trống trong pháp luật và quản trị. Nhiều doanh nghiệp đã khai thác vùng chồng chéo giữa Luật Doanh nghiệp và Luật Chứng khoán để huy động vốn thiếu minh bạch. Điển hình như việc, trong khi Luật Doanh nghiệp cho phép phát hành cổ phần riêng lẻ, thì quy định về công bố thông tin và kiểm toán gần như bỏ ngỏ, khiến nhà đầu tư cá nhân rơi vào tình trạng “mù thông tin”.

Và chính sự lỏng lẻo này đã tạo môi trường cho gian lận. Doanh nghiệp có thể “vẽ” dự án, phát hành cổ phần nội bộ mà không cần chứng minh tính khả thi. Cơ quan đăng ký kinh doanh chỉ thực hiện thủ tục hành chính, chưa có cơ chế hậu kiểm hữu hiệu. Khi pháp luật thiếu chặt chẽ, giám sát lỏng lẻo và nhà đầu tư cả tin, rủi ro lừa đảo chỉ còn là vấn đề thời gian.

Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp về vụ án này, luật sư Tạ Anh Tuấn - Giám đốc Công ty Luật TNHH Emme nhấn mạnh về khoảng trống pháp lý. Theo luật sư Tạ Anh Tuấn, giải pháp then chốt là siết chặt cơ chế công bố thông tin. Ngay cả doanh nghiệp chưa niêm yết, khi huy động vốn, cũng cần bắt buộc có báo cáo tài chính được kiểm toán, công khai kế hoạch sử dụng vốn và chịu trách nhiệm pháp lý đối với mọi thông tin công bố. Nếu thiếu ràng buộc này, phát hành cổ phần riêng lẻ sẽ mãi là “cửa sau” để lách luật.

Theo ông Tuấn, khung chế tài hiện hành chưa đủ sức răn đe. Chỉ khi chứng minh được yếu tố “lừa đảo chiếm đoạt tài sản” thì mới có thể khởi tố hình sự, đồng nghĩa pháp luật luôn đi sau hậu quả. Do đó, luật sư Tuấn đề xuất bổ sung quy định trong Bộ luật Hình sự về hành vi gian lận trong huy động vốn, nhằm xử lý từ giai đoạn chào bán gian dối hoặc công bố sai lệch.

“Nếu luật được hoàn thiện theo hướng này, nhà đầu tư sẽ được bảo vệ kịp thời, còn thị trường sẽ vận hành minh bạch và bền vững hơn”, ông nói.

Đồng quan điểm, luật sư Nguyễn Thành Luân – Giám đốc Công ty Luật TNHH Hà Việt cũng cho rằng, vụ án vì thế không chỉ đòi hỏi xử lý nghiêm, mà còn đặt ra yêu cầu cải cách quản lý để ngăn chặn tái diễn.

“Vụ Shark Thủy không chỉ là một đại án kinh tế - hình sự, mà còn là lời cảnh tỉnh chính sách. Khi hành vi huy động vốn khống có thể kéo dài nhiều năm, lôi kéo hàng trăm nhà đầu tư mà không bị ngăn chặn, thì đó không còn là sai phạm cá nhân, mà là hệ quả của một khoảng trống thể chế”, luật sư Luân nói.

Theo ông Luân, khuyến khích khởi nghiệp là cần thiết, nhưng nếu không đi kèm cơ chế kiểm soát minh bạch và chế tài nghiêm khắc, niềm tin thị trường sẽ bị bào mòn.

“Mà niềm tin, một khi đã mất, thì rất khó khôi phục. Muốn ngăn những “Shark Thủy” khác trong tương lai, luật pháp phải đi trước một bước, bịt kín những vùng xám trong quản lý huy động vốn để bảo vệ nhà đầu tư và sự phát triển bền vững của nền kinh tế”, ông Luân nhấn mạnh.