Vi phạm trong đấu giá đất: Băn khoăn chế tài xử phạt

Vụ việc trúng đấu giá đất tại Thủ Thiêm rồi bỏ cọc đã để lại hệ lụy không nhỏ cho thị trường bất động sản cũng như hoạt động đấu giá tài sản… Ngay sau vụ việc, nhiều bất cập, lỗ hổng trong đấu giá đất đã được nhìn nhận, phân tích, đánh giá và gấp rút có những đề xuất sửa đổi quy định pháp lý để hạn chế sự việc tương tự xảy ra trong tương lai. Trong đó, nhiều chế tài xử phạt liên quan tới hành vi này được cơ quan quản lý nhà nước đề xuất và đang lấy ý kiến rộng rãi.

Tại Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số nghị định quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai, Bộ Tài nguyên và Môi trường đưa ra hàng loạt chế tài “xử phạt” đối với tình trạng nêu trên. Cụ thể, trường hợp người tham gia đấu giá tự ý bỏ khoản tiền đặt trước và từ chối tham gia đấu giá thì phải bồi thường cho Nhà nước thêm một khoản tiền bằng giá trị tiền đặt trước, không được tham gia đấu giá quyền sử dụng đất trong thời gian 5 năm. Trường hợp người tham gia đấu giá tự ý hủy kết quả trúng đấu giá không có lý do chính đáng, ngoài tiền đặt trước, còn phải nộp khoản tiền tương đương 50% giá trị quyền sử dụng đất trúng đấu giá và các chi phí đấu giá.

Bình luận về các quy định này, ông Nguyễn Văn Đỉnh, chuyên gia pháp lý đầu tư cho rằng, Dự thảo Nghị định đề xuất 2 khoản bồi thường. Một là khoản bồi thường bằng giá trị tiền đặt trước nếu người tham gia đấu giá tự ý bỏ khoản tiền đặt trước và từ chối tham gia đấu giá. Trường hợp này cần phân tách rõ ràng, cụ thể trường hợp nào mất một lần tiền đặt trước, trường hợp nào mất hai lần tiền đặt trước. Việc mất hai lần tiền đặt trước là rất lớn và có thể khiến doanh nghiệp ngần ngại khi tham gia đấu giá, làm giảm tính cạnh tranh.

Hai là, khoản bồi thường bằng 50% giá trị quyền sử dụng đất trúng đấu giá nếu “tự ý hủy kết quả trúng đấu giá không có lý do chính đáng”. Quy định này cần được cụ thể hóa đối với trường hợp người trúng đấu giá có lỗi, vi phạm dẫn đến phải hủy kết quả đấu giá thì mới nên áp dụng nội dung phạt này. Bởi người trúng đấu giá không thể tự hủy kết quả mà chỉ có trường hợp không nộp hoặc không nộp đủ tiền trúng đấu giá mới dẫn đến việc cơ quan nhà nước hủy kết quả trúng đấu giá.

>>Bộ Tư pháp báo cáo Thủ tướng vụ đấu giá "đất vàng" ở Thủ Thiêm

Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp, luật sư Nguyễn Trọng Hiệp, Giám đốc Công ty Luật HPVN cho rằng, Dự thảo Nghị định yêu cầu bồi thường thêm khoản tiền bằng giá trị tiền đặt trước là không phù hợp, bởi người tham gia đấu giá chỉ vi phạm quy định khi “tự ý bỏ khoản tiền đặt trước và từ chối tham gia đấu giá”. Còn việc bồi thường thì phải căn cứ trên những thiệt hại thực tế để yêu cầu bồi thường. Việc vi phạm quy định ở đây chưa mang lại thiệt hại hoặc chưa chứng minh được thiệt hại thì chưa thể coi là căn cứ để yêu cầu bồi thường.

Ngoài ra, ông Hiệp cho rằng, việc đưa ra thời gian cấm tham gia đấu giá quyền sử dụng đất 5 năm hay 10 năm… phải nằm trong văn bản xử phạt vi phạm hành chính, không thể đưa ra trong Dự thảo Nghị định này.

Về các mức phạt, ông Nguyễn Tuấn Minh, Phụ trách quản trị Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam băn khoăn, bản thân việc mất tiền cọc đã là chế tài phạt vi phạm nghĩa vụ theo chế định bảo đảm của Bộ luật Dân sự, nay thêm chế tài nữa (mất thêm một lần tiền cọc) liệu có thống nhất với nguyên tắc phạt nghĩa vụ theo quy định của Bộ luật Dân sự hay không? Chưa kể nếu giá trúng đấu giá cao gấp nhiều lần giá khởi điểm thì việc thực thi chế tài (bồi thường 50% giá trúng đấu giá) có khả thi?

Ông Dương Đăng Huệ, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự thuộc Bộ Tư pháp cho rằng, các quy định đưa ra trong Dự thảo Nghị định có phần “nặng quá”, mức phạt rất lớn, dễ vấp phải sự phản đối của nhà đầu tư, doanh nghiệp, tổ chức nếu áp dụng trên thực tế. Trong khi đó, cơ quan soạn thảo chưa đưa ra cơ sở lập luận thuyết phục đối với việc đưa ra các mức phạt.