Về đâu khát vọng những "con tàu 67"? (Kỳ I): “Chòng chành” những con tàu 67

Chương trình "tàu 67" hỗ trợ ngư dân đóng tàu vươn khơi xa đến nay đã gần 5 năm bộc lộ nhiều vướng mắc, bế tắc. Nếu không có những giải pháp, tạo động lực giúp ngư dân tiếp tục duy trì đội tàu công suất lớn, mạnh mẽ vươn khơi, làm giàu từ biển đi đôi với bảo vệ chủ quyền lãnh hải trong thời gian tới thì chắc chắn chương trình "tàu 67" theo chủ trương của Chính phủ khó đạt hiệu quả như mong đợi.

Hoạt động cầm chừng

Ngay tại Quảng Nam, một tỉnh được xem là đẩy mạnh chương trình "tàu 67" với khát vọng thành lập đội tàu cá xa bờ hùng mạnh để giúp ngư dân làm giàu từ biển.

Ông Ngô Tấn - Phó Giám đốc Sở NN&PTNT cho biết, ngay sau khi có chủ trương, UBND tỉnh Quảng Nam đã ban hành các Quyết định phê duyệt danh sách 17 chủ tàu đủ điều kiện nâng cấp tàu cá và 92 chủ tàu đủ điều kiện đóng mới tàu cá theo Nghị định số 67/2014/NĐ-CP (đạt 100% chỉ tiêu phân bổ từ TW), trong đó 83 tàu khai thác và 09 tàu dịch vụ hậu cần.

Trong số tàu đóng mới theo nghị định 67 có 60 tàu vỏ thép, 2 tàu vỏ composite và 30 tàu vỏ gỗ. Theo ông Ngô Tấn, tính đến ngày 31/12/2017, các Ngân hàng thương mại tại địa phương đã tổ chức ký kết hợp đồng tín dụng và cam kết cho vay đóng mới 63 tàu cá (gồm 24 tàu vỏ gỗ, 2 tàu vỏ composite và 37 tàu vỏ thép), đạt 68,5% số tàu cá được phê duyệt và 2 tàu nâng cấp máy chính với tổng giá trị cam kết đầu tư cho vay là 729,58 tỷ đồng. Tính đến nay, đã giải ngân được 719,35 tỉ đồng/65 tàu cá.

Đáng quan tâm là trong 37 tàu vỏ thép đã có 36 tàu đưa vào khai thác. Tuy nhiên, có một tàu vỏ thép của chủ tàu là Trần Văn Liên, (xã Bình Minh, huyện Thăng Bình) hành nghề lưới chụp đến nay vẫn nằm bờ vẫn chưa được giải quyết do vướng khiếu kiện. Sau khi TAND cấp cao tại Đà Nẵng xét xử giám đốc thẩm, Công ty Liên Á (Hà Nội) vẫn chưa bồi thường số tiền 2,4 tỷ đồng khi làm hỏng máy thủy trên tàu vỏ thép QNa-94679 của ông Liên.

Trong khi đó, vụ kiện của Công ty Bảo Duy (đơn vị đóng tàu) đối với ông Liên dự kiến xét xử vào ngày 21/5 vừa qua tại TAND huyện Thăng Bình bị hoãn, chưa biết khi nào kết thúc. Ông Liên cho rằng, mình bị thiệt quá nhiều vì không có tàu để sản xuất, lại chịu nợ nần chồng chất khi theo kiện hơn 4 năm qua kể từ khi máy tàu xảy sự cố trong quá trình đóng tàu.

Trong 62 tàu đóng mới còn lại đã có 4 tàu vỏ gỗ bị tai nạn chìm tàu và cháy. Hiện chỉ còn 58 tàu đang hoạt động. Theo đánh giá của ông Ngô Tấn, nhìn chung, có 26 tàu đóng mới (13 lưới rê và 13 lưới vây) có hiệu quả thấp, hiệu quả sản xuất không đạt như mong đợi. Trong số đó, một số tàu đã và đang tìm kiếm thêm nguồn vốn để đầu tư cải hoán kiêm nghề để cải thiện thu nhập.

“Số tàu còn lại, tuy hiệu quả sản xuất thấp, nhưng không nằm bờ hoàn toàn là nhờ có hỗ trợ chi phí nhiên liệu theo Quyết định 48/2010/QĐ-TTg với mức hỗ trợ 100 triệu đồng/chuyến, số chuyến hỗ trợ tối đa là 4 chuyến/năm nên các tàu vẫn hoạt động cầm chừng” - ông Tấn cho biết.

Ngư dân bất an

Hàng chục chủ tàu vỏ thép đóng mới cho biết, đến thời điểm này vẫn chưa có chính sách hỗ trợ chi phí duy tu, sửa chữa định kỳ. Chính điều này đã làm cho họ bất an vì vỏ tàu bị han gỉ sau nhiều năm đánh bắt, máy móc đôi khi bị trục trặc, chết máy cục bộ khiến ngư dân chưa thể vươn khơi xa, nhiều tàu phải nằm bờ vì chưa được duy tu bảo dưỡng định kỳ.

Lão kình ngư Nguyễn Văn Nghị (thôn Sâm Linh Đông, xã Tam Quang, Núi Thành) - chủ tàu vỏ thép QNa-91439 có công suất 829CV có hơn 20 năm hành nghề câu mực trên biển Hoàng Sa - Trường Sa lo lắng tàu vỏ thép hiện đại có giá trị hơn 15 tỷ đồng nếu không được duy tu bão dưỡng định kỳ, khi hư hỏng chết máy ở ngư trường Hoàng Sa thì không biết làm sao?

Khi được hỏi về việc duy tu bảo dưỡng quan trọng như thế nào với tàu vỏ thép? Ông Nguyễn Đình Toàn - Trưởng phòng Khai thác & phát triển nguồn lợi thủy sản (Chi cục Thủy sản Quảng Nam) cho rằng, tàu vỏ thép hoạt động trong môi trường nước biển nên rất dễ bị ăn mòn phần vỏ. Trong khi đó, do đặc thù bám biển quanh năm nên máy móc không được duy tu kịp thời sẽ bị xuống cấp nặng nề.

"Để bảo đảm cho "tàu vỏ thép 67" hoạt động an toàn khi bám biển, Chi cục Thủy sản Quảng Nam đã tham mưu Sở NN&PTNT có công văn đề nghị Bộ NN&PTNT ban hành định mức kinh tế, kỹ thuật duy tu, sửa chữa tàu vỏ thép để triển khai thực hiện nhưng đến nay vẫn chưa được trả lời"- ông Toàn cho biết.

Kỳ II: Chính quyền làm gì?