World Cup và quản trị bản quyền

 Kỳ World Cup năm nay có nhiều chuyện để nói, từ nguy cơ nhà đài quốc gia không thể mua được sóng đến chuyện xã hội hóa phục vụ cộng và cả băn khoăn chổ nào được xem World Cup miễn phí, chổ nào phải xin phép. Tất cả đều lúng túng cho đến giờ bóng lăn.

Khi chuyện bản quyền chưa ráo mực thì trong bản tin thời sự do VTV phát ngày 13/8, có nêu các tụ điểm cafe bóng đá không được phát sóng trực tiếp những trận đấu thuộc World Cup 2018 nếu không xin phép VTV!
Mẩu tin làm hoang mang giới kinh doanh mùa World Cup - sự kiện 4 năm mới có một lần. Hàng trăm nghìn điểm kinh doanh nơi công cộng phải xin phép thế nào? Đến bao giờ nhà chức trách mới giải quyết hết núi hồ sơ xin phép khi World Cup đã đến giờ khai mạc?

Ngay sau đó VTV đã đính chính, “chuyển” quyền cấp phép về FIFA, cơ quan đóng ở Thụy Sĩ - cách xa Việt Nam 10 ngàn km! Một lần nữa làm khó người sử dụng dịch vụ. Xin phép tại Việt Nam đã khó huống hồ sang tận Châu Âu.

Những gì dễ thấy ở nhà đài quốc gia trong bảo đảm quyền lợi khách hàng là sự bị động hoàn toàn. Đó không đơn thuần là chuyện cung cấp dịch vụ phục vụ cộng đồng mà còn là vấn đề quản trị kinh doanh, ứng xử với bản quyền và sở hữu trí tuệ.

Không biết hợp đồng trị giá hơn 10 triệu USD giữa VTV và nhà cung cấp bản quyền có những gì. Nhưng đến cả phát sóng ở địa điểm công cộng còn chưa rõ ràng. Phải chăng tiêu chí hàng đầu là kinh doanh lỗ hay lãi chứ không phải quyền lợi khách hàng.

Bản quyền và sở hữu trí tuệ vốn là điểm yếu ở những quốc gia chậm phát triển, ở đó chưa phân định rõ ràng tiêu chí phục vụ công chúng và mục đích kinh doanh. Khi phía VTV cho rằng mình không mua quyền cấp và phát miễn phí này từ FIFA nên hiện giờ tổ chức, cá nhân nào muốn phát World Cup miễn phí như vậy phải xin phép FIFA.

Ở đây có mấy câu hỏi: Nếu VTV không mua quyền cấp và phát miễn phí World Cup nơi công cộng thì nơi nào được xem? Nơi kinh doanh nơi công cộng không được mở tivi xem bóng đá trong lúc bán hàng?
Phía FIFA, họ phòng ngừa trường hợp phát bóng đá nơi công cộng để thu vé hoặc lợi dụng quảng cáo. Ví dụ, doanh nghiệp nào đó tổ chức tụ điểm phát “chui” World Cup và tận dụng quảng bá sản phẩm, hình ảnh. Luật pháp quốc tế không cho phép điều đó.

Những ngày này các tụ điểm kinh doanh công cộng như quán cà phê, quán bia vẫn phát sóng World Cup mà chưa thấy ai bị FIFA “tuýt còi”, có lẽ cảnh báo phát đi từ VTV chưa thật chắc chắn.

Giờ thì người hâm mộ đã yên tâm thưởng thức trọn vẹn không khí ngày hội bóng đá lớn nhất hành tinh đang diễn ra tại Nga. Một lần nữa phải cảm ơn nhà tài trợ Vingroup và Viettel đã chi ra số tiền lớn vào phút chót. Nhưng hình ảnh của VTV phần nào bớt thiện cảm trong mắt khán giả.

World Cup để lại bài học lớn về câu chuyện kinh doanh minh bạch và tuân thủ thông lệ quốc tế. Xa hơn là chuyện pháp lý thị trường như một điểm yếu lâu nay ở nước ta.