Vẫn “nóng” cuộc chiến chống thuốc lá lậu

Những năm qua, hoạt động buôn bán, vận chuyển, tàng trữ thuốc lá nhập lậu vẫn còn diễn biến phức tạp không chỉ bởi thủ đoạn buôn lậu ngày càng tinh vi, manh động, mà còn bởi nhu cầu sử dụng thuốc lá nhập lậu trên thị trường vẫn cao. Ông Nguyễn Tiết Đạt - Phó Cục trưởng Cục Nghiệp vụ - Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương) - cho biết, nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng buôn lậu thuốc lá liên tục gia tăng bắt nguồn từ lợi nhuận khổng lồ mà nó đem lại.

Siêu lợi nhuận từ thuốc lá lậu

Theo ước tính, trung bình mỗi ngày, lượng thuốc lá nhập lậu qua các tỉnh biên giới khoảng 400.000 đến 500.000 bao các loại. Thực tế, buôn lậu thuốc lá đem lại siêu lợi nhuận lên đến 400%, vì vậy đây là ma lực đối với những đối tượng buôn lậu, kéo theo đó là đội quân cửu vạn đem lại nguồn lợi cho các đầu nậu đứng sau. Các “điểm nóng” buôn lậu thuốc lá tập trung tại các tỉnh biên giới Tây Nam như Long An, An Giang, Kiên Giang, Tây Ninh... Thị trường buôn bán, tiêu thụ thuốc lá chủ yếu là các thành phố lớn như TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng.

Ông Nguyễn Triết - Tổng thư ký Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam - cho rằng, vấn nạn buôn lậu thuốc lá đang để lại những hậu quả nghiêm trọng cho đất nước. Hàng năm nước ta thất thu ngân sách khoảng 8.500 tỷ đồng. Bên cạnh thuốc lá điều nhập lậu, Việt Nam còn phải đối mặt với tình trạng buôn bán bất hợp pháp các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới. Những loại thuốc lá thế hệ mới nhập lậu thường không rõ nguồn gốc xuất xứ, không kiểm soát được chất độc hại, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe của người tiêu dùng.

Trong khi đó, về khung khổ pháp lý, tại Việt Nam, ngày 18/6/2012, Quốc hội đã thông qua Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá; ngày 30/9/2014 Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 30-CT/TTg về việc tăng cường đấu tranh chống buôn lậu thuốc lá. Ngoài ra, Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản pháp quy khác về chống buôn lậu thuốc lá. Tuy nhiên, do lợi nhuận quá cao, mức xử phạt còn thấp, nhiều đối tượng vẫn liều mình kinh doanh thuốc lá lậu.

Chưa kể, hiện nay, sự xuất hiện thuốc lá điện tử, thuốc lá mới, hình thức mua bán qua thương mại điện tử bắt đầu phức tạp song chưa có biện pháp quản lý.

Quyết liệt trên mặt trận chống buôn lậu

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới và Ngân hàng Thế giới, thuốc lá buôn lậu chiếm từ 10 - 12% tổng sản lượng tiêu thụ thuốc lá toàn cầu, ước tính lên tới 600 tỷ điếu. Trong đó, Việt Nam đứng thứ ba trong số các quốc gia tại khu vực Nam và Đông Nam Á với 21 tỷ điếu thuốc lá lậu, đứng sau Pakistan 27 tỷ điếu và Ấn Độ 28 tỷ điếu.

Do đó, để nâng cao hiệu quả trong công cuộc chống buôn lậu thuốc lá, giải pháp cấp bách hiện nay chính là tăng cường kiểm soát biên giới và thực thi pháp luật, cũng như xây dựng các quy định phù hợp để quản lý sản phẩm thuốc lá mới tại Việt Nam, bao gồm thuốc lá thế hệ mới nhằm bảo vệ lợi ích của chính phủ, lợi ích của người tiêu dùng và nhà sản xuất.

Trong thời gian tới, các bộ, ngành, địa phương cần thực hiện quyết liệt, hiệu quả Chỉ thị số 30/CT-TTg ngày 30/9/2014 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường đấu tranh chống buôn lậu thuốc lá. Cùng với đó, xem xét sửa đổi, bổ sung những vấn đề còn bất cập của chính sách, pháp luật, tăng chế tài xử phạt để tăng sức răn đe. Tuyên truyền cho người dân không buôn lậu hoặc tiếp tay cho buôn lậu thuốc lá; vận động ngưới tiêu dùng thực hiện Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá. Song song với đó, tăng cường công tác chống buôn lậu thuốc lá, đặc biệt là thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng đang xuất hiện ngày càng nhiều ở thị trường Việt Nam.

Từ đầu năm 2019 đến nay các lực lượng chức năng đã kiểm tra và xử lý 1.976 vụ, tịch thu hơn 646.000 bao thuốc lá, tiêu hủy hơn 96.000 bao. Tổng số tiền phạt hành chính lên tới 8,63 tỷ đồng, xử lý hành sự 16 vụ buôn lậu thuốc lá.