Áp lực thanh khoản gia tăng tác động ra sao đến các ngân hàng?

Trước hết, điểm qua lợi nhuận của một số ngân hàng quy mô nhỏ nhìn từ kết quả kinh doanh bán niên 2025 (6T2025), có thể thấy nổi bật những gương mặt ghi tốc độ tăng trưởng và cải thiện kinh doanh tích cực.

Lợi nhuận phân hóa

Về tốc độ tăng trưởng, Ngân hàng Quốc Dân (NCB) là ngân hàng có mức tăng mạnh nhất khi lợi nhuận 6 tháng đầu năm 2025 đạt 463 tỷ đồng, gấp 66 lần cùng kỳ năm ngoái. ABBank (ABB) đứng thứ 2 với mức tăng trưởng gấp 2,9 lần cùng kỳ, theo sau là SeABank (SSB) với đà tăng 81%.

6 tháng đầu năm 2025, KienlongBank (LB) cũng ghi nhận lợi nhuận sau thuế đạt 565 tỷ đồng, tăng tới 67% so với cùng kỳ năm trước.

Trong khi đó, nhóm ngân hàng cũng ở "chiếu" quy mô nhỏ khác có mức tăng trưởng vừa phải hơn. VietABank (VAB) ghi nhận lợi nhuận trước thuế đạt 714 tỷ đồng, tương đương hơn 55% kế hoạch năm 2025 và tăng 27% so với cùng kỳ năm 2024.

Nam A Bank (NAB) theo báo cáo có lợi nhuận trước thuế đạt trên 2.500 tỷ đồng, tăng 14% so với cùng kỳ năm ngoái. NH ghi nhận tỷ lệ thu nhập ngoài lãi đạt 15,5% trong 6 tháng đầu năm 2025, tăng mạnh so với mức 8,43% cùng kỳ năm 2024, cho thấy sự cải thiện đáng kể trong cơ cấu nguồn thu và định hướng đa dạng hóa hoạt động kinh doanh.

PGBank (PGB) báo cáo lợi nhuận trước thuế 6 tháng đầu năm 2025 đạt 284,3 tỷ, tăng 35% so với cùng kỳ năm 2024. Trích lập dự phòng rủi ro giảm, tỷ lệ nợ xấu/dư nợ ghi nhận tăng từ mức 2,57% đầu năm lên 3,33%.

Vietbank (VBB) có báo cáo tài chính hợp nhất quý II/2025 với lợi nhuận trước thuế 6 tháng đạt hơn 514 tỷ đồng, tăng 25% so với cùng kỳ, song đồng thời ghi nhận thu nhập lãi thuần trong kỳ giảm mạnh - một dấu ấn tác động từ giảm lãi suất vay, giảm biên lợi nhuận khiến NH phải đa dạng hóa nguồn thu để bù đắp thu nhập...

BVBank (BVB) có lợi nhuận trước thuế trên đà đi xuống với kết quả đạt 93 tỷ đồng, giảm 38,8% so với cùng kỳ và mới chỉ hoàn thành gần 17% kế hoạch năm (550 tỷ đồng).

Tương tự, Saigonbank (SGB) đạt hơn 166 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế, giảm 9% so với cùng kỳ. So với kế hoạch 368 tỷ đồng lãi trước thuế năm 2024, nửa đầu năm, Saigonbank đã hoàn thành 45% kế hoạch. Tỷ lệ nợ xấu/dư nợ tăng từ mức 2,03% đầu năm lên 2,55%.

Nhìn chung trong 2 quý đầu năm, tín dụng tăng tốc đáng kể đặc biệt trong quý II/2025, dẫn dắt bởi cho vay doanh nghiệp (đặc biệt là bất động sản và sản xuất) đã giúp hầu hết các ngân hàng ghi nhận lợi nhuận tích cực. Những ngân hàng chưa đẩy mạnh được tăng trưởng tín dụng, tìm bù đắp nguồn thu ngoài lãi vẫn sẽ có tốc độ tăng trưởng lợi nhuận chậm hơn.

Ông Quản Trọng Thành, Giám đốc Phân tích MSVN, đánh giá dù các ngân hàng có áp lực về thanh khoản, song nhìn chung trên toàn hệ thống thì thanh khoản ổn định. Biên lãi ròng (NIM) trong quý II/2025 đã ngừng giảm so với quý I, nhưng vẫn chịu áp lực. Điều này phản ánh một số vấn đề về chất lượng của tăng trưởng tín dụng hiện tại (ví dụ: nhu cầu tín dụng thực sự, tập trung vào một số ngành, khả năng định giá của ngân hàng…).

Cùng với đó, chuyên gia cũng cho rằng chất lượng tài sản, nhờ nền kinh tế cải thiện và tín dụng tăng mạnh, tỷ lệ nợ xấu (NPL) đã giảm nhẹ trong quý II, và nợ nhóm 2 cũng giảm đáng kể. Tuy nhiên, tỷ lệ dự phòng bao nợ xấu (LLC) vẫn chưa đạt ngưỡng an toàn, do nhiều ngân hàng thực hiện chính sách dự phòng nới lỏng.

Ông Thành dự báo NIM giảm khoảng 45 điểm cơ bản, còn 3,3% trong năm 2025. Lưu ý, NIM đã giảm 38 điểm cơ bản trong 6T2025. Điều đó đồng nghĩa áp lực thanh khoản và giảm lãi suất cho vay trong khi tăng lãi suất huy động chưa theo kịp vẫn sẽ làm khó những nhà băng luôn rủi ro hơn về thanh khoản và có phần phụ thuộc nguồn vốn trên thị trường 2.

Vẫn còn áp lực chi phí tín dụng

Chuyên gia VIS Rating, bà Nguyễn Hà My, CFA cũng cho rằng cạnh tranh huy động tiền gửi gia tăng sẽ gây áp lực lên chi phí vốn của các ngân hàng quy mô nhỏ.

Theo dữ liệu, tỷ lệ tiền gửi CASA trên tổng dư nợ cho vay toàn ngành tăng 70 điểm cơ bản (bps) so với quý trước, đạt mức 19,8% trong 6T2025, đặc biệt tại các ngân hàng có vốn Nhà nước (SOB).

Tỷ lệ cho vay trên tiền gửi khách hàng (LDR) toàn ngành tăng lên 109% trong 6T2025, do tăng trưởng tín dụng vượt xa tăng trưởng tiền gửi—đặc biệt tại các ngân hàng lớn (ví dụ: ACB, VPB, HDB, MBB). Tuy nhiên, rủi ro thanh khoản tại các ngân hàng này vẫn được kiểm soát tốt nhờ vào việc phát hành trái phiếu dài hạn và gia tăng nợ vay từ nước ngoài để hỗ trợ tăng trưởng tín dụng mạnh mẽ.

"Với việc đẩy mạnh cho vay, chúng tôi kỳ vọng cạnh tranh huy động tiền gửi sẽ ngày càng gay gắt, và các ngân hàng quy mô nhỏ với lượng tài sản thanh khoản hạn chế và phụ thuộc vào nguồn vốn ngắn hạn sẽ dễ bị tổn thương trước chi phí vốn và áp lực thanh khoản cao hơn", bà My cho biết.

Theo chuyên gia VIS Rating, áp lực thanh khoản đang và sẽ tác động đến chất lượng tài sản và khả năng sinh lời của các ngân hàng nói chung, nhóm ngân hàng nhỏ nói riêng.

Về chất lượng tài sản, rủi ro sẽ ổn định dần trong 2H2025, đặc biệt đối với các ngân hàng lớn và SOB, nhờ vào sự phục hồi của thị trường bất động sản. Lưu ý rằng trong nửa cuối năm, Luật các TCTD sửa đổi 2025 có hiệu lực - Luật hóa Nghị quyết cũng kỳ vọng sẽ hỗ trợ cho các ngân hàng trong việc xử lý, thu hồi nợ, khi Tổ chức tín dụng, tổ chức mua bán và xử lý nợ có quyền thu giữ tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu nếu đáp ứng các điều kiện theo quy định.

Tỷ lệ NPL toàn ngành đã cải thiện 20 điểm cơ bản (bps) so với quý trước, đạt mức 2,3% trong 6T2025. Khả năng trả nợ của khách hàng doanh nghiệp được cải thiện đối với ACB và VietinBank (CTG), trong khi VPBank (VPB) và MBBank (MBB) ghi nhận tỷ lệ nợ quá hạn cho vay mua nhà giảm nhờ giải quyết pháp lý cho các dự án của chủ đầu tư bất động sản, theo dữ liệu VIS Rating.

Các ngân hàng nhỏ cũng cho thấy có sự phân hóa trong chất lượng tài sản khi ABB giảm nợ xấu nhờ tăng cường xóa nợ, trong khi tỷ lệ hình thành nợ xấu tại PGBank (PGB), VAB, BVB và Saigon Bank (SGB) vẫn thuộc nhóm cao nhất trong ngành.

Tỷ lệ hình thành nợ xấu toàn ngành được kỳ vọng sẽ giảm trong 2H2025, nhờ vào đà phục hồi của thị trường bất động sản và các cải cách chính sách nhằm hỗ trợ khả năng trả nợ của khách hàng, trong đó các ngân hàng lớn và SOB sẽ dẫn đầu xu hướng cải thiện.

Đối với khả năng sinh lời, cho cả năm 2025, lợi nhuận toàn ngành vẫn được kỳ vọng cải thiện khi tăng trưởng tín dụng mạnh mẽ và chi phí tín dụng giảm.

Trong nửa đầu năm, ROAA toàn ngành giữ ổn định ở mức 1,5%, ngoài tăng trưởng tín dụng mạnh mẽ, chi phí tín dụng giảm và khả năng thu hồi nợ xấu được cải thiện. 16 trong số 27 ngân hàng cải thiện NIM so với quý trước, chủ yếu nhờ tăng mạnh cho vay bất động sản và xây dựng có lợi suất cao (ví dụ: SHB, HDB, TCB).

Sự phân hóa giữa các nhóm ngân hàng theo hướng: Các ngân hàng lớn, bao gồm cả SOB, cải thiện ROAA thêm 18 điểm cơ bản so với cùng kỳ năm trước, nhờ chi phí tín dụng giảm và thu hồi nợ xấu tốt hơn (ví dụ: VPB, CTG), lợi suất cho vay cao hơn (ví dụ: SHB).

Xu hướng lợi nhuận của các ngân hàng nhỏ trái chiều: ABB, NVB, KLB cải thiện khả năng thu hồi nợ xấu và tăng trưởng tín dụng, trong khi một số ngân hàng khác (ví dụ: BVB, BAB) bị ảnh hưởng bởi chi phí tín dụng cao. Một số kết quả đã được nêu như ban đầu.

Những tháng cuối năm 2025, chuyên gia kỳ vọng các ngân hàng lớn và một số SOB sẽ dẫn dắt đà phục hồi lợi nhuận toàn ngành, nhờ giảm áp lực về NIM, tăng trưởng cho vay dài hạn cao hơn và chi phí tín dụng thấp hơn.

Ngoài ra, cần nhớ NHNN cũng có 2 quy định: Thứ nhất, Thông tư 14/2025/TT-NHNN có hiệu lực từ ngày 15 tháng 9 năm 2025, thay thế Thông tư 41/2016 vừa để các NH tăng cơ hội mở rộng tín dụng hỗ trợ tăng trưởng GDP, vừa yêu cầu các TCTD nâng cao vốn và chất lượng vốn, quản trị rủi ro; Thứ hai, Thông tư số 23/2025/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 30/2019/TT-NHNN ngày 27/12/2019 của Thống đốc NHNN quy định về thực hiện dự trữ bắt buộc của các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Theo đó, các TCTD nhận chuyển giao bắt buộc ngân hàng yếu kém (VCB, MBB, VPB, HDB) sẽ được giảm 50% tỷ lệ dự bắt buộc. Lợi thế vốn là cơ hội của một số NH, sẽ thúc đẩy dòng tín dụng chung của hệ thống, đồng thời đẩy tính cạnh tranh ở các NH còn lại, lên cao hơn.