7 sai lầm khi gọi vốn đầu tư

Nguyễn Tiến Trung - Phó Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Khởi nghiệp Đổi mới sáng tạo Quốc gia - VSMA• 03/07/2024 04:24

Có rất nhiều nguyên nhân khiến các startups gặp khó khăn trong quá trình gọi vốn.

>>Startup nội thất lắp ráp Việt lên kế hoạch gọi vốn 4,2 tỷ đồng cho 35% cổ phần

Trong bối cảnh dòng vốn đầu tư đang thắt chặt như hiện nay, các start-up cần tránh những lỗi cơ bản để tăng khả năng gọi vốn thành công.

Dưới đây là 7 sai lầm cơ bản và phổ biến cản trở cơ hội gọi vốn thành công của họ.

Mô hình kinh doanh, kế hoạch kinh doanh không rõ ràng.

Các nhà đầu tư luôn quan tâm tới mô hình kinh doanh của bạn, cách các bạn kiếm tiền, cách các bạn tăng trưởng và mở rộng thị trường. Một mô hình kinh doanh rõ ràng với bản kế hoạch kinh doanh, kế hoạch tài chính đầy đủ và rõ ràng không chỉ cho năm đầu tiền mà cả 3-5 năm kế tiếp luôn là điều các nhà đầu tư mong đợi. Có rất nhiều startups đi gọi vốn nhưng trình bày quá nhiều về sản phẩm. Thực tế nhà đầu tư rất ít quan tâm tới sản phẩm hay dịch vụ của bạn. Họ quan tâm tới cách mô hình kinh doanh của bạn đưa sản phẩm dịch vụ đó tới tay khách hàng và mang lại lợi nhuận cho doanh nghiệp. Vậy, hãy luôn chuẩn bị và trình bày rõ ràng cho các nhà đầu tư về mô hình kinh doanh của mình kèm theo bản kế hoạch chi tiết để thực hiện nó cho năm hiện tại và 3-5 năm tiếp theo.

Quy mô thị trường quá nhỏ hoặc thiếu tiềm năng

Các nhà đầu tư luôn ưu tiên cho các doanh nghiệp có sản phẩm, dịch vụ phục vụ được một thị trường tiềm năng và rộng lớn, thậm chí có thể vươn ra thế giới. Tuy nhiên, nó phải có tính thực tế và khả thi. Nhiều startup không nghiên cứu kỹ lưỡng về thị trường hoặc đánh giá quá cao tiềm năng của thị trường dẫn đến những dự đoán không thực tế và thiếu tính khả thi. Ở giai đoạn đầu, bạn có thể chỉ tập trung phục vụ được một thị trường nhỏ, nhưng trong kế hoạch và tầm nhìn của bạn, thị trường đó phải phát triển mạnh mẽ.

Một ví dụ cụ thể như LED111 là một startup chuyên cung cấp sản phẩm đèn Led cho tàu đánh cá. Giai đoạn mới khởi nghiệp năm 2018, Led111 chỉ tập trung vào bán đèn Led cho tàu cá ở 2 ngư trường chính là Nghệ An và Thanh Hóa. Tuy nhiên, trong tầm nhìn của Led111 đã hướng tới các sản phẩm cho tàu cá phục vụ toàn bộ thị trường hơn 100.000 tàu cả ở Việt Nam và vươn ra các nước Đông Nam Á như Indonesia, Thái Lan hay Malaysia. Đến 2021 Led111 đã bán đèn cho hầu hết các ngư trường tại Việt Nam và bắt đầu xuất khẩu sang thị trường Indonesia, Thái Lan. Không chỉ dừng lại ở đèn Led cho tàu đánh cá, Led111 sẽ còn tiếp tục cho ra mắt các sản phẩm khác như hệ thống cấp đông tức thì, điện mặt trời cho tàu cá, điện gió cho tàu cá…

>>Startup Việt bừng sáng tiềm năng trong "mùa đông gọi vốn"

Vậy, bạn hãy luôn bắt đầu với quy mô nhỏ để kiểm chứng thị trường và sẵn sàng chứng minh cho nhà đầu tư về tiềm năng của thị trường rộng lớn mà bạn sẽ chinh phục trong tương lai khi có sự đồng hành của nhà đầu tư.
Không định giá đúng giá trị doanh nghiệp khi gọi vốn.

Đây là sai lầm của phần lớn các dự án, họ không biết định giá giá trị doanh nghiệp mình khi đi gọi vốn. Có dự án định giá doanh nghiệp quá thấp nên khi được nhận đầu tư thì “bùng kèo” hoặc phải chia sẻ quá nhiều cổ phần cho nhà đầu tư. Ngược lại, có rất nhiều dự án rơi vào tình trạng “Ngáo giá” khi đưa định giá doanh nghiệp trên mây.
Vậy, bạn hãy tìm cách định giá công ty một cách phù hợp nhất theo 1 trong 4 phương pháp định giá (xem serial tiếp theo) hoặc thuê đơn vị định giá hỗ trợ bạn. Bạn luôn cần có bằng chứng để thuyết phục nhà đầu tư về phương pháp định giá của bạn.

Không có kế hoạch sử dụng vốn

Bạn sẽ sử dụng tiền gọi vốn như thế nào? Số vốn này sẽ được sử dụng trong bao lâu? Mang lại kết quả gì? Đây là câu hỏi mà phần lớn các nhà đầu tư sẽ hỏi bạn. Tuy nhiên, trên thực tế rất nhiều nhà khởi nghiệp không biết và chưa hề chuẩn bị cho vấn đề này. Đây thực sự là một sai lầm rất cơ bản mà nhiều Startup mắc phải khi đi gọi vốn. Nhà đầu tư không dễ dàng xuống tiền cho bạn nếu không biết bạn sẽ sử dụng tiền vào việc gì và số tiền đó sẽ giúp startup của bạn thay đổi như thế nào?

Vậy, bạn phải luôn chuẩn bị kỹ kế hoạch tiêu tiền và các số liệu dự kiến chứng minh hiệu quả của việc sử dụng tiền bạn gọi được. Bạn dùng bao nhiêu phần trăm tiền cho làm sản phẩm mẫu, cho nhân sự hay marketing. Hay mở rộng thị trường mới, hay phát triển sản phẩm mới?

Chuỗi siêu thị thực phẩm 3sạch thành công kêu gọi vốn đầu tư từ Tập đoàn Yaoko (Nhật Bản).

Không tìm hiểu kỹ về nhà đầu tư

Mỗi nhà đầu tư thường có khẩu vị đầu tư riêng, họ quan tâm tới lĩnh vực đầu tư khác nhau, mức vốn đầu tư khác nhau. Mang dự án sai khẩu vị đầu tư chẳng khác nào mang một bát phở nhiều hành cho một người không ăn hành. Sai lầm này khiến nhiều startup tốn thời gian công sức là luôn nhận được lời từ chối từ phía nhà đầu tư.

Vậy, ban hãy luôn tìm hiểu kỹ nhà đâu tư, khẩu vị đầu tư của họ và tìm kiếm các thông tin về lịch sử đầu tư của họ nếu có thể.

Không thể hiện được đam mê và cam kết của nhà sáng lập

Để minh chứng cho việc bạn sẽ sống chết với startup của mình, đội ngũ của bạn cần phải chứng minh cho nhà đầu tư thấy khát khao và cam kết thực hiện nó. Không thể hiện được đam mê và cam kết, bạn luôn khiến nhà đầu tư nghi ngờ khả năng dẫn dắt và phát triển doanh nghiệp.

Vậy, bạn và đồng đội hãy cho nhà đầu tư thấy rõ đam mê và cam kết của bạn đối với dự án thông qua câu chuyện khởi nghiệp, tầm nhìn dài hạn của team, và động lực khi khởi nghiệp.

Buổi thuyết trình quá dở

Sai lầm thứ 7 lại là sai lầm mấu chốt mà nhiều startup mắc phải. Ai cũng biết tầm quan trọng của việc thuyết trình trước các nhà đầu tư nhưng không biết làm thế nào để bài thuyết trình gọi vốn hiệu quả. Một bài thuyết trình quá tệ lấy đi mọi cơ hội gọi vốn cho một dự án tiềm năng. Không chuẩn bị tốt cho buổi thuyết trình sẽ khiến bạn không thể trình bày rõ ràng về mô hình kinh doanh, kế hoạch tài chính, sử dụng vốn đầu tư, dẫn đến việc nhà đầu tư không bị thuyết phục và từ chối đầu tư cho bạn.

Vậy, bạn cần chuẩn bị tốt nhất cho buổi thuyết trình, biết rõ quy định, thời gian thuyết trình, đối tượng nghe và tự luyện tập hàng chục lần trước khi thuyết trình. Chuẩn bị sẵn các tình huống giả định, các câu hỏi, câu trả lời và cả số liệu để chứng mình tình thuyết phục. Hãy đảm bảo bạn có thể giải thích cặn kẽ và tự tin về mọi khía cạnh của doanh nghiệp, từ mô hình kinh doanh, sản phẩm, thị trường, marketing đến tài chính và chiến lược phát triển.

Gọi vốn chưa bao giờ là dễ dàng nhưng việc tránh khỏi những sai lầm cơ bản phần nào giúp các startup cải thiện khả năng thu hút vốn đầu tư và tự tin trên con đường chinh phục các nhà đầu tư.