PCI 2020: Vẫn có những doanh nghiệp phải chịu thanh/kiểm tra 5 lần/năm

Hôm nay (15/4), Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam chính thức công bố Báo cáo PCI 2020.

Khảo sát PCI do VCCI vừa công bố cho thấy, năm 2020, số doanh nghiệp cho biết đã tiếp đón đoàn thanh, kiểm tra của một số cơ quan như hải quan, công an kinh tế, môi trường giảm khoảng 50% so với năm 2016.

"Ngay cả những cơ quan thường kiểm tra doanh nghiệp nhất như thuế, an toàn phòng chống cháy nổ cũng có xu hướng giảm tỷ lệ doanh nghiệp bị thanh, kiểm tra. Năm 2016, có 34,4% doanh nghiệp cho biết phải đón tiếp đoàn thanh, kiểm tra về an toàn phòng chống cháy nổ, năm 2020 chỉ còn 26,1%. Tương tự, năm 2020, tỷ lệ doanh nghiệp bị cơ quan thuế thanh kiểm tra là 35,5%, trong khi năm 2016 con số này ở mức 43,6%", ông Đậu Anh Tuấn - Giám đốc dự án PCI 2020 nhấn mạnh.

Trên thực tế, những con số như trên đã cho thấy rõ ràng gánh nặng thanh, kiểm tra của doanh nghiệp đã nhẹ bớt. Tỷ lệ doanh nghiệp bị thanh, kiểm tra trùng lặp giảm đáng kể xuống còn 8,3% năm 2020 từ con số 14,1% của năm 2016. Tỷ lệ doanh nghiệp bị thanh tra, kiểm tra từ 5 cuộc/năm trở lên giảm từ 11,9% năm 2016 xuống còn 3% năm 2020. Tỷ lệ doanh nghiệp cho biết cán bộ lợi dụng công tác thanh, kiểm tra để nhũng nhiễu doanh nghiệp đã giảm từ con số 18,9% của năm 2017 xuống còn 14,3% năm 2020.

Kết quả khảo sát cũng cho thấy các doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp và công nghiệp/chế tạo chịu gánh nặng thanh, kiểm tra tương đối đáng kể. Hai lĩnh vực này cũng là nhóm doanh nghiệp phản ánh về hiện tượng thanh, kiểm tra quá mức (hơn 5 cuộc/ năm) và thanh, kiểm tra trùng lặp cao nhất.

Điều này có thể xuất phát từ việc đây là các lĩnh vực rộng liên quan tới nhiều lĩnh vực quản lý nhà nước của nhiều cơ quan chính quyền khác nhau, từ nguồn gốc xuất xứ, điều kiện kinh doanh, môi trường…, cho đến tiêu chuẩn chất lượng vật tư, hàng hóa lưu thông trên thị trường.

Phản ánh nhiều nhất về hiện tượng nhũng nhiễu trong thanh, kiểm tra là các doanh nghiệp trong lĩnh vực xây dựng. Hiện tượng này từng được báo chí phản ánh nhiều và VCCI đã từng chỉ rõ gánh nặng thanh, kiểm tra tại lĩnh vực này trong một báo cáo công bố năm 2020.

Do đó, điều tra PCI 2020 đã nhấn mạnh rằng công tác thanh, kiểm tra doanh nghiệp cần phải tiếp tục có những cải cách mạnh mẽ hơn trong thời gian tới nhằm đảm bảo gánh nặng thanh, kiểm tra được giảm thiểu hợp lý và phân bố công bằng.

Thanh kiểm tra đảm bảo giám sát tuân thủ quy định có vai trò quan trọng trong việc hạn chế tối đa các nguy cơ và rủi ro về an ninh, an toàn, sức khỏe, môi trường… cho doanh nghiệp, người lao động, khách hàng của doanh nghiệp và xã hội.

Tuy nhiên, việc thanh kiểm tra cũng cần thực hiện một cách hợp lý và phù hợp với các mục tiêu về sức khỏe và an toàn cộng đồng, đồng thời không mang tính tùy tiện hoặc tạo kẽ hở cho tiêu cực.

Chính quyền các tỉnh cần triệt để giao nhiệm vụ cho cơ quan thanh tra tỉnh làm đầu mối kiểm soát các hoạt động thanh, kiểm tra doanh nghiệp của các cơ quan tại địa phương, thậm chí các cơ quan trung ương khi lên kế hoạch thanh, kiểm tra doanh nghiệp cũng cần thông báo và phối hợp chặt chẽ với cơ quan thanh tra tỉnh.

Theo đó, đại diện VCCI cho rằng mọi cuộc thanh tra theo kế hoạch nên được thông báo trước cho cơ quan thanh tra cấp tỉnh để sắp xếp và bố trí nhằm đạt 3 mục tiêu: Thứ nhất, giảm số lần và thời gian thanh tra; Thứ hai, không thanh, kiểm tra trùng lặp nội dung giữa các cơ quan, đoàn thanh, kiểm tra; Thứ ba, tăng tối đa số đoàn liên ngành, thay vì mỗi đơn vị tiến hành riêng lẻ.

"Cần đảm bảo nội dung thanh tra, kiểm tra phải giới hạn trong phạm vi quản lý nhà nước được giao, theo đúng tinh thần Chỉ thị 20/2017/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Các cơ quan quản lý nhà nước cần nhanh chóng chuyển hẳn sang việc thực hiện công tác thanh, kiểm tra dựa trên cơ sở quản lý rủi ro trong chấp hành pháp luật ở tất cả các ngành, lĩnh vực", ông Tuấn nhấn mạnh.