Tương lai của metaverse

HOÀNG MINH NGỌC (Đại học RMIT Việt Nam)• 05/07/2023 01:00

Tranh luận xung quanh sự “tàn lụi” của metaverse đã thu hút được nhiều chú ý trong thời gian qua. Nhưng đây có thực sự là cái kết cho ý tưởng đột phá này?

>>Các công ty quay lưng với metaverse

Sự ra đời của metaverse vài năm trước từng được kỳ vọng sẽ mở ra kỷ nguyên mới về kết nối xã hội.

Metaverse có thể tồn tại ở dạng thức thế giới ảo toàn phần – tương tự một hệ thống thực tế ảo (VR), hoặc thế giới ảo bán phần – tích hợp thực tế tăng cường (AR) vào bối cảnh thế giới thực.

Với vai trò là bản “song sinh kỹ thuật số” của thế giới thực, metaverse được ứng dụng ở nhiều khía cạnh khác nhau trong cuộc sống, bao gồm công việc, học tập, giải trí, hoạt động kinh tế, chính trị và thậm chí là tái tạo các thảm họa thiên nhiên cho mục đích phòng chống thiên tai.

Tuy nhiên, việc một số dự án lớn bị chấm dứt gần đây đã làm dấy lên tranh luận rằng: Liệu metaverse đã sớm bị “khai tử”?

Tháng 3/2023, Microsoft đóng cửa nền tảng không gian làm việc ảo AltSpaceVR sau khi sa thải 100 thành viên của dự án metaverse công nghiệp. Disney cũng giải thể bộ phận metaverse vào tháng 3 vừa qua. Mark Zuckerberg, một trong những người từng ủng hộ mạnh mẽ nhất cho metaverse, thì được cho là đang chuyển trọng tâm của doanh nghiệp mình sang trí tuệ nhân tạo thay vì metaverse.

Metaverse có thể tồn tại ở dạng thức thế giới ảo toàn phần hoặc bán phần. (Hình: Pexels)

Theo Tiến sĩ Võ Thị Hồng Diễm, Giảng viên ngành Kinh doanh trên ứng dụng blockchain tại Đại học RMIT, metaverse đã gặp phải một số thách thức kể từ khi mới ra đời.

“Một vấn đề chính là hạn chế về công nghệ. Các công nghệ hiện tại có thể gặp khó khăn trong việc mang lại trải nghiệm hoàn toàn chân thực và liền mạch do những hạn chế liên quan đến sức mạnh xử lý của máy vi tính và băng thông”, Tiến sĩ Diễm nói.

“Hơn nữa, khả năng tiếp cận và giá thành của phần cứng cần thiết như kính VR/AR và mạng internet tốc độ cao cũng có thể cản trở áp dụng rộng rãi metaverse”.

Một thách thức quan trọng khác là nguy cơ phân mảnh trong metaverse. Về vấn đề này, Tiến sĩ Diễm giải thích: “Các nền tảng có thể phát triển phiên bản metaverse của riêng mình, dẫn đến sự cô lập và vấn đề về khả năng tương tác giữa các nền tảng khác nhau. Điều này cản trở việc hiện thực hóa một vũ trụ ảo thống nhất. Các lãnh đạo trong ngành và những gã khổng lồ công nghệ đã nhận ra vấn đề này và họ đang vận động xác lập các tiêu chuẩn mở và tăng khả năng tương tác để đảm bảo trải nghiệm thống nhất”.

Trong khi đó, Thạc sĩ Hà Xuân Sơn, Giảng viên ngành Kinh doanh trên ứng dụng blockchain tại Đại học RMIT, nhấn mạnh các vấn đề liên quan đến danh tính gây quan ngại cho người dùng tiềm năng và cản trở việc áp dụng rộng rãi.

Thạc sĩ Sơn cho biết: “Khái niệm danh tính trong thế giới kỹ thuật số – nơi người dùng thường tương tác thông qua hình đại diện (avatar) – đặt ra câu hỏi về quyền pháp lý và quyền công dân kỹ thuật số. Những lo ngại về quyền riêng tư, hoạt động giám sát và khả năng gây nghiện cũng được nêu lên khi bàn về tính chân thực của metaverse”.

Giảng viên ngành Kinh doanh trên ứng dụng blockchain Đại học RMIT, Tiến sĩ Võ Thị Hồng Diễm (trái) và Thạc sĩ Hà Xuân Sơn (phải).

>>Metaverse có thể thay đổi cuộc chơi bất động sản: Ai sẽ hưởng lợi?

Tuy nhiên, những người ủng hộ metaverse cho rằng các báo cáo về sự sụp đổ của metaverse đã bị phóng đại quá mức. Họ chỉ ra rằng công nghệ này vẫn đang tiếp tục phát triển, mối quan tâm của các doanh nghiệp vẫn cao, và tiềm năng định hình lại cách mọi người tương tác với không gian kỹ thuật số vẫn hiện hữu. Thay vì là một khái niệm đang chết dần, metaverse được coi là đang ở giai đoạn sơ khai, cần khám phá và phát triển thêm.

Tiến sĩ Diễm nhận xét: “Các quan điểm trái chiều về sự sụp đổ của metaverse nêu bật yêu cầu phải tiếp tục nghiên cứu, đổi mới và xây dựng cách tiếp cận bài bản để giải quyết các vấn đề về đạo đức”.

“Khi metaverse tiếp tục phát triển, nó sẽ phải vượt qua những thách thức và chỉ trích nêu trên để khai phá toàn bộ tiềm năng của mình”.

“Đồng thời, củng cố năng lực người dùng thông qua giáo dục và kiến thức kỹ năng số là điều thiết yếu để duy trì một môi trường an toàn và lấy người dùng làm trung tâm”, Tiến sĩ Diễm nói.

Thạc sĩ Sơn chia sẻ thêm: “Những trở ngại và chỉ trích mà metaverse hiện đang phải đối mặt không khác gì những thách thức mà nhiều công nghệ mới nổi trước đây từng gặp phải khi vừa hình thành. Tôi cho rằng còn rất nhiều khả năng chưa được khám phá và khai thác”.

“Metaverse đang trải qua giai đoạn đánh giá lại và điều chỉnh cần thiết. Bằng cách giải quyết từng thách thức và tư duy lại về từng khả năng, chúng ta có thể sẽ được đón nhận một metaverse không chỉ khả thi về mặt công nghệ mà còn có lợi về mặt xã hội trong tương lai”, ông kết luận.