Vì sao Nhà nước bỏ tiền nghiên cứu kit test, Công ty Việt Á lại hưởng lợi?

Theo đó, cổng thông tin Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) mới đây đã đăng tải báo cáo chi tiết liên quan đến bộ kit xét nghiệm Covid-19 (còn gọi là kit test) do Học viện Quân y phối hợp với Công ty cổ phần Công nghệ Việt Á nghiên cứu sản xuất. 

Báo cáo nêu rõ rằng, đây là đề tài nghiên cứu cấp quốc gia, tên đầy đủ là "Nghiên cứu chế tạo bộ sinh phẩm RT-PCR và real-time RT-PCR phát hiện chủng vi rút corona mới 2019 (2019-nCoV)"; thời gian thực hiện theo hợp đồng đã ký kết từ tháng 2/2020 đến tháng 7/2021; thời gian thực tế thực hiện từ tháng 2/2020 đến tháng 10/2021 sau khi được gia hạn đến tháng 10/2021.

Báo cáo cũng ghi rõ, tổ chức chủ trì nhiệm vụ này là Học viện Quân y, do PGS.TS Hồ Anh Sơn làm Chủ nhiệm nhiệm vụ. Ngoài ra, còn có 16 thành viên khác thuộc nhóm nghiên cứu, trong đó có 4 thành viên thuộc Công ty cổ phần Công nghệ Việt Á. Trong đó, ông Phan Quốc Việt, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty cổ phần công nghệ Việt Á - người vừa bị khởi tố hình sự về hành vi vi phạm các quy định đấu thầu - là thành viên nghiên cứu chính tham gia thực hiện nhiệm vụ này.

Dựa theo báo cáo, Bộ KH&CN sẽ tổ chức đánh giá, nghiệm thu nhiệm vụ nói trên trong tháng 12/2021. Tổng kinh phí chi từ ngân sách cho nhiệm vụ này là 18,98 tỉ đồng.

Theo Bộ KH&CN, bộ kit xét nghiệm có hàm lượng khoa học cao, cũng như tính ứng dụng thực tiễn thể hiện bằng những chứng nhận, bao gồm Quyết định cấp phép lưu hành của Bộ Y tế Việt Nam (số 774/QĐ-BYT ngày 04/3/2020; số 5071/QĐ-BYT ngày 04/12/2020); Giấy chứng nhận kiểm nghiệm trang thiết bị y tế chẩn đoán in-vitro số 1160/VSDTTƯ -NCYS ngày 18/8/2020.

Ngoài ra, kit test của Việt Á cũng được Bộ Y tế và Chăm sóc xã hội Anh cấp giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn Châu Âu (CE) và cấp giấy chứng nhận lưu hành tự do (CFS) cho bộ sinh phẩm (20/4/2020).

>>Vụ hồ sơ kit xét nghiệm của Công ty Việt Á: WHO nói gì?

Tuy nhiên, báo cáo trên không đề cập tới chứng nhận của tổ chức WHO, mà trước đó đã từng được đăng tải trên cổng thông tin của Bộ KH&CN (hiện đã không còn) với tiêu đề "Bộ KIT xét nghiệm Covid-19 của Việt Nam sản xuất vừa được Tổ chức Y tế thế giới chấp thuận".

Vào ngày 20/10/2020, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cũng đã công bố báo cáo công khai về đánh giá sử dụng khẩn cấp của tổ chức này khi thẩm định bộ xét nghiệm Covid-19 của Việt Á. Trong báo cáo này, WHO ghi rõ kết quả sau khi kiểm định bộ kit này là "không được chấp thuận" vì chưa đạt được một số tiêu chuẩn.

Một đại diện của Bộ KH&CN cũng thừa nhận rằng Bộ có thể đã chưa xem xét kỹ lưỡng thông tin phản hồi của WHO về bộ kit test của Công ty Việt Á.

"WHO mới chỉ "chấp thuận đưa kit test này vào quy trình đánh giá xem xét sử dụng" không phải "chấp thuận sử dụng". "Đây là sơ suất của Bộ KH&CN", đại diện này bày tỏ.

Đáng chú ý, các thông tin mới do Bộ KH-CN vừa công bố đang đặt ra hàng loạt câu hỏi: vì sao Công ty Việt Á tham gia cùng với Học viện Quân y thực hiện “nhiệm vụ cấp Quốc gia”? Vì sao đề tài khoa học vừa nghiên cứu tháng 2/2020 đến tháng 3/2020 đã ra được ứng dụng sản phẩm, và được Bộ Y tế cấp phép cho lưu hành?

Trả lời báo chí câu hỏi thứ nhất, PGS-TS Hồ Anh Sơn cho biết thông thường, nhiệm vụ khoa học sẽ được tách làm 2 giai đoạn. Giai đoạn nghiên cứu ở quy mô phòng thí nghiệm, sau khi nghiệm thu sẽ triển khai sản xuất thử nghiệm. Giai đoạn 1, các nhà khoa học đảm nhiệm chế tạo sản xuất quy mô ở phòng thí nghiệm. Giai đoạn 2 do doanh nghiệp chủ trì sản xuất thương mại.

“Công ty Việt Á tham gia cùng nhóm từ những ngày đầu nghiên cứu là bởi tính cấp bách. Hai giai đoạn được tích hợp làm một. Việc chuyển giao gần như đồng thời giữa nhóm nghiên cứu và đơn vị sản xuất để cùng nhau thẩm định kết quả, kịp cho việc sản xuất kit phục vụ phòng chống dịch. Bởi chuyển giao từ quy mô phòng thí nghiệm sang sản xuất mở rộng cần được nghiên cứu, tối ưu tiếp tại cơ sở sản xuất”, ông Sơn nói, và cho rằng các nhà khoa học của Học viện Quân y đã làm đúng chức năng nhiệm vụ và nghiên cứu thành công. Học viện không có chức năng sản xuất cũng như phân phối thương mại sản phẩm.

Từ câu trả lời của ông Sơn, dư luận đang tiếp tục đặt câu hỏi cho Bộ KH-CN và Học viện Quân y, vì sao “nhiệm vụ quốc gia” sử dụng tiền ngân sách Nhà nước nhưng sản phẩm ứng dụng lại giao cho doanh nghiệp tư nhân để bán lại cho nhân dân với mức giá ”trên trời"?

Diễn đàn Doanh nghiệp sẽ tiếp tục thông tin!

Ngày 26/4/2020, cũng trên Cổng thông tin điện tử của Bộ KH-CN đã công bố đánh giá của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Bộ Y tế Anh cấp chứng nhận đạt chuẩn châu Âu cho kit xét nghiệm của Công ty cổ phần công nghệ Việt Á. Theo đó, Bộ KH-CN đã công bố thông tin "Bộ KIT xét nghiệm Covid-19 của Việt Nam sản xuất vừa được Tổ chức Y tế thế giới chấp thuận". Trong đó nêu rõ: "Ngày 24/4, Tổ chức Y tế thế giới đã chấp thuận bộ KIT xét nghiệm Covid-19 của Việt Nam do Bộ Khoa học - Công nghệ giao cho Học viện Quân y và Công ty cổ phần Công nghệ Việt Á phối hợp nghiên cứu và sản xuất. WHO đã đánh giá bộ kit theo quy trình danh sách khẩn cấp (EUL) và cấp mã số EUL 0524-210-00". Trong khi đó, ngày 20/10/2020, WHO công bố báo cáo công khai về đánh giá sử dụng khẩn cấp của WHO thẩm định bộ xét nghiệm COVID-19 của Việt Á là: Not Accepted - Không được chấp nhận. Đến ngày 20/12/2021, sau khi Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an khởi tố vụ án, bắt tạm giam tổng giám đốc Công ty cổ phần công nghệ Việt Á (Công ty Việt Á) Phan Quốc Việt, thông tin trên đã bị gỡ bỏ khỏi website của Bộ KH-CN.